به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از روابط عمومی رسانه ملی، در آستانه روز جهانی کودک اداره کل روابط عمومی رسانه ملی سومین نشست نقد هفتگی خود را به آسیب شناسی برنامه‌های کودک و نوجوان اختصاص داد. این نشست با عنوان نقد و بررسی «برنامه‌های کودکان و نوجوانان در آینه رسانه ملی» میزبان مقصود نعیمی ذاکر، مدیر پیشکسوت حوزه کودک، برنامه‌سازانی همچون علی‌اکبر ذاکری تهیه کننده «خاله شادونه»، مجید قناد مجری و تهیه کننده، فاطمه شیرازی مقدم تهیه کننده «رنگین کمان» و آرزو جعفری روانشناس بود.
در این نشست که آذرمیدخت آذرهوش مدیر گروه کودک و نوجوان شبکه دو هم از طریق ارتباط اینترنتی در آن حضور داشت، به موضوعات مهمی در حوزه کودک و نوجوان پرداخته شد اما جای خالی مدیران شبکه پویا در این نشست مشهود بود که با وجود دعوت اداره کل روابط عمومی، در این جلسه حضور پیدا نکردند.
رقابت سخت قهرمان‌های ایرانی و خارجی برای دلبری کودکانه
آذرمیدخت آذرهوش مدیر گروه کودک و نوجوان شبکه دو در پاسخ به اولین سوال که چرا کودکان ایرانی همچنان شخصیت‌های محبوب کارتونی‌شان را از آثار خارجی انتخاب می‌کنند و شخصیت‌های ایرانی نتوانسته‌اند جایگزین مناسبی باشند؟ گفت: این موضوع از جنبه‌های مختلف قابل بحث است، اما مهم‌ترین بخش آن به دسترسی آسان مربوط می‌شود. ما در برنامه‌سازی بی‌نیاز از منابع خارجی نیستیم، می‌توانیم آثار موفق خارجی را ببینیم، اما به شکلی دیگر آن را طراحی و پیام‌ها را به بچه‌ها منتقل کنیم.
وی افزود: آنچه در این میان اهمیت دارد، رقابت سختی است که میان شخصیت‌های ایرانی با شخصیت‌های خارجی شکل می‌گیرد و در این رقابت نابرابر ما کم می‌آوریم، چرا که حرف اول را بودجه می‌زند.
به گفته آذرهوش، رسانه ملی نمی‌خواهد در حوزه کودک به حامی مالی وابسته باشد، چرا که سازمان هم با ورود شرکت‌های تجاری به برنامه‌های کودک موافق نیست و بنابراین با محدودیت‌هایی برای تولید مواجه می‌شود.
مجید قناد تولیدکننده پیشکسوت حوزه کودک در این جلسه با تاکید بر اینکه کودکان قدرت تصمیم‌گیری ندارند و خوراک فکری‌شان را رسانه می‌دهد، از این رو نباید نقش نویسنده، تهیه‌کننده و حتی طراح دکور را در برنامه‌های تولیدی کودک نادیده گرفت، گفت: در دهه شصت وقتی قرار بود برای یک برنامه برآورد بودجه شود، همه عوامل حضور داشتند. از صحنه‌آرا و صدابردار تا نویسنده و نورپرداز تا با در نظرگرفتن همه جوانب و شرایط آن اثر به تولید برسد. پس از پایان پخش آن اثر هم جلسات نقد و ارزیابی برپا می‌شد و مطلوبیت یا نامطلوبیت آن ارزیابی می‌شد.
جای خالی تیپ‌سازی
مقصود نعیمی ذاکر، مدیر پیشکسوت حوزه کودک نیز با اشاره به اهمیت تیپ‌سازی در برنامه‌های کودک گفت: شخصیت‌های کارتونی با ممارست در ذهن کودکان ماندگار می‌شوند. به طور مثال شخصیت مردعنکبوتی برآورنده همه آرزوها و آمال کودکانی است که روزی می‌خواهند قوی‌ترین باشند. این شخصیت ماحصل فکر و تجربه گروهی است که جزئیات اثر هم برایشان مهم است.
