خبرگزاری مهر- گروه استانها- یحی صمدی* سومین جشنواره توت فرنگی استانی شیان روز جمعه (۱۰ تیر ۱۴۰۱) با حضور مسولان استانی و شهرستانی، میهمانان، گردشگران و در راستای معرفی ظرفیت‌ها، قابلیت‌های گردشگری کشاورزی و رونق و توسعه صنعت گردشگری و به ویژه این محصول ارزشمند در روستای شیان سنندج برگزار شد که بر اساس اظهارات مهمانان حاضر و مشاهدات برخی از اهالی رسانه‌ها می‌توان گفت به نسبت دو دوره گذشته از لحاظ کمی و کیفی، جشنواره هیچ رشدی نکرده و خروجی مثبتی نداشته، بلکه از این لحاظ نیز افت داشته و به یکی از جشنواره‌ها و رویدادهای بی نظم و بدون دست آورد چند سال اخیر نیز تبدیل شده است.
باید اذعان داشت پرداختن به چگونگی برگزاری جشنواره بحث این یادداشت نیست در حالی که اگر به شیوه صحیح و برنامه ریزی بهتر و اصولی‌تر مدیریت شود می‌توان شاهد خروجی مثبت و دست آورده‌ای ارزنده‌ای برای توسعه و رشد این محصول و کشاورزی منطقه را شاهد بود.
به هر حال وقتی بحث کشاورزی صورت می‌گیرد و اسمی از کردستان به میان می‌آید همه توت‌فرنگی خوشمزه و خوش رنگش را به یاد می‌آورند، طلای سرخ و ملکه میوه‌ها، محصولی است که در ایران با نام کردستان گره خورده است.
برداشت توت فرنگی از اواخر اردیبهشت ماه در مناطق مختلف استان کردستان شروع می‌شود و تا پایان خرداد ماه و در برخی مناطق سردتر تا دهه اول تیرماه ادامه دارد. این محصول هم اکنون منبع درآمد بیش از ۱۵ هزار خانوار در کردستان است، در حال حاضر این محصول در بیش از سه هزار و خرده‌ای هکتار از اراضی شهرستان‌های استان مانند سنندج، کامیاران، مریوان و سروآباد کشت می‌شود و طبق آمار رسمی نهادهای مرتبط سالانه بیش از ۶۰ هزار تن در کردستان تولید و روانه بازار می‌شود.
اینکه می‌گویند کردستان از نظر میزان کشت و تولید توت فرنگی مقام اول را در کشور به خود اختصاص داده است حرفی نیست اما در حال حاضر تولید استان به چه میزان است؟ بر اساس آمارهای رسمی و به گفته‌ی متولیان اعلام می‌شود که هم اکنون بین ۶۲ تا ۶۵ درصد توت فرنگی کشور در کردستان تولید می‌شود. این نوع آمار در این شرایط که ده‌ها نوع زمین‌های بزرگ گلخانه‌ای و همچنین به صورت زمین‌های فصلی در مناطق دیگر کشور به کشت این میوه اختصاص یافته، چگونه مقایسه می‌شود و دلایل کاهش این مهم چیست؟
طبق آمار اعلامی از سوی متولیان، در چند دهه گذشته سهم استان کُردستان در تولید توت فرنگی کشور، بیش از ۹۰ درصد بوده است که هم اکنون استان مازندران، گلستان و چند استان دیگر نیز به عرصه توت فرنگی در کشور وارد شده‌اند و سهم تولیدی کُردستان در طی یک دهه گذشته کاهش پیدا کرده و البته این هشداری برای خارج شدن کردستان از قطب توت فرنگی کشور، است.
توت فرنگی محصولی پردرآمد و پُربازده است که در بسیاری از خاک‌های کُردستان قابل کشت است و یکی از ویژگی‌های خاص توت فرنگی، قابل کشت بودن آن در اراضی شیب دار است که غرب کردستان دارای اراضی شیب دار فراوانی است که مستعد کشت این محصول هستند که مناطق اورامانات مساعد برای تولید بوده و بیشتر زمین‌های آن به کشت این محصول اختصاص داده شده است.
کشاورزان نسبت به حمایت‌های جدی تر مسئولان در ارتباط با کشت و تولید توت فرنگی گلایه دارند و نداشتن جاده اصلی و بهسازی شده، نبود جاده بین مزارع، کمبود آب و نداشتن یخچال نگهداری برای محصول و عرضه محصول به دلالانی که توت فرنگی را با قیمت پایینی می خرند را از مشکلات اساسی خود عنوان می‌کنند.
