۱۸ تیر ۱۳۸۶، ۱۰:۴۶

الزامات معرفتی اخلاق جهانی (1)

تأسیس اخلاق مبتنی بر سرشت مشترک بشر

تأسیس اخلاق مبتنی بر سرشت مشترک بشر

خبرگزاری مهر - گروه دین و اندیشه: یکی از مهمترین طرحهایی که در یک دهه اخیر برای حل مشکلات بشر در زمینه خشونت و تشتت فرهنگی ارائه شده طرح هانس کونگ متأله معروف مسیحی و از مخالفان کلیسای کاتولیک است. گروه دین و اندیشه در صدد است در قالب چندین تحلیل امهات این نظریه و نقدهایی را که نسبت بدان وارد هستند پررنگ کند.

در سپتامبر 1993 نمایندگان یکصد و بیست دین در شیکاگو گردهم آمدند تا "پارلمان ادیان جهان" را به تشکیل دهند. این گردهمایی البته به مناسبت یکصدمین سالگرد گردهمایی ادیان سال 1893 برگزار شده بود که بعد از آن گفتگوی دینی در سطح جهانی آغاز شد. هدف از تشکیل پارلمان  1993،  بحث در زمینة پیش‌نویس اخلاق جهانی بود که هانس کونگ آن را نوشته بود. هانس کونگ یک متألة آلمانی مورد احترام و ژرف به حساب می‌آید. لایحة نهایی تحت عنوان "بیانیه‌ای به سوی اخلاق جهانی" دو پیش‎فرض داشت. پیش‌فرض اول این که برای مواجهه با مسائل اصلی مبتلابه زمانه ما ( جنگ، تخریب، محیط زیست، فقر ، خشونت و عدم تساهل دینی)، نظم جدید جهانی مورد نیاز است. پیش‌فرض دوم هم این بود که این نظم جدید جهانی محتاج اخلاقی جهانی است و البته مبنای این اخلاق جهانی وجود دارد. چرا که در دل ادیان جهان، جوهر و گوهر ارزش‎ها موجود است.

با این همه، چنین اخلاق جهانی و این بیانیه به ادیان محدود نمی‌شود. همة افراد آن را  تأیید می‌کنند؛ خواه این افراد و باورها ریشه دینی داشته باشند یا نه. بنابراین طرح، توافقی در زمینة ارزش‎های مشترک صورت می‌پذیرد و این ارزش‎ها مورد تأیید همة ادیان و افرادی است که حساسیت‎ها و دغدغه‌های اخلاقی معقولی دارند. در این بیانیه، این توافق را با این اصل توصیف می‌کند: «هر انسانی باید به صورت انسانی رفتار کند». این اصل در عوض می‌‍تواند از هنجار اخلاقی بنیادینی که در همة ادیان جهانی و نظامهای اخلاقی وجود دارد و این همان قاعده طلایی ( آنچه را که برای خود نمی‌پسندی برای دیگری هم مپسند) ناشی شود.

 این بیانیه حاوی چهار قاعدة طلایی  است که از این اصل بنیادین ناشی می‌شوند. این اصول عبارتند از: (1) تعهد به فرهنگ تساهل و احترام گذاشتن به زندگی که این احترام نه تنها به انسان‎ها که به حیوانات وگیاهان هم ساری و جاری است. (2) تعهد به فرهنگ معنویت و نظم عادلانة اقتصادی. (3) تعهد به فرهنگ تساهل و زندگی صادقانه. (4) تعهد به فرهنگ حقوق برابر و مشارکت میان زنان و مردان تا علیه هرگونه تبعیض و تجاوز جنسی بایستند.

در همان سال که پارلمان ادیان جهانی در باب پیش‌نویس کونگ بحث می‌کرد، لئونارد اسویدلر همکار کونگ که در گروه ادیان دانشگاه تمپل تدریس می‌کند، پیش‌نویس خود را از اخلاق جهانی نگاشت. سپس آن را در تعدادی از همایش‎های جهانی طرح نمود و بر روی اینترنت هم قرار داد تا مخاطبان بیش‎تری بیابد و انتقادهای احتمالی را بشنود. این پیش‌نویس تعدیل‎ها و تصحیح‎های بسیاری را به خود دید و آخرین تصحیح‎ها در سپتامبر 1998 صورت گرفت. نسخة اسویدلر هم با عنوان " بیانیه جهانشمول اخلاق جهانی"  قاعدة طلایی را به عنوان مبنای غایی توافق اخلاق جهانی در نظر می‌گیرد.

او آنگاه 8 اصل اساسی اخلاق جهانی و 10 اصل متوسط این اخلاق را مشخص می‌کند. همة این اصول بنیادین و متوسط، مشخص‎تر از اصول بیانیة پارلمان ادیان جهان هستند. البته این‌ها به نظر تدوینی غربی از اخلاق جهانی به حساب می‌آیند. به طور مثال به این اصل توجه کنید: هر انسانی برای فعالیت و زندگی روزمره باید  آزاد باشد  تا آن‎جا که به حقوق دیگر انسان‎ها آسیب نرساند. از آن زمان که این طرح نگاشته شد تلاش‎های متفاوتی برای حرکت دادن آن به سوی اخلاقی جهانی فراتر از حوزه‌های دینی خاص صورت گرفته‌ است.

کد خبر 514644

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
  • نظرات حاوی توهین و هرگونه نسبت ناروا به اشخاص حقیقی و حقوقی منتشر نمی‌شود.
  • نظراتی که غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط با خبر باشد منتشر نمی‌شود.
  • captcha