۲ آبان ۱۳۸۶، ۸:۱۷

هم‌زمانی و تجربه هنری از نگاه گادامر

هم‌زمانی و تجربه هنری از نگاه گادامر

خبرگزاری مهر - گروه دین و اندیشه: از بین همه چیزهایی که با ما سخن می گویند، اثر هنری مستقیم ترین ارتباط را با ما برقرار می‌کند. بی واسطه گی پدیدارشناسانه هنر، که پژوهش هرمنوتیکی گادامر را به تجربه زیبایی شناختی نزدیک کرده است، شاید از دیدگاه هرمنوتیکی نقطه آغازین امید بخشی نباشد. این بی واسطه گی بر رویکرد هرمنوتیکی غیر سنتی در هنر تاکید دارد.

 اگر وظیفه علم هرمنوتیک زدن پل در حد فاصله تاریخی و یا شخصی بین ذهن ها باشد، تجربه هنر به طور کامل از خاستگاه علم هرمنوتیک خارج می شود. البته گادامر علم هرمنوتیک را این گونه تعریف نمی کند. ابژه مورد پژوهش او، نه بازسازی روی آورد هنری، بلکه پرسش از عامل شکل دهنده بی واسطه گی ادعای موجود در اثر هنری است.

اثر هنری نه به سبب خاستگاهی فلسفی، که به موجب تلاش در جهت گفتن چیزی به ما، ابژه پژوهش هرمنوتیکی قرار می گیرد. از آنجا که معنا هیچ گاه کامل و مشخص منتقل نمی شود درآمیختگی هرمنوتیکی همواره وجود دارد. هر گاه اندیشه ای جابجا شود، نیاز به در آمیختگی هرمنوتیکی احساس می شود. فنا پذیری معنا به لحاظ تاریخی و این حقیقت که هیچ معنایی به طور کامل منتقل نمی شود، در آمیختگی هرمنوتیکی را در تجربه یک اثر هنری ایجاب می کند. کار سنگین تفسیر جستن معانی موجود در تجربه یک اثر، و استفاده از آنها برای رسیدن به تجربه ای کامل تر است.

صحبت گادامر در همساز کردن نا سازگارها برای رسیدن به مفهومی واحد، به معنای زیرنهشت کردن آنها نیست. همگون سازی معادل ترجمه نا سازگار ها در یک معنای واحد بدون تغییر که پیامد زیرنهشت بودن است، محسوب نمی شود. تلفیق دلالت بر رابطه ای دو سویه دارد: همان گونه که ویژگی ها اجزاء بعد از تلفیق تغییر می کند ویژگی های کل مجموعه نیز دچار تغییر می شوند. علاوه بر آن هر آنچه که در آگاهی شخصی به مثابه همزمانی دریافت می شود شامل ابعادی از معنا است که آگاهی در آغاز دریافت کرده است. گادامر در پی یافتن ابعاد وجودی تجربه زیبایی شناختی برآمد. این فرضیه که تجربه هم زمانی هنر ما را با چیزی بیش از آنچه که هم اکنون از آن آگاهیم درگیر می کند با سه مبحث قیاسی نمایش، جشنواره و نماد تایید می شوند.

بحث گادامر درباره ارتباط بین هنر و نمایش نباید با هیچ کدام از جدل هایی که هنر را یک بازی و یا سرگرمی بی اهمیت می‌پندارند همسانی نمی کند. او از نوشته استادش شیلر، با نام "یادداشتهایی در باب آموزش زیبایی‌شناختی"، پیروی می کند. شیلر در این اثر خود، آثار هنری را به این دلیل که چیزی را برای نمایش می گذارند، دراماتیک خواند. درون مایه نهفته در آن، این است که آگاهی زیبایی شناختی، چیزی فراتر از بی نیازی است، و هدف نمایش دادن چیزی فراتر از آن چیزی است که آشکارا با آگاهی ذهنی دریافت می شود. قیاس هنر با نمایش نامه و رویدادهای ورزشی نشان دهنده این واقعیت است که هنر اتفاقی است و موقعیتی در احاطه آگاهی و تحت تاثیر آن است.

بازی و اثر هنری، هر دو، شکل هایی از جنبش شخصی هستند که تماشاگر در چگونه موجودیت یافتن آنها نقش حائز اهمیتی دارد. گادامر بر " تفوق نمایش " بر آگاهی تاکید می کند: " نمایش دهنده ها به آن شکلی هستند که اجرای نمایش می طلبد".  مشارکت در نمایش، نمایش دهنده ها را از خودشان دور می کند. ذهنیت فردی متاثر از موفقیت، رضایت، و یا شکست ناشی از بازی تغییر می کند.

در این قیاس، اثر هنری همان بازی کردن اثر است. رویدادی خود مختار اتفاق می افتد، چیزی ایجاد می شود و هر آنچه که قبلا وجود داشت را تغییر می دهد. در این میان مخاطب نه تنها در رویداد، که همان اثر هنری است، مشارکت دارد که حتی در این مسیر دچار تغییر می شود.

قیاس هنر با بازی و نمایش برای تضعیف دیدگاه هایی که در آنها هنر صرفا فعالیتی سنتی، ابزار نگر و معنا دار است، استفاده می شود. به این شکل که: اولا ذهنیت هنرمند برای تفسیر نقطه شروع خوبی محسوب نمی شود، همان گونه که دستیابی به آنچه که در ذهن بازیگر رخ می دهد تاثیری در ماهیت بازی و نمایش ندارد. شاید با بازسازی شرایط زندگی هنرمند بتوانیم انگیزه ها و علایق او را کشف کنیم اما این تاثیری در آگاهی ما از ذهنیت او نخواهد داشت. دوم اینکه هنر نیز مانند بازی با ارجاع دادن به ابزار ( بازی ) فهمیده نمی شود.

هنر قطعا به ابزار و مواد اولیه نیازمند است و چگونه استفاده کردن از آنها در ارزیابی ما تاثیر می گذارد، اما نه بازی و نه هنر تنها با ابزار شکل نمی گیرد. سوم اینکه درک یک اثر هنری و یا بازی نیازمند شناخت و ارزیابی قواعد و مناسباتی است. در واقع ارزیابی بازی تحت اصول خاصی صورت می گبرد، به همان گونه که ارزیابی هنر نیز از وجود چنین اصولی مستثنا نیست.

کد خبر 573840

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
  • نظرات حاوی توهین و هرگونه نسبت ناروا به اشخاص حقیقی و حقوقی منتشر نمی‌شود.
  • نظراتی که غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط با خبر باشد منتشر نمی‌شود.
  • captcha