اگر در این رابطه اقدامی اساسی صورت نگیرد تولید ۶۰ هزار تنی کردستان به نصف و یا شاید به کمتر هم برسد و شاهد کم و کسری و مشکلاتی خواهیم بود که پیامدهای آن دامنگیر حوزه کشاورزی، اشتغال و مهاجرت‌های بی رویه روستاییان و کشاورزان به شهرها خواهد شد. چون بخش بزرگی از توت فرنگی کردستان در مناطق روستایی شهرهای سنندج، کامیاران و مریوان به ویژه منطقه ژاورود تولید می‌شود و مشکلات این منطقه هم با توجه به کوهستانی بودن آن زیاد است هر اقدام و برنامه مناسبی می‌تواند راهگشای وضعیت به وجود آمده باشد و تلاش‌های جهاد کشاورزی با همکاری ادارات و ارگان‌های مرتبط باید بیشتر، مضاعف‌تر و به روزتر باشد.
کاشت توت فرنگی محلی به دلیل مشکلاتی که پیشتر به آن اشاره شد کمتر مورد توجه کشاورزان قرار می‌گیرد و مانند گذشته از مزه و طعم توت فرنگی کردستان سخنی به میان نمی‌آید. ارقام بومی توت فرنگی در ایران را ارقام کردستان، گیلاسی، اتابکی و دلندی دربر گفته بودند که به دلیل نبود برنامه ریزی و حمایت، جای خود را به ارقامی که فقط شکل زیبایی دارند اما خوش طعم و خوش مزه نیستند داده‌اند و در میان جامعه به توت فرنگی پلاستیکی شهرت پیدا کرده‌اند و این موضوع نیز از دلایل کاهش تولید توت در کردستان است.
یکی از مشکلات اصلی کشت توت‌فرنگی انتخاب رقم مناسب برای کشت است و در خصوص بی‌طعم بودن توت فرنگی تولید شده در مزارع؛ اگر مدیریت صحیح و اصولی بر مزرعه حاکم باشد توت فرنگی‌ها تا این اندازه بی مزه نخواهند شد و همچنین عدم انتخاب صحیح محل کشت است، استفاده از زمین‌های کوچک،
نبود مدیریت و عدم امکان مکانیزاسیون در آنها، برای آینده طلای سرخ کردستان آینده روشنی را نمی‌شود ترسیم کرد و توسعه کشت توت‌فرنگی در کردستان با آنچه که گفته شد جای نگرانی دارد و در با این شرایط در سال‌های آینده مقام اول در تولید توت‌فرنگی ایران از کردستان سلب خواهد شد.
بازگویی مشکلاتی اساسی در روستاهای «هلوان»، «هنگر»، «شیان»، «نزاز»، «تنگی سر»، «نیر»، «محراب»، و دیگر روستاهای منطقه بر حول محورهایی چون بیکاری جوانان، کمبود آب کشاورزی، عدم داشتن پمپاژ آب برای کشاورزی، نبودن جاده بین مزارع جهت انتقال محصولات کشاورزی به بازار بویژه توت فرنگی، و قول و وعده‌های عملی نشده مسؤلان در گذشته همچنان از گلایه‌های مردم این مناطق است.
توسعه کشت و تولید توت فرنگی در کردستان با توجه به پتانسیل استان می‌تواند زمینه اشتغالزایی، تأسیس کارخانجات فرآوری و توسعه صادرات را برای جوانان کردستانی ایجاد کند و مسئولان باید به صورت جدی تر در این حوزه تمرکز و برنامه ریزی و حمایت کنند.
با همت جهاد کشاورزی و با مشارکت خود کشاورزان مشکلات عدیده فراوانی که در عرصه تولید توت فرنگی وجود داشت در چند سال اخیر حل شده است و با وجود خدمات و فعالیت‌های مؤثری که در تولید و عرضه توت فرنگی توسط جهاد کشاورزی صورت گرفته اما همچنان خلاء و مشکلات زیادی در این زمینه وجود دارد که نیازمند بررسی و برنامه ریزی بهتر و بیشتر برای رفع آنها ضرورت دارد و امید است با اقدامات خوبی که جهاد کشاورزی طی چند سال اخیر در دستور قرار داده سال آینده در حوزه توت فرنگی و در مجموع در کشاورزی استان شاهد رفع موانع پیش رو و توسعه بیشتر آن باشیم.
روزنامه نگار*
نظر شما