آثار مستند ـ داستانی خلاقانه است / مخاطبان به استفاده از درام در مستند توجه نشان می‌دهند

وحید موسائیان درباره ویژگی های گونه مستند داستانی به خبرنگار مهر گفت: "در عرصه مستند شیوه های متفاوتی برای بیان یک مطلب وجود دارد. بسیاری از فیلمسازان برای جذاب سازی آثار خود، عناصر مستند را به صورت شیوه های داستانی بیان می کنند و اثرشان را در همان راستا پیش می برند. البته به عقیده من مستند محض وجود ندارد."

وی خاطرنشان ساخت: "در همه آثاری که توسط کارگردان های مختلف ساخته می شود، نظر پدیدآورنده لحاظ می شود و ذهنیت سازنده به موضوع شکل می دهد. هر اثری از فیلتر ذهنی سازنده گذشته است. در عرصه مستند فیلمساز باید نسبت به موضوع فیلم وفادار باشد و با آن بی طرفانه مواجه شود. اما هر فیلمی که ساخته می شود نقطه نظرات خالق در آن لحاظ شده است."

این کارگردان راجع به نمونه های شاخص و قابل اعتنای این ژانر در سینمای ایران اظهار داشت: "گونه مستند داستانی وجهی خلاقانه دارد که به عقیده من سرآمد این نوع فیلمسازان در کشور عباس کیارستمی است. اهمیت این ژانر در این است که فیلم را به سمت سینمایی شدن سوق می دهد. مهمتر اینکه داستان های این دست آثار تکراری نیستند."

موسائیان درباره تشکیل کارگاه بررسی ژانر مستند داستانی در قالب جشنواره سینما حقیقت توضیح داد: "به عقیده من وجود چنین جشنواره ها و کارگاههایی غنیمت است. سینمای مستند ایران خیلی فراتر از سینمای داستانی حرکت می کند. فیلمسازان فرهیخته با حضور در چنین کارگاههایی می توانند شرایط تبادل نظر و تجربه های خود به دیگر همکارانشان را فراهم کنند."

موسائیان فیلم های سینمایی "تنهایی باد"، "سرزمین گمشده"، "خانه روشن" را ساخته است. وی سال گذشته فیلم "گوشواره" را در ژانر کودکان و نوجوانان ساخت که در جشنواره فیلم فجر به نمایش درآمد.

محمدرضا عباسیان در خصوص ویژگی های به کارگیری مستندهایی که از درام استفاده می کنند، گفت: "ما تعریف مشخصی از مستند نداریم. تلویزیون به عنوان بزرگترین تولیدکننده و پخش کننده مستند در کشور قادر به ارایه تعریفی مشخص از این گونه آثار نیست و همین موضوع باعث می شود ما در فروش فیلم های مستند ایرانی با مشکل مواجه شویم."

وی ادامه داد: "در حال حاضر فیلم های خوبی در خصوص نقاط دیدنی کشورمان ساخته می شود که مجموعه مستند "ایران ما" از آن جمله است، اما نتیجه کار مورد توجه خریداران خارجی قرار نمی گیرد. چون آنها اعتقاد دارند که باید اتفاقی، موضوعی یا قصه ای توجه به این مکان ها را مهم کرده باشد."

این فیلمساز با اشاره به شیوه مستندسازی تلویزیون که باعث الگوبرداری نیز می شود، اعلام کرد: "در تلویزیون ما باب شده که شخصی دوربین دست می گیرد و به عنوان توریست به کشورهای مختلف می رود و بخشی از مشاهدات خود را به تصویر می کشد. این نوع آثار باعث ساخت فیلم های مشابه می شود. در مرکز مستندسازی سیما نیز گرایش به ساخت مستندهایی که بیشتر به گزارش های خبری شبیه هستند، به طور مشهود دیده می شود."

عباسیان راجع به نحوه استفاده از داستان در فیلم های مستند گفت: "مرز میان مستند و داستان چندان مشخص نیست. در فیلم هایی که شکل مستندگونه دارند آثار شاخصی دیده می شود. مسئله اصلی بضاعت موضوع است. یعنی سوژه تعیین می کند که چه نوع ساختاری باید مورد استفاده فیلمساز قرار بگیرد. مهمتر اینکه ما مستندهایی قصه پرداز سینمایی داریم که قصه ای واقعی دارند و از آن سو مستندهایی نیز وجود دارند که اساس شان دروغپردازی است."

وی یادآور شد: "در حال حاضر مخاطبان در کشورهای مختلف نسبت به مستندهایی که از قصه برخوردارند، نظرات متفاوتی دارند. مخاطبان اروپایی مستندهایی را می پسندند که 40 درصد آنها را درام تشکیل می دهد، اما آمریکایی های ترجیح می دهند 60 درصد آثار مستند را قصه تشکیل بدهد."

عباسیان فیلم های مستند "سکوت در تاریکی" و "قانا" را در کارنامه دارد. "قانا" یکی از آثار حاضر در مراسم جایزه بزرگ شهید آوینی بوده و جایزه بهترین مستند از دهمین جشن خانه سینما را دریافت کرده است.