جزئیات و چگونگی تشکیل بانک قرض الحسنه

به گزارش خبرنگار مهر، صندوق های قرض الحسنه به عنوان نهادهای مالی غیر بانکی به منظور جمع آوری پس اندازهای کوچک و پراکنده مردمی و افراد خیر و تامین نیاز مالی افراد نیازمند در کشور به وجود آمده اند.

براساس ماده 3 فصل دوم قانون عملیات بانکی بدون ربا، بانک ها می توانند با عناوینی از جمله سپرده های قرض الحسنه و سپرده های سرمایه گذاری مدت دار نسبت به قبول سپرده ها اقدام نمایند.

همچنین بانک ها می توانند به منظور جذب و تجهیز سپرده ها با اتخاذ روش های تشویقی امتیازات اعطای جوایز غیر ثابت نقدی و جنسی برای سپرده های قرض الحسنه پس انداز، تخفیف یا معافیت سپرده گذاران از پرداخت کارمزد و یا حق الوکاله و دادن حق تقدم به سپرده گذاران برای استفاده از تسهیلات اعطایی بانکی را به سپرده گذاران را اعطا کنند.

تسهیلات پرداختی بانک‌ها از این محل صرف سرمایه گذاری برای کسب سود نمی شود بلکه برای تامین نیازهای روزمره اشخاص مورد استفاده قرار می گیرد. 

معاون امور بانکی، بیمه و شرکت های دولتی وزیر امور اقتصادی و دارایی در گفتگو با مهر در مورد تشکیل بانک قرض الحسنه، از تدوین مبانی تئوری بانک قرض الحسنه خبرداده و تصریح کرده است: در حال حاضر در همین زمینه چگونگی انطباق با قوانین و مقررات بانکی در دستور کار قرار دارد.

سید حمید پو محمدی در پاسخ به برخی انتقادات نسبت به تاسیس بانک قرض الحسنه مبنی بر توقف فعالیت های قرض الحسنه بانک‌ها و تجمیع آن در یک بانک، تاکید کرده است: چنین نیست و شاید با این اقدام هر بانکی در مجموعه کار خود به این نتیجه برسد که سازو کار قرض الحسنه را مجزا کند و یا حتی عصرها که از شعب بانک‌ها استفاده نمی شود می توان  از آن شعب برای پرداخت تسهیلات قرض الحسنه استفاده کرد. 

وی خاطرنشان کرده است: این اقدامات به معنای توقف پرداخت تسهیلات قرض الحسنه بانک‌ها و انجام آن توسط یک بانک نیست، بلکه به این معنا است که از سازو کار فعلی نظام بانکی فاصله بگیرد و ممکن است این کار در بعد از ظهرها در این شعب صورت بگیرد.

معاون وزیر امور اقتصادی و دارایی از احتمال تبدیل بانک کارگشایی بانک ملی به بانک قرض الحسنه خبرداده و افزوده است: همچنین ممکن است هر بانکی بخواهد یک بانک قرض الحسنه تشکیل دهد و به تمام موارد مذکور در همین سازو کارهای قوانین و مقررات پرداخته خواهد شد.

در این میان، برخی از صندوق های قرض الحسنه نیز درشرایط کنونی به عملکردهای نامناسب همچون افتتاح حساب جاری و صدور دسته چک، پرداخت سود به سپرده گذاران، عدم رعایت ضوابط تعیین شده از سوی بانک مرکزی، خرید اوراق مشارکت، اخذ کارمزدهای نامتعارف، شرط مسدود کردن سپرده به منظور اعطای تسهیلات، پرداخت تسهیلات غیر قرض الحسنه و اخذ سود در مواردی بالای 20 درصد و اعطای تسهیلات کلان به برخی از متقاضیان اقدام می کنند.

