به گزارش خبرگزاری مهر، حجت‌الاسلام سیدمحمد خاتمی رئیس موسسه بین‌المللی گفت‌وگوی فرهنگ‌ها و تمدن‌ها که در دیدار اعضای شورای مرکزی حزب اراده ملت سخن می‌گفت، افزود: پذیرش حاکمیت مردم بر سرنوشت خود را می‌توان روح زمانه دانست که به صورت وجدان عام درآمده است و نشانه تکامل فکری بشر طبق مشیت خداوند است.
وی افزود: این اصل مورد قبول اسلام است و در صدر اسلام در زمان پیامبر و نیز امام علی (ع) می‌توان آن را در تاسیس و بنیاد نظام اسلامی مشاهده کرد و در میان نظریه‌پردازن اسلامی حداقل تا قرن هفتم هجری به نحوی مساله رضایت مردم در مشروعیت و فعلیت حکومت و رد و نفی زور و غلبه به عنوان پایه‌ی حکومت مشروع مورد اتفاق بوده است؛ درست که در آن روزگاران حزب و تشکیلات به صورت امروزی آن وجود نداشت؛ ولی گزینش و تاکید کسانی که نماینده وجدان جامعه به حساب می‌آمدند شرط استقرار حکومت مشروع بود و امروز بیان و رفتار حضرت امیرالمومنین (ع) به صورت آشکار وجود دارد که پذیرش حکومت را مبتنی بر حضور و وجود نظر مساعد و موافق جامعه می‌داند.
سید محمد خاتمی ادامه داد: به نظر می‌رسد یکی از علل آن چه بر حکومت‌هایی مثل حکومت حضرت امیر گذشت، آمادگی‌نداشتن ذهنی جامعه برای پذیرش این اصل بوده است که سبب شد خلافت اسلامی خیلی زود به امپراطوری خودکامه تبدیل شود. به هر حال اصل حاکمیت انسان بر سرنوشت خود اصل مهمی است که دست‌کم به لحاظ نظری در دنیای امروز پذیرفته شده است و این امر در شرق و غرب یکسان جاریست؛ به‌طوری که حتی دیکتاتورترین حکومت‌های امروز هم به نحوی خود را نماینده ملت و حاکم از طرف مردم می‌دانند.
رئیس بنیاد باران تصریح کرد: خوشبختانه در انقلاب اسلامی بر اساس این بینش که ریشه در ارزش‌های اسلامی دارد، این امر پذیرفته شد و ما جمهوری اسلامی را پذیرفتیم که در آن انتخاب و رای مردم منش بنیادین دارد و در قانون اساسی هم بر آن تکیه شده است؛ گرچه ممکن است هنوز کسانی باشند که می‌پندارند بیشتر و بهتر از عامه مردم می‌فهمند و مصالح را تشخیص می‌دهند و به مصلحت جامعه می‌دانند که سلیقه و تفکر آنان باید حاکم شود و به هر قیمتی همه از آن باید تبعیت کنند؛ ولی این امر مورد قبول وجدان روزگار ما نیست. قانون اساسی ما هم با پذیرش جمهوری اسلامی، تفکیک قوا و نظام مردم‌سالار آن را نفی می‌کند و شاید بتوان یکی از محورترین شاخص‌های اصلاحات اخیر در این یک قرن و نیم گذشته را همین امر دانست.
رئیس جمهور سابق کشورمان افزود: وقتی از حاکمیت مردم سخن می‌گوییم باید بدانیم که در جامعه جریان‌های مختلفی وجود دارد و به یک معنا به تعداد افراد حاضر در جامعه، نظر، سلیقه و شخصیت وجود دارد؛ ولی برای نظام یافتن جامعه‌ای که می‌خواهد مردم‌سالاری سازگار با اسلام را تجربه کند، این است که اراده مردم از طریق نهادها و جریان‌هایی ابراز می‌شود که اراده‌ی مردم را نمایندگی می‌کنند.
وی تاکید کرد: در دنیای امروز این جریان‌ها تعریف می‌شوند، افکار به هم نزدیک می‌شود و تشکل‌هایی به وجود می‌آید که دارای شناسنامه و خط مشی تعریف شده‌اند که احزاب واقعی همین نقش را دارند و باید موجودیت و فعالیتشان تضمین شود.
خاتمی تاکید کرد: به دست آوردن آرای مردم مشکل است و هنگامی که مردم به جریانی اعتماد و عنایت کردند باید فعالیت آن تضمین و تامین شود تا بتواند خواست‌ها و نیازهای جامعه را که مورد تایید مردم قرار گرفته است تامین کند، هم‌چنین همه امکانات در اختیار او قرار گیرد و او هم در برابر مردم مسوولیت داشته باشد، نه این که موانعی در مقام عمل برای او ایجاد شود.
وی در ادامه گفت: ما در مرحله گذار تاریخی قرار و به گذشت زمان نیاز داریم؛ البته نباید یک نکته فراموش شود و آن این که قدرت‌های بیگانه به خاطر منافع و مطامعی که در کشورهایی نظیر ما دارند، چه بسا جریان‌های ساختگی ایجاد یا در کار جریان‌های اصیل اخلال و نوعی بدبینی را نسبت به جریان‌های سیاسی نظیر احزاب در جامعه ایجاد کنند و همین امر خود سبب اختلال در بسط فرهنگ مردم‌سالاری در چنین جوامعی شود.
