شکوه نوروز در باغ غیرکویری ایران/ همنوایی تاریخ و طبیعت

خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها: صدای گردشگران میان سکوت خیال انگیز اینجا گم است، لابه لای صدای پرطنین پرندگان. نمی دانم به کدام سو خیره شوم، تابلوی خداوند وهم برانگیزتر از تصور است در این آغاز جوان شدن طبیعت.

در محوطه تاریخی عباس‌آباد، دو برج آجری به قطر ۷ متر و به ارتفاع ۱۴ متر از دوران صفویه به یادگار مانده است. مصالح عمده سازه، ملاط ساروج و آجر است. با توجه به ساختار دو بنای برج که بر روی محور آبرسانی قرار دارند، این گونه می‌گویند که برج‌ها عملکرد صرفاً نگهبانی نداشته و با توجه به اختلاف ارتفاع محوطه گلباغ نسبت به باغ، دو برج در واقع برای جلوگیری از ضربات قوچی شکل سیالات، توسط مهندسین دوره صفویه مد نظر قرار گرفته‌اند.

آسیاب آبی، یکی دیگر از آثار این مجموعه است، اگر طبیعت بکر و کمتر دست خورده آن به مدد مدیر پایگاه متعصب مجموعه، از دیدنش غافلتان نکند، به فاصله تقریبی ۱.۵ کیلومتری جنوب باغ میان دو رود پر آب احداث شده است، آجرهای به کار رفته در آسیاب به ابعاد ۵×۲۶×۲۶ سانتی‌متر بوده و راه دسترسی به آسیاب از طریق یک جاده سنگ فرش امکان‌پذیر است.

نحوه کارکرد بنای فوق بدین طریق است که آب از طریق کانال سرپوشیده به سمت کانال روباز آجری به طول ۱۰۰ متر هدایت شده، سپس با یک شیب تقریباً مناسب به سمت چرخ آسیاب حرکت کرده و سبب به حرکت در آمدن پره‌های چرخ می شده است. مهندسین دوره صفوی با احداث آسیاب آبی در محل مورد نظر، از انرژی آب بیشترین بهره را برای به حرکت در آوردن چرخهای آسیاب برده‌اند.

عباس آباد بر خلاف باغ‌های ایرانی سرو ندارد. در دوره صفویه ساخت اولین و آخرین "باغ در باغ" در بهشهر انجام شد. شرایط توپوگرافی اقتضا می‌کرد که باغ عباس آباد رو به قبله ساخته شود و طلوع و غروب خورشید تماشایی تر از همیشه باشد. خلق و معماری این مجموعه براساس زیبایی تنظیم شده است.

مهمترین باغ غیرکویری ایران

مجموعه تاریخی عباس آباد بهشهر که به دستور شاه عباس اول صفوی در سال ۱۰۲۰ و ۱۰۲۱ قمری ساخته و در حال حاضر مهم‌ترین باغ غیر کویری ایران محسوب می‌شود، شامل دریاچه، کاخ، برج و حمام و… است که دریاچه عباس آباد با دارا بودن عمارتی در وسط خود از زیبایی بی نظیری برخوردار است.

وسعت دریاچه عباس آباد بهشهر بالغ بر ۱۰ هکتار بوده که در مرکز آن عمارتی به ارتفاع ۱۸ متر قرار گرفته و در فصل آبگیری دریاچه به زیر آب می‌رود. گهگاه فقط سقف آن از آب بیرون می‌آید، اما در فصول کم آبی تمام عمارت از آب بیرون و نمایان است و شگفت انگیز آن است که این ساختمان با اینکه بیش از نیمی از سال را در زیر آب به سر می‌برد و پس از سال‌های متمادی همچنان پابرجا و استوار است.

در کنار دریاچه عباس آباد بهشهر، باغ بزرگ ۱۴۰ هکتاری عباس آباد با دارا بودن امکانات تفریحی همچون رستوران، چایخانه، نمازخانه، بازدید و اقامت از این دریاچه را راحت تر می‌کند.

مکانیزم آبیاری که در دوره صفویه در این منطقه ایجاد شده، بسیار بی‌نظیر است و یکی از شاخصه‌های ثبت این باغ در فهرست جهانی همین مکانیزم منحصربه‌فرد موجود در باغ در رابطه با چرخش آب است.

حجم آب استخر در فصول مختلف سال تغییر می‌کند تا حدی که در برخی از فصول، عمارت داخل استخر کاملاً به زیر آب فرو رفته و در برخی زمان‌ها و در حالت کم آبی که عموماً فصل تابستان است کاملاً هویدا می‌شود. با این حال و در کمال شگفتی با وجود این همه تغییرات که به‌صورت متوالی تکرار می‌شود این بنا همچنان به طور مستحکم پا بر جا مانده تا حیرت بازدید کنندگان را برانگیزد.

دو برج آجری نیز در قسمت جنوب غربی باغ تاریخی عباس آباد به فاصله ۱۶۹ متری از آن به سمت محوطه گلباغ؛ ایستگاه توزیع آب، با قطر ۷ متر و با ارتفاع ۱۴ متر و همچنین به فاصله تقریبی ۱۸۶ متری از یکدیگر احداث شده‌اند.

یک کارشناس میراث فرهنگی در مازندران با اظهار اینکه مساحت کل باغ عباس آباد ۵۳۰ هکتار است، افزود: این باغی از باغ‌های بی نظیر ایرانی در حوزه‌های فرهنگی، گردشگری و طبیعی است که از بخش‌های مختلف تشکیل شده است.

بزرگترین تفرجگاه طبیعی و تاریخی

احمد موسوی در گفتگو با خبرنگار مهر، طبیعت و مناطق دیدنی باغ را از جاذبه‌های دانست و گفت: این مجموعه تاریخی وط بیعی یکی از تفرجگاه‌های زیبای استان مازندران محسوب می‌شود که می‌توان در آن شکوه باغ سازی را به نظارت نشست.

یکی از گردشگران باغ تاریخی عباس آباد که خود را احمدی و دکترای معماری معرفی کرد، با اظهار اینکه باغ تاریخی عباس آباد از یادگارهای اصیل معماری ایرانی به شمار می‌رود و باید از آن مراقبت کرد، افزود: این باغ یکی از باغ‌های معروف و نمونه ایرانی است.

وی در گفتگو با خبرنگار مهر با تاکید براین که این باغ باید به یکی از محوطه‌های تاریخی استان مازندران مبدل شود، گفت: نوع معماری و عناصر به کار رفته در ساخت بناهای آن خاص و جالب است و باید از این ظرفیت وسرمایه ملی صیانت کرد.

این باغ که در یونسکو هم به ثبت جهانی رسیده است