در بحث هنر دینی آنچه بیش از هر چیز مورد توجه قرار می گیرد این است که آیا سرزمین و جغرافیای تولد هنر است که آن را دینی می سازد یا جهان بینی هنرمند و نوع و نحوه نگرش وی معیار دینی بودن یا نبودن هنر قرار می گیرد .
دین پژوهان و هنرشناس اغلب باور و حضور یک امر قدسی یا معنوی را شاخص دینی بودن یک پدیده می دانند. عقیده به امر قدسی، اعتماد به حضور و تجلی آن و احساس کردن یا تجربه آنکه نوعی مواجهه وجودی است، از سوی پدیده شناسان دین همواره به عنوان ملاک و معیار دینی بودن اعلام شده است.
مقصود از امر قدسی نیز امری متعالی، معنوی و حقیقتی فراعقلانی، مبرا و منزه از هر عیب و نقص است که با زبان متعارف و تعقل عادی، قابل بیان و دسترسی نبوده، در قالب کلمات نیز نمی گنجد.
هنر دینی از سوی فردی دیندار خلق شده که باورها و ارزشهای دینی را متجلی و متبلور می سازد، به همین دلیل است که اهمیت نقش هنرمند و تفکر و ذهنیت و طهارت نفس او، آرمانها، ارزشها و جهان بینی او همواره مورد توجه است .
هنر اسلامی بارزترین بخش هنر دینی است، هنر اسلامی هنری است که از نظر فاعل، غایت، تأثیر و نتیجه و مراحل تکوین، دارای صبغه ای دینی و تمام‌عیار است . هنری است که با معنویت شکل گرفته و آثار و پیامدهای معنوی و ارزشمند بسیاری را موجب می شود.
هنر اسلامی همان هنر قدسی است که پیام الهی را به بشر منتقل کرده، فراتر از زمان و مکان بوده، ریشه در عالم تجرد داشته، از عالم بالا ریشه گرفته و در جهان جسمانی خود را متجلی می‌سازد. هنر اسلامی هنری انتزاعی و بریده از واقعیتها نیست بلکه ریشه در واقعیتها دارد .
همه پدیده شناسان دین که به پژوهش درباره هنر قدسی و دینی پرداخته اند، اتفاق نظر دارند که شیوه تجلی امر قدسی در جهان هستی و از آن جمله در هنر یکسان و ثابت نیست و شیوه‌های مستقیم و غیرمستقیم متنوع و متعددی برای این کار وجود دارد .
در منابع اسلامی و به ویژه ادعیه و مناجات پیشوایان دین، بر زیبایی، نورانیت، عظمت، عفو و رحمت تأکید شده است و همین مضامین پیوسته الهام بخش هنرمندان مسلمان بوده و و در تمام هنرهای اسلامی چون تذهیب، خوشنویسی، کتابت قرآن، شعر و موسیقی بازتابهای گسترده ای داشته است .
زنده نگهداشتن آرمان‌های والا، هدف حیات و ارتباط بشر با خدا در روزگار مرگ ارزشها، هدفمند ساختن زندگی در مقابل پوچ انگاری و الحاد و دورشدن از خدا، از جمله پیامهای معنوی هنر و کارکرد معنوی مهم آن است .
بی تردید هنر دینی، به ویژه هنر اسلامی، هنری است که حاصل تلاش روحی و ذهنیت و باور و معنویت هنرمند دیندار مسلمان است .
هنر دینی نه تنها هنری است که باورها و ارزشهای دینی را متجلی و متبلور می‌سازد، بلکه اثری است که توسط یک پدید آورنده دیندار و برخوردار از تجربه ایمانی پدید آمده که در سیر پیدایش آن نیز ارزشهای دینی مراعات شده و راهنما و الهام بخش بوده اند.
نظر شما