تمدن و نهضت علمی علمای مسلمان و پیشرفتهای آنها در زمینه های مختلف منجر شد تا تمدنهای دیگر از آن بهره مند شوند و این مسئله از مهمترین مسائلی است که در میان تمدن اسلام و تمدن غرب مناقشه برانگیز است. اگر چه اینک بسیاری از مورخان و محققان غرب به این مسئله پی برده اند، اما این مسئله به علت دلایل مختلف همچنان مناقشه برانگیز است.
علمای مسلمان دارای اندیشه های فکری غنی بودند از این رو درصدد بودند تا علوم هستی و معارف بشری را کشف کرده، از ثمرات آن بهره مند شده و از میراث معارف بشری و علوم انسانی جهت پیشرفت انسان در همه زمینه ها و همه میادین استفاده کنند. بنابراین شروع به ابتکار و اختراع کردند که برای این اختراعات و اکتشافات از اصول اسلام و ضوابط شرعی کمک می گرفتند به گونه ای که در بیشتر تجربیات علمی عقاید اسلامی خودنمایی می کرد.
علمای مسلمان اهل تمدن، صنعت و علم بودند و مبانی اسلام آنها را به سوی کمال و خلق سوق می داد، این دو با تلفیق یکدیگر راه را برای جولان علوم، معارف و هنرهای مختلف باز کرد و اجازه پیشرفت در زمینه های گوناگون را به آنها داد، تا جائیکه به عنوان سردمداران علم و دانش از تمدنهای دیگر پیشی گرفته و حتی بر تمدنهای مختلف نیز تأثیر گذاشتند. به گونه ای که اینک تمدن غرب خود را وامدار تمدن و پیشرفت علمای مسلمان طی قرنهای پیشین می داند.
مسلمانان در دوران شکوفایی و یا دوران طلایی خود توانستند از احکام دین اسلام در ارتباط با پدیده های ستاره شناسی و نجوم استفاده کنند و موقعیت جغرافیایی کشورها و حرکت خورشید و ماه را دریابند و اوقات نماز و روزه را بر اساس محاسبات ستاره شناسی پیدا کنند.
آنها سعی کردند تا از علوم برای بهبود زندگی انسان استفاه کنند، از این رو در صنعت راه سازی، بهره گیری از زمینهای زراعی و استخراج آب به تواناییهای چشمگیری دست یافتند و در علومی چون هندسه، جبر، ریاضات، فلسه، نجوم، پزشکی و تاریخ و جغرافیا و بسیاری علوم دیگر سرآمد شدند.
تألیف دایرة المعارف کشاورزی که علاوه بر شیوه کشاورزی، راههای حرس و اصلاح زمینهای زراعی، دستگاههای حرس، منابع آبی و مهمترین عملیات کشاورزی را تبیین می کرد، به گونه ای که امروزه نیز مورد استفاده قرار می گیرد. پرورش دام و طیور با وسایل و ادوات مختلف عاملی برای ارتقاء این حرفه را فراهم کرد .
بنابراین می توان گفت علم از مهمترین زمینه هایی است که مسلمانان به آن اهتمام ورزیدند و به پیشرفتهایی نیز دست یافتند و نقش وسیع آنها در توسعه معارف انسانی چشمگیر است، هر چند که محققان غربی سعی در نادیده گرفتن نقش علمای مسلمان دارند، اما هیچ گاه این فعالیت آنها از بین نمی رود و تأثیری در تلاش و اهتمام آنها به علوم مختلف و پیشرفتهای آنها نخواهد داشت .
نظر شما