وی با طرح این پرسش که چند شخصیت تأثیرگذار ایرانی را توانسته‌ایم در این سال‌ها خلق کنیم تا فرزندانمان به آن تکیه کنند و دوستش داشته باشند؟ گفت: متأسفانه ما دنبال تیپ‌سازی نرفتیم و از شخصیت‌هایی هم که این قابلیت را داشتند، حمایت نکردیم.
فاطمه شیرازی مقدم، تهیه‌کننده «رنگین‌کمان» هم با اشاره به وجود خط قرمزهای فراوان در تولیدات کودک گفت: ما نه تنها در تولیدات خودمان، بلکه در انتخاب آثار خارجی هم دچار محدودیت هستیم و دستمان بسته است.
وی افزود: ما فرصت تجاری‌سازی را از دست داده‌ایم، در حالی که می‌توانستیم شخصیت‌های محبوب ایرانی مانند زی‌زی‌گولو، سنجد و… را روی کالاهای مورد نیاز بچه‌ها بیاوریم و یا آثار ایرانی را تبلیغ کنیم؛ ولی به دلیل نبود اعتماد از سوی شرکت‌های ایرانی برای بازگشت سرمایه، هیچگاه وارد این روند نشدیم.
به گفته این تهیه کننده، برای ماندگار شدن شخصیت‌های ایرانی باید از قواعد مرسوم در جهان پیروی کنیم و راه‌های تجاری‌سازی را بیاموزیم، اما نگاه برخی مدیران همواره مقطعی بوده و برنامه طولانی‌مدت برای ثبت یک شخصیت ایرانی نداشتند.
هیچکدام از پیشکسوت‌ها مشغول به کار نیستند
علی اکبر ذاکری، تهیه کننده «فرزندان ایران» هم که این روزها روی آنتن شبکه جهانی جام‌جم می‌رود، با اشاره به تفاوت برنامه‌سازی در سه دهه گذشته با زمان حال گفت: اکنون برخی برنامه‌ها به اسم جوانگرایی به دست نیروهای کم‌تجربه سپرده می‌شود؛ در حالی که تلویزیون تهیه‌کننده‌های باتجربه و متخصصی همچون سوسن کرامتی، ژاله موقر، مهناز آذین، پروین شمشکی، گیتی فرشفاهی و… دارد؛ این دوستان الان باید در شبکه‌های کودک و نوجوان به عنوان پشتوانه شبکه‌ها حضور داشته باشند، ولی هیچکدام از آن‌ها مشغول به کار نیستند.
ذاکری با اشاره به قابلیت برخی از شخصیت‌های کودک به الگو شدن در ذهن بچه‌ها متذکر شد: ما برای خلق شخصیت‌هایی همچون زی‌زی‌گولو، هادی و هدی، چیه و چرا، سنجد و… زحمت کشیدیم، اما اکنون همه اینها به آرشیو رفته‌اند.
وی با بیان اینکه در جلسه با مدیران شبکه کودک و امید این پرسش را طرح کرده است که با توجه به تخصصی بودن این شبکه‌ها برند و شخصیت ماندگار در طول این سال‌ها چه کسانی و چه شخصیت‌های عروسکی یا کارتونی بوده است؟ گفت: باید این انتظار را از شبکه‌های تخصصی داشت که خود را بی‌نیاز از تجربه برنامه‌سازی ندانند و باید پاسخگوی خلق شخصیت‌های ماندگار برای کودکان این سرزمین باشند.
در ادامه این نشست، آذرهوش با نگاه آسیب‌شناسی به شخصیت‌های کارتونی خارجی گفت: آثار انیمیشن خارجی با مضامین متفاوت و غالباً همان مضامینی که در ساخت برنامه‌های وطنی بدآموزی خوانده می‌شود، تولید می‌شوند و اتفاقاً بچه‌ها هم به شکل قابل توجهی از این گونه برنامه‌ها استقبال می‌کنند؛ در حالی که ما در خلق شخصیت‌های ماندگارمان از هر نوع خشونت پرهیز می‌کنیم.
بودجه‌ای که به بی تجربه‌ها می‌دهند به ما نمی‌دهند
مجید قناد با تأیید صحبت‌های نعیمی ذاکر در استفاده از نیروهای مجرب و پیشکسوت کودک و نوجوان گفت: من با بیش از ۲۰ مدیر گروه کودک کار کرده‌ام و همواره از آن‌ها آموخته‌ام. امروز هم انتظار دارم از این تجربیات من که با هزینه رسانه ملی به دست آمده است، استفاده کنم و برنامه بسازم. شاهد بوده‌ام که همان بودجه‌ای را که به نیروی بی‌تجربه می‌دهند، به ما نمی‌دهند؛ گویی کودکان به ما نیازی ندارند.
نعیمی ذاکر با طرح این سؤال که مگر در انتخاب اساتید دانشگاه یا مراجع دینی سراغ جوانان و نیروهای کم تجربه می‌روند؟ گفت: حوزه‌های نظری و اندیشه ورزی جای جوانان ناپخته نیست؛ ما به این تفکر در ریل‌گذاری سازمان احتیاج داریم که برای بخش‌های تولیدی باید از تجربه بزرگان استفاده کرد.
وی با اشاره به ضرورت شناخت نیاز کودک تأکید کرد: به طور مثال هنوز شیرین‌ترین آهنگ‌ها و ترانه‌های کودکی مربوط به «علی کوچولو»، «خونه مادربزرگه» و… است. شناخت کودک به ما می‌گوید یکی از نیازهای او ترانه‌های کودکی، لالایی و یا ملودی‌هایی است که او نیاز دارد. وقتی این بخش را نادیده می‌گیریم یعنی کودک را به سمت آثار غیرایرانی سوق داده‌ایم. آیا شبکه‌های تخصصی کودک و نوجوان تا به حال به این نیاز کودک توجه کرده‌اند؟
این مدیر پیشکسوت با اشاره به سختی‌های کار در دهه شصت و بعد از آن گفت: همه مسائل را نمی‌شود به بودجه ربط داد. آیا راه‌اندازی همیار پلیس برای آموزش قوانین راهنمایی و رانندگی و کاهش تصادفات یا استفاده از بابا برقی برای صرفه‌جویی در مصرف برق نیاز به بودجه خاصی داشت؟ ما توانستیم با کمک شخصیت سنجد موضوع قطره فلج اطفال را جا بیندازیم و ۹۵ درصد این بیماری در ایران ریشه کن شد. یا با کمک عروسک گل گندم به کودکان آموزش دادیم که کمتر دور ریز نان داشته باشند و با این شخصیت مشکل چرخه نان خشک و آسیب‌های پزشکی‌اش را تا حد زیادی حل کردیم.
به گفته نعیمی ذاکر آنچه در این موضوعات اهمیت داشت، موقعیت سنجی و خلق شخصیت‌های مؤثر بود. چیزی که امروز شبکه‌ها با بودجه‌هایی که دارند، آن را نادیده گرفته‌اند.
تقسیم عادلانه آرشیو محتوا
مدیر گروه کودک و نوجوان شبکه دو نیز با تأکید بر وجود اتاق فکر در این شبکه و ارزیابی دقیق برنامه‌ها توسط کارشناسان گفت: متاسفانه دسترسی یکسان به همه تولیدکنندگان حوزه کودک داده نشده‌است و همچنان که بودجه‌ای به شبکه دو برای خرید تولیدات خارجی اختصاص داده نشده، ما از بسیاری جهات دچار فقر امکانات هستیم.
آذرهوش افزود: برای مثال، نباید اینگونه باشد که خرید برنامه‌های خارجی در انحصار شبکه کودک باشد و آثار کاملاً بلوکه شود و امکان دسترسی شبکه‌های دیگر از آن سلب شود. از همین جا اعلام می‌کنم آرشیو کودک شبکه دو بر روی همه دیگر شبکه‌ها باز است و می‌توانند از آن بهره‌برداری بهینه کنند.
وی در پایان تأکید کرد: باید راهکاری اندیشیده شود تا همه برنامه‌سازان کودک از این فرصت و آثار خریداری‌شده برای سازمان بهره‌مند شوند.
نظر شما