چشم امید صنعت چرم ایران به مدد مسئولان

به گزارش خبرنگار مهر، ایران با پیشینه 3 هزارساله، اولین و قدیمی ترین تولیدکننده چرم جهان است. آثار باستانی به یادگارمانده از دوران پیش از میلاد نشان می دهد که ایرانیان حدود 1500 سال قبل از میلاد پوست برای تهیه لباس، کفش و جنگ افزار استفاده می کردند.

از قدیم مرسوم بوده که مردمان ثروتمند از پوست های یوزپلنگ و مردمان کم بضاعت از پوست گوسفند برای پوشش استفاده می کردند. از 550 سال قبل از میلاد، چرم نیز وارد لباس و زره ایرانیان شد.

با وجود اینکه صنعت چرم در ایران حداقل60 سال قدمت دارد اما تا یک دهه پیش،‌ رشد و پیشرفتی در ساخت ابزارآلات و ماشین آلات این صنعت به وجود نیامده بود.

اولین کارخانه چرم سازی ایران در سال 1312 در همدان و دومین کارخانه در سال 1314 در تبریز تاسیس شد. از آنجا که کارخانه های جدید چرم سازی به ماده اولیه موجود در کشور یعنی پوست گوسفند و بز توجه زیادی نداشتند این پوست ها در 70 سال اخیر به صورت نمک سود و سالامبور به خارج صادر می شد و حتی امروز نیز کمکاکان صادرات به این شکل ادامه دارد.

با وجود اینکه ایران قدیمی ترین و در واقع نخستین تولیدکننده چرم جهان با قدمت سه هزارساله است اما در سالهای اخیر سهم ناچیزی از تجارت چندصد میلیاردی آن را داشته است.

صادرات چرم و محصولات چرمی ایران در سال 83 حدود 62 میلیون دلار بود. این رقم در سال 84 به حدود 75 میلیون دلار و در سال 85 به بیش از 93 میلیون و 900 هزار دلار افزایش یافت.

البته پیش بینی می شود صادرات چرم و محصولات چرمی کشور امسال به بیش از 120 میلیون دلار برسد اما این حجم از صادرات همچنان ناچیز خواهد بود و باید افزایش یابد.

ذکر این نکته مهم به نظر می رسد که درآمد صنعت کفش جهان در حال حاضر حدود 144 میلیارد دلار است که کشورمان از این رقم فقط حدود 16 میلیون دلار سهم دارد.

هوشنگ خوش لحن یک تولیدکننده در این رابطه می گوید: یکی از مشکلات عمده صنعت چرم ایران نبود ماشین آلات و تکنولوژی های پیشرفته است. این درحالی است که در حال حاضر، ماشین آلات صنعت چرم بسیار گران است و ورود آن به کشور نیز با مشکلات عدیده مواجه است، به نحوی که دولت برای خرید این ماشین آلات تسهیلات ارزی را در اختیار صادرکنندگان قرار نمی دهد.

وی می افزاید: تا سه سال قبل، تعرفه ای برای واردات ماشین آلات دست دوم صنعت چرم به کشور وجود نداشت ولی از سال گذشته، تعرفه ای معادل 10 درصد از قیمت ماشین آلات نو، برای ورود ماشین آلات دست دوم این صنعت در نظر گرفته شده است.

اما اکثر کارشناسان این صنعت، ایران را یکی از 5 کشور صاحب نام دنیا در صنعت چرم می دانند و در این راستا لزوم حمایت هرچه بیشتر دولتمردان را برای رونق این صنعت و صادرات محصولات آن طلب می کنند.

خوش لحن در این رابطه می گوید: ضعف اصلی ما در این صنعت آن است که دولتمردان کمتر از این صنعت سخن به میان آورده و آن را حمایت می کنند. در صورتی که توانایی صادرات محصولات چرمی در کشور بسیار بالا است و حتی ایرانی به لحاظ کیفیت چرم حرف اول دنیا را می زند.

وی میزان مواد اولیه وارداتی این صنعت را 30 درصد عنوان کرد و گفت: بازار جهانی چرم و صنایع وابسته آن بازاری 30 میلیارد دلاری را در دنیا به خود اختصاص داده اما سهم ایران از این بازار تنها 105 میلیون دلار است.

این درحالی است که این صنعت در مقابل فرش دستباف ایرانی که گردش مالی 3 میلیارد دلاری را در جهان به خود اختصاص داده، می تواند یکی از سرمنشاهای ارزآوری برای کشور باشد.

آمار گمرک نشانگر این است که صادرات چرم و محصولات چرمی طی سال گذشته 105 میلیون دلار بوده که امسال مطابق پیش بینی ها قرار است به 120 میلیون دلار برسد.

