به گزارش خبرگزاری مهر، عبدالرضا مظاهری با حضور در برنامه سوفیا ضمن نقد تئوری عبدالکریم سروش با عنوان رؤیای رسولانه (۱) به رادیو گفت‌وگو گفت: بنده حدود ۲ سال نسبت به سخنرانی‌ها و آثار بر جای مانده از دکتر سروش کار کردم که ماحصل آن کتاب وحی و تجربه دینی از دیدگاه ابن عربی و روشنفکری معاصر بود؛ اما اصل بحث از تجربه دینی آغاز می‌شود.
وی با بیان این مطلب افزود: استدلال‌های فلسفی که برای اثبات وجود خدا در دست بود، در دوره روشنفکری زیر سوال رفت و خدشه‌ای به برهان‌های مختلف وارد آوردند و لذا دانشمندانِ علوم دینی برای رجعت دادن انسان به سوی خداوند، بحث تجربه دینی را مطرح کردند.
مظاهری ماحصل تجربه دینی را در ارتباط انسان با فضایی غیر مادی عنوان کرد و گفت: مشکل این نظریه مبنی بر گسترده شدنِ دامنه‌ی تجربه دینی بود که از یک خواب معمول تا عرفان سرخپوستی و از اشو تا وحی را دربر می‌گرفت و لغت تجربه دینی را بر آن نهادند.
وی خدشه وارد دانستن به تجربه دینی را ناظر بر تأثیرپذیری وحی از محیط زندگی پیامبر (ص) عنوان کرد و تجربه‌هایی نظیر برخورد با افرادی از جمله ابولهب را تأثیرگذار در کلام وحیانی دانست و در نتیجه، مقوله‌ای باطل از جمله خواب نامه پیامبر یا رؤیای رسول الله (ص) را مطرح کرد.
مظاهری با اشارات به استدلال‌های فوق توسط عبدالکریم سروش و بنا بر اینکه هر بشری به جامعه و زبان خود محدود است و لذا پیامبر (ص) نیز محدودیت‌هایی بشری در قبال وحی دارد، تاکید کرد که برای هر یک از اشاراتِ سروش پاسخی درخور وجود دارد و در بخشی دیگر از سخنان خود گفت: خواب یک قسمت از وحی است ولی مشکل اینجاست که او تمامی وحی را به عنوان خواب در نظر گرفته است.
وی که مؤلف ۱۱ کتاب در حوزه‌های معرفتی و عرفان اسلامی است، ادامه داد: اولین اشکال این است که سروش میان خواب و وحی هیچ تفاوتی قائل نشده است و این یکی از مصادیق هبوط آدمی است.
مظاهری افزود: وقتی ذهن به خواب می‌رود، شبیه سازی می‌کند که در قوه تخیل صورت می‌گیرد ولی گاه معقولات –اشاره به مباحث عقلی- به تخیل تبدیل می‌شوند و رؤیای صادقه را می‌سازند؛ حال برای درست یا غلط بودن خواب باید مصداقی برای آن تعیین کنیم.
مظاهری با بیان این مطلب افزود: نفس خواب در عالم خارج اتفاق می‌افتد و لذا زمانی که حضرت یوسف (ع) خواب دید، تا ۷ سال بعد تعبیر آن اتفاق افتاد. پس معیار خواب جهان خارج است و اگر نظر دکتر سروش را بپذیریم که قرآن یک خواب و رؤیاست، اشکالی اساسی پیش می‌آید که اینست که در قرآن بسیاری مسائل مربوط به امروز و دیروز نیست و هنوز اتفاق نیفتاده است و به تعبیری می‌توان گفت خداوند نه تنها کاری را برای انسان حل نکرده بلکه به مشکلات او افزوده است!
این استاد تمام عرفان دانشگاه ادامه داد: اشکال بعدی این سخنِ دکتر سروش اینست که برای تعبیر این خواب، باید تخیلات و صورت‌های ذهنی خواب بیننده –در اینجا یعنی پیامبر (ص) - را از خواب کسر کند که فرهنگ و محیط‌ها در این صورت‌ها تأثیر گذاشته است.
مظاهری افزود: رسول الله (ص) مظهر حقیقت محمدیه و تا «فَکَانَ قَابَ قَوْسَیْنِ أَوْ أَدْنَی »(۲) حرکت کرده است و چه کسی می‌خواهد چنین رؤیایی را تعبیر کند؟!
وی با اعلام اینکه وحی و قرآن آمده است تا کارها را تشریح نماید و با نظریه‌های [کوری نظیر آنچه دکتر سروش ارائه می‌دهد] کار پیچیده‌تر می‌شود، افزود: کلام وحی غیر از یک رؤیاست.
استاد دانشگاه گفت: وحی ورای خواب است و در خیال منفصل اتفاق می‌افتد و قرآن، خود میان وحی و رؤیا تفاوت قائل می‌شود.
وی در ادامه سخنان خود خاطرنشان کرد: اگر عارف به مکاشفه‌ای می‌رسد، نباید تصور کند که خود را با انبیا برابر کرده و خود را تا حد آنان بالا ببرد؛ چراکه اینان مکاشفه را به امر ولایت مربوط می‌دانند و باطنِ ولایت را نیز مشترک می‌گیرند.
پی نوشت:
۱) سروش در تشریح دیدگاه خود نسبت به وحی، از نوعی رؤیا و خواب یاد می‌کند که بر رسول الله (ص) رفته است و طبع شاعری آن بزرگوار را عجین با واژگانی قابل فهم برای مردم دانسته تا کلام باری تعالی را برای عامه مردم سهل و قابل فهم نماید.
۲) (نجم / ۹) در دعای معراج آمده است: رسول الله (ص) در زمانی که معراج جسمی داشتند، تا نزدیکی خداوند پیش رفتند که فقط خود بود و خدا و با خدا می‌نوشید و می‌خورد و می‌گفت و می‌شنید.
نظر شما