مستند گزارشی از ثبت وقایع بصری است

محبوبه هنریان رئیس هیئت مدیره انجمن مستندسازان خانه سینما درباره ویژگی های گونه مستند داستانی به خبرنگار مهر گفت: "در ساخت مستند اگر واقعیت ها به زمان حال نزدیک باشند، به شکل گزارش و گزارش خبری بیان می شوند و اگر فیلمساز قصد دارد به بیان یک واقعیت تاریخی بپردازد باید با پژوهش و تحقیق به منابع آن واقعه تاریخی دست پیدا کند و بر همین مبنا واقعیت تاریخی را تفسیر و توصیف کند."

وی ادامه داد: "در کشور ما تعبیرهای مختلفی از مستند گزارشی وجود دارد و به نوعی نگاه نازلی به آن می شود. این سطحی نگری نتیجه بی توجهی در انتخاب ساختارهای مناسب و شیوه ارایه مضمون و محتوای گزارش است. در واقع در این نوع مستند نیاز به شیوه بیانی وجود دارد که به صورت خلاقانه از زبان مستندساز گزارش شود و مورد توجه مخاطبان قرار بگیرد و آنها را تحت تاثیر قرار بدهد."

این دست اندرکار بخش مستند راجع به وضعیت و جایگاه کنونی ژانر مستند گزارشی اظهار داشت: "این گونه در دنیا بسیار ارزشمند است و در واقع به عنوان نخستین جز طبقه بندی ساختاری مستند محسوب می شود. در مستند گزارشی یک رویداد که در حال رخ دادن و یا به تازگی اتفاق افتاده است، باید در کوتاهترین زمان، سریع و صریح گزارش شود."

وی یادآور شد: "گاهی این طور بیان می شود که اصل فیلم مستند شباهت های زیادی به ژورنالیسم دارد. در واقع در این ژانر مستند، فیلمنامه نقشی ندارد و فیلمساز با آگاهی به مسایل کلی واقعه آن را گزارش می کند. می توان گفت مستند گزارشی شیوه ای است که به صورت مشاهده ای پژوهش را انجام می دهد و فیلمساز در آن به دنبال چراها و پاسخ هاست."

هنریان با اشاره به اینکه گزارش های مستند واقعه را ثبت می کند، اعلام کرد: "در مستند گزارشی فیلمساز همزمان با وقوع رویداد به ضبط و گزارش آن می پردازد. بدون اینکه هیچ دخالتی در آن داشته باشد. برای نمونه، صحنه های جنگ تکرار شدنی نیست و هنگام وقوع ارزش ثبت کردن دارد. گزارش هایی از وقوع انقلاب ها یا تحولات سیاسی کشورها جزو با ارزش ترین مستندها هستند."

این کارگردان تاکید کرد: "در واقع چنین مستندهایی گزارشی عمیق از یک واقعه طبیعی هستند. شهید آوینی در این باره می گوید؛ هنگام فیلمبرداری از جبهه، در گیر و دار عملیات همه چیز آنقدر سریع اتفاق می افتد که فرصتی برای کارگردانی پیش نمی آید. پس اتفاقات تنها ثبت و ضبط می شوند. این نوع مستند اطلاعات واقعی در مورد اتفاقات موجود جهان به ما ارایه می دهد و گزارشی از وضعیت زندگی انسانهاست. یعنی مشاهده واقعیت و اطلاع رسانی آن است."

وی درباره ورود خط داستانی به فیلم های مستند و ساختارشکنی در وجه کلی این نوع آثار توضیح داد: "مستند داستانی برای جذابیت بیشتر مخاطب اس و به نوعی باعث ایجاد نوع جذابیت بصری می شد. در این گونه آثار فیلمساز به عنوان یک ابزار از نمایشی کردن یک اثر مستند استفاده می کند تا به نوعی از روش های برخورد انتقادی - هنری با واقعیات عینی استفاده کرده باشد.

این دست اندرکار عرصه مستند ادامه داد: "در واقع بر اساس یک عقیده اجتماعی است که فیلمساز تلاش می کند موضوع را بشکافد و با شیوه هنرمندانه اثر را پیش ببرد. البته مستند داستانی در واقع همان دنیایی است که از نگاه کارگردان به تصویر کشیده می شود و به نوعی فیلمساز به جهت جذابیت بصری است که صحنه هایی از زندگی واقعی را تغییر شکل می دهد و توسط فضاسازی و نمایشی کردن به آن شکل می دهد."

هنریان درباره اهمیت برگزاری جشنواره سینما حقیقت با توجه به شرایط کنونی سینمای مستند در کشور توضیح داد: "برگزاری جشنواره ای همانند سینما حقیقت در کشور ما، به ویژه اگر همراه با سمینارها و کارگاههای آموزشی باشد، می تواند نقشی بسزا در شناخت گونه های مختلف مستند به خصوص شناخت صحیح مستندهای گزارشی و توجه بیشتر به آن شود."

وی تاکید کرد: "نکته مهم در شناخت صحیح و هر چه بیشتر گونه های مختلف مستند از یک سو دقت و توجه مستندساز به ساختار و شیوه های ارایه گزارش است و از سوی دیگر باید توسط دست اندرکاران رسانه به ویژه تلویزیون حمایت شود."