اساطیر ایرانی و یونانی ریشه‌هایی مشترک دارند

به گزارش خبرگزاری مهر، نشست " اسطوره های ایرانی وایران اسطوره ای" در مرکز همایش‌های مجموعه فرهنگی هنری تهران با سخنرانی دکتر خسروی، پژوهشگرتاریخ، برگزار شد.

سخنران در این نشست درباره‌ اسطوره جم و داستان جمشید ، اسطوره افراسیاب ، اسطوره کاووس و اسطوره ایزد مهر صحبت کرد .

وی چهار ویژگی مشترک اسطوره های جاودانگی (افراسیاب ،کاووس، جم و مهر) را چنین برشمرد: 1- همه نامیرا هستند.2- دژ یا قلعه ای دارند که بهشت زمینی است و درآنجا به پیروانشان نوشابه بی مرگی می خورانند.3- همه نوشداروی بی مرگی در اختیار دارند.4-دراین چهارروایت اسطوره گاوکشی وجود دارد.

وی ضمن بیان این مطلب که به علت وجود ریشه مشترک بین اساطیر ایرانی و یونانی، درک اساطیر ایرانی نیاز به شناخت اسطوره های یونانی دارد در خصوص جمشید گفت: جم از اصیل ترین چهره های اسطوره ای ماست. او و خواهرش آدم و حوای آیین آریایی هستند. گناهی که در "وداها" به او نسبت داده شده ازدواج با خواهرش است و شاید به همین دلیل این تفکر به وجود آمده که در دین زرتشت ازدواج با محارم وجود دارد. در اوستا نیز هر کجا از جمشید یادشده به نامیرایی او نیز اشاره شده ، چنان که در "یسنه ، هات نهم" آمده است" جمشید خوب رمه، آن فره مندترین مردمان، آن هورچهر، آن که به شهریاری خویش جانوران و مردمان را بی مرگ و آب ها و گیاهان را نخشکیدنی و خوراک ها را نکاستنی کرد." زمانی که جمشید به خود غره شد ، فره از او دور و میرا گردید. دژ جمشید نیز در سنت ایرانی باغ عدن و بهشت زمین است، همان جایی که در سنتهای دیگر از آن با اسم باغ شداد یاد می‌کنند.

خسروی در خصوص نوشابه بی مرگی جمشید اظهارکرد: در متون پهلوی اشاره ای به نوشابه بی مرگی جمشید نشده اما در متون اسلامی مانند "جوامع الحکایات" این موضوع آمده که کشف " می" توسط جمشید بوده است. همچنین در متون اوستایی اشاره مستقیمی به گاو کشی جمشید نشده اما در این خصوص شواهدی در اوستا وجود دارد. به طور مثال می گویند جمشید اولین کسی بوده که خوردن گوشت حیوانات را در میان اقوام آریایی رواج داده در صورتی که این تفکر اشتباه است زیرا اقوام آریایی دامدار بوده اند و از گوشت حیوانات استفاده می کردند و شاید این مطلب کنایه ای است به گاوکشی جمشید.

سخنران نشست اسطوره های ایرانی ازافراسیاب نیز به عنوان شخصیتی اسطوره ای نام برد و گفت :افراسیاب چهره ای اهریمنی است که دشمن ملی و دینی ایرانیان است . افراسیاب شاه خدای طوایف سکایی است. د‍‍ژافراسیاب هنگ(کنده شده در زیر زمین) نام داشته و در شهر رام پیروز بوده است. او چون شخصیتی منفی است توسط اهورا مزدا نامیرا نشده بلکه بی مرگی از اهرمن به اورسیده و در مینو خرد به گاوکشی افراسیاب اشاره شده است.

دکترخسروی در ادامه این نشست از جمشید، افراسیاب و کاووس با عنوان سه شخصیت منفی اسطوره ها نام برد که زرتشت با آنها مقابله کرده است و افزود: کاووس شخصیتی خیره سرومنفی است که نوشداروی بی مرگی او شهرت زیادی دارد، چون این همان نوشداروی معروفی است که پس از مرگ سهراب به رستم رسید.در رابطه با گاوکشی کاووس نیز اشاره مستقیمی درکتابها وجود ندارد. اما در رابطه با فرجام کاووس در مینوی خرد آمده است که اهورامزدا کاووس را بی مرگ خلق کرد اما او به بیراهه رفت و ادعای خدایی کرد پس دیو خشم روان کاووس را تباه نمود.

سخنران این نشست مطلب پایانی  این جلسه را به اسطوره مهر و نوشابه بی مرگی اختصاص دادو تصریح کرد: مهر گردونه ای درخشان است که خدای عهد و پیمان است و وظیفه مهم او نظارت برپیمان هاست، حتی پیمان اهورامزدا و اهریمن. و چون خدای پیمان است هرکسی که پیمان بشکند با او می ستیزد و در حقیقت ویژگی جنگاوری هم دارد. در سنتهای غربی به آب حیات مهر اشاره شده و در بعضی دیگر از سنتها آمده که مهر آب را با خون گاو قربانی مخلوط می کرده و آب حیات به دست می آورده است.

هم چنین در سنت مهرنان و شراب ویژگی خاصی داشته و این همان چیزی است که در شام آخر مسیح می بینیم و در کل بدین خاطر نوشدارو در اسطوره ها مهم بوده که علاوه بر جاودانگی می توانسته اهدا کننده دانش و معرفت باشد و اهمیت می در ادبیات عرفانی از همین جاست.