این گونه عملکرد، مسئولان نظام و هیئت های امنای صندوق های قرض الحسنه واقعی و خیرخواه را نگران کرده است، بنابراین باید ساختاری مناسب برای اطمینان خاطر افراد خیرخواه برای مصرف منابع آنها در این صندوق ها ارائه شود.

به عقیده طراحان بانک قرض الحسنه، نتایج حاصل از بررسی آمار منابع و مصارف کل سیستم بانکی نشان می دهد که پراکندگی وجوه قرض الحسنه در سیستم بانکی و تصمیم گیری هر بانک در خصوص پرداخت آن باعث ایجاد چالش ها و موانع مختلفی در مسیر دستیابی به این وجوه توسط نیازمندان واقعی می شود.

به نظر این عده از افراد اگر این وجوه در نزد سازمان، صندوق یا تشکل خاصی متمرکز شود به نحوی که اجازه جمع آوری و اعطای تسهیلات را توامان به عهده داشته باشد به نظر می رسد نظام مزبور از انسجام، نظم و مدیریت خاصی پیروی خواهد کرد.

اگر تشکل مزبور تحت هر عنوان حقوقی شکل بگیرد سرمایه تمامی اشخاصی که قصد پس انداز سرمایه خود با ماهیت قرض الحسنه را دارند به تشکل مزبور هدایت شده و شعب بانک ها از پذیرش این گونه سپرده ها منع خواهند شد.

وجود موسسات قرض الحسنه و تاثیر گذاری فعالیت آنها بر متغیرهای اقتصادی و غیره  باعث شده که به منظور کنترل و نظارت موسسات و صندوق های قرض الحسنه، ساختار جدیدی زیر نظر بانک مرکزی با نام بانک قرض الحسنه و با محوریت رفتار انسانی ایجاد شود.

اهداف تشکیل این بانک را می توان به چند بخش از جمله توسعه فرهنگ قرض الحسنه، تخصصی شدن عملیات اجرایی قرض الحسنه، کنترل ونظارت بر اجرای صحیح اعطای قرض الحسنه به افراد واقعی، ایجاد اعتماد بیشتر سپرده گذاران جهت مصرف صحیح قرض الحسنه، تمرکز و سازماندهی صندوق های قرض الحسنه به منظور کنترل، هدایت و مصرف صحیح وجوه و غیره را متمرکز کرد.

نتیجه این اقدامات سازماندهی تمامی صندوق های قرض الحسنه خود جوش و بدور از قوانین و مقررات مدون در قالب بانک قرض الحسنه خواهد شد، بنابراین با توجه به این امر حساب قرض الحسنه از سایر بانک ها که عملیات تجاری، بازرگانی و غیره انجام می دهند جدا شده و تمامی وجوه حاصل در یک بانک مستقل متمرکز می شود.

منابع قرض الحسنه این بانک می تواند، منابع قرض الحسنه مردم، وجوه بلاعوض اشخاص حقیقی و حقوقی، منابع قرض الحسنه دانشجویی، کمک های دولتی و بلاعوض مردم، هبه، وصایا، خیرات، وقف و غیره باشد.

اعطای این تسهیلات می تواند به افرادی که امکان بازپرداخت آن را ندارند پرداخت شود و می توان از آنها تعهد گرفت که در صورت بهبود وضعیت مالی نسبت به بازپرداخت تسهیلات اعطا شده اقدام کنند.

همچنین می توان این گونه تسهیلات را به افراد نیازمندی که امکان بازپرداخت ندارند جهت تامین هزینه های ازدواج وغیره پرداخت کرد. استفاده از سرمایه افراد خیر در تولید و رونق اقتصادی کشور، مشخص شدن میزان پس اندازهای قابل دسترس، رفع سرگردانی های متقاضیان استفاده از تسهیلات قرض الحسنه در شعبات بانک ها، اتخاذ تدابیر مناسب برای راه اندازی واحدهای تولیدی و غیره از جمله مزایای طرح ایجاد بانک قرض الحسنه محسوب می شود.