البته دست اندرکاران این صنعت معقتدند که 30 درصد مواد وارداتی به کشور شامل پرکننده ها و روغن ها هستند که در سایر قسمت های چرم سازی به کار می رود و مواد اولیه بیشتر از داخل کشور تامین می شود. 

اما انتقاد آنها این است که عمده صادرات ایران در زمینه محصولات چرمی به صورت مصنوعات است به نحوی که سالامبور که 10 درصد محصول ساخته شده به شمار می آید بیشترین صادرات را به خود اختصاص داده است.

از سوی دیگر لیتبور با 30 درصد محصول ساخته شده، کراست با 70 درصد محصول ساخته شده و چرم با 100درصد محصول ساخته شده کمترین میزان صادرات را به خود اختصاص داده اند که این یک ضعف در این صادرات به شمار می آید.

به گزارش مهر، مطابق آمار رسمی 70 تا 80 درصد صادرات پوست کشور به صورت سالامبور صادر می شود چراکه سالامبور خواب سرمایه کمتری داشته و به سرعت به پول تبدیل می شود اما چرم نیاز به فرآوری دارد که این کار هم زمان بر و هم سرمایه بر است.

هم اکنون محصولات چرمی ایران به کشورهای اروپایی، آسیایی، هند و پاکستان صادر می شود که البته عمده سود آوری آن نصیب کشورهایی می شود که محصولاتی نظیر سالامبور ایران را به محصول نهایی ساخته شده تبدیل کرده و به نام خود به دنیا صادر می کنند.

اگر این صادرات حداقل به صورت کراست نه سالامبور صورت گیرد قطعا رقم صادرات ایران در زمینه محصولات چرمی به 500 میلیون دلار می رسد. چراکه سالامبور ابتدایی ترین محصولی است که می تواند بدون زحمت صادر شود.

ایرج نجفی یکی دیگر از دست اندرکاران صنعت چرم کشور می گوید: رقبای ایران در دنیا کشورهای اطراف نظیر ترکیه، هند و پاکستان هستند که البته ترکیه در زمره کشورهای اروپایی به شمار می رود و توانسته جهش مناسبی را در این زمینه داشته باشد.

وی می گوید: بهترین نقطه تولید چرم و مصنوعات آن در دنیا ایران به شمار می آید چراکه دسترسی آن به بازار شرق و غرب راحت تر بوده و محل دفن فاضلاب این صنعت نیز که خود یکی از معضلات عمده کشورهای دنیا در زمینه راه اندازی واحدهای تولیدکننده چرم و محصولات وابسته به آن است، مشکلی در ایران ندارد.

نجفی می گوید: البته هند و پاکستان در این زمینه پیشرفت های خوبی داشته اند و یکی از معضلات کشور نیز قاچاق پوست خام به پاکستان است که در آنجا فراوری شده و به قیمت گزافی به کشورهای دنیا صادر می شود.

علی کریمی، رئیس هیئت مدیره یک شرکت تولیدی چرم نیز می گوید: مشکل عمده این است که مواد اولیه به جای محصول تمام شده و نهایی به کشورها صادر می شود چراکه قطعا این کار رقابت پذیری را در بازارهای جهانی از ایران می رباید.

وی می افزاید: وزارت صنایع مصوبه مشخصی در زمینه جلوگیری از بروز این مشکل داشته که متاسفانه بنا به دلایلی تاکنون اجرایی نشده است.

کریمی در توضیح این مطلب می گوید: هر فردی که می خواست سالامبور به کشوری صادر کند می بایست همراه آن حداقل به میزان 10 درصد از سالامبور صادراتی، کراست صادر می کرد. تعهد شخص صادرکننده در سال دوم به 20درصد صادرات کراست به همراه سالامبور و در سال سوم 30 درصد و در نهایت پس از گذشت 7 سال میزان صادرات سالامبور کاملا باید برابر با کراست می‌شد.

به گفته وی، این کار می توانست جلوی صادرات بی رویه مواد اولیه صنعت چرم را به کشورهای سودجویی نظیر هند و پاکستان بگیرد. اما متاسفانه این مصوبه اجرایی نشده است. البته هم اکنون انجمن صنعت چرم به شدت به دنبال اجرایی کردن آن هستند.

به هرحال به نظر می رسد صنایعی با قدمت بالای 3 هزار سال در کشور نیازمند عزم ملی و اراده مسئولان برای رونق و شکوفایی است چراکه با هدف گذاری های دولت مبنی بر توسعه صادرات غیرنفتی به عنوان موتور محرک اقتصاد چنین صنایعی باقدمتی در کشور می توانند بالهای پرواز ایران به سوی هدف برترین کشور منطقه در افق 1400 باشد.

صنعت چرم نیز نیازمند حمایت و توجه خاص دولت نهم است که امید می رود به زودی با سیاست‌گذاری صحیح در این زمینه، بتوان به این صنعت رونق ویژه ای بخشید.