خاتمی تصریح کرد: در این مرحله نقش حکومت و قدرت رسمی در شکل‌گیری این فرهنگ و استقرار مردم‌سالاری و فعالیت و نشاط احزاب و تشکل‌ها بسیار مهم و شرط عبور موفق از این مرحله دشوار تاریخی است، مشکل آنجاست که حاکمیت این را درک نکند، بلکه آن را نخواهد و به جای تسهیل و ایجاد زمینه خود مانع ایجاد کند و راه را بر فعالیت جریان‌هایی که به هر حال ممکن است سلیقه‌ی آنها را نپسندد، ببندد و یا اگر با اقبال مردم آن جریان موفق شد، با موانع و مشکلات روبه رو شود.
وی ادامه داد: در جهان امروز پذیرفته شده است که نظام‌های اجتماعی دارای حساب و کتاب خاصیست و مبنای نظم در جامعه قانون اساسی است که اگر به صورت دموکراتیک پدید آمده باشد حرکت در چارچوب آن الزامیست. در جوامع امروز پذیرفته شده است که اگر جریان یا جریان‌هایی ضد قانون اساسی باشند، جلوگیری از فعالیت آن امری غیردموکراتیک نیست؛ یعنی هیچ‌گاه هیچ جریانی مجاز نیست شالوده‌شکنی کند؛ البته منظورم این نیست که هیچ کس نمی‌تواند مخالف نظام حاکم باشد، هیچ کس و هیچ جریانی تا وقتی دست به سلاح نبرده و به برندازی اقدام نکرده است، نباید مورد تعرض قرار گیرد؛ ولی شرط فعالیت و حرکت در چارچوب نظام جامعه یعنی قانون اساسیست که به صورت دموکراتیک تحقق یافته است.
رئیس‌جمهور سابق کشورمان تصریح کرد: از افتخارات بزرگ انقلاب اسلامی به خاطر نقش ممتاز حضرت امام (ره) این بود که اولا پذیرفته شده تعیین‌کننده اصلی مردم هستند و ثانیا خیلی زود صاحب قانون اساسی شد که علاوه بر تدوین آن توسط خبرگان منتخب ملت، به آرای عمومی گذاشته شد و امروز راه درست این است که همه جریان‌های سیاسی و اجتماعی که در چارچوب این قانون حرکت می‌کنند و پایبندی عملی به آن دارند، بتوانند آزادانه اعمال موجودیت و مشخص کنند که نماینده کدام بخش از جامعه هستند، آزادی بیان و عمل آنان و نقد و انتقادشان تامین شود و در جریان رقابت سیاسی و اجتماعی حضور داشته باشند. ما اگر به این مرحله برسیم زمینه‌های رشد و پیشرفت کشور و ملت را آماده کرده‌ایم که همین امر هدف انقلاب اسلامیست.
خاتمی افزود: علاوه بر این واقعیت احساس مردم هم به این که اراده‌شان حاکم است بسیار مهم است؛ یعنی حتی اگر واقعا رای مردم محترم باشد، ولی مردم احساس کنند که رایشان تضمین‌کننده نیست، باز هم با خطر مواجهیم، بنابراین نه تنها باید زمینه حاکمیت رای واقعی مردم فراهم آید، بلکه باید اوضاع به گونه‌ای باشد که مردم هم احساس کنند رایشان واقعا محترم و حاکم است. من فکر می‌کنم از جمله مطالب مهم در دوم خرداد صرف نظر از این که چه کسی رای آورد و چقدر موفق یا ناموفق بود یک دستاورد تاریخی یعنی تقویت این احساس بود که مردم خود را منشا تاثیر و رایشان را اثرگذار یافتند؛ یعنی نوعی اعتماد به وجود آمد که رای مردم می‌تواند موثر باشد.
رئیس‌جمهور سابق کشورمان در ادامه گفت: باید در جامعه ما زمینه هرگونه بدبینی را از بین برد. ناهماهنگی‌ها و ایجاد محدودیت در حضور جریان‌ها و تشخیص صلاحیت‌ها، در اختیار قرارنگرفتن یکسان امکان فعالیت آزاد برای همه و نظایر آن می‌تواند آن بدبینی را دامن بزند و مردم را از صحنه خارج کند؛ البته باید کوشید تا انتخابات برنامه‌محور باشد تا شخصیت‌محور و مردم به برنامه‌ها رای بدهند و نیز مطمئن باشند برای پیاده‌شدن برنامه مورد قبول، مانع و مشکل ایجاد نمی‌شود.
سید محمد خاتمی افزود: امروز باید بکوشیم به صورت جبهه‌یی کار کنیم و یاد بگیریم چگونه با هم کار کنیم. امیدوارم در جریان انتخابات اصلاحات بتواند با توافق هرچه بیشتر و حتی به صورت ائتلاف وارد صحنه شود. ان‌شاءالله جریان مقابل نیز به ائتلاف برسد؛ یعنی همه جریان‌های نزدیک به هم در کنار هم برای یک هدف فعالیت کنند، بی‌آن که هویت و مشخصات خود را فراموش کنند و با ایجاد رقابتی سالم و نیز برداشتن محدودیت‌ها مردم بتوانند واقعا دست به انتخاب بزنند که در این صورت برنده اصلی مردم هستند.
خاتمی در پایان گفت: در انتخابات باید با واقع‌بینی و عقل‌گرایی ضمن احترام به معیارهای اصیل اصلاحات یعنی دین‌داری، مردم‌سالاری و توسعه کشور برای حل مشکلات مردم تلاش کرد و نسبت به مسائل مهمی چون امنیت کشور، تمامیت ارضی، توسعه و پیشرفت و حرمت مردم دغدغه و برنامه داشت.
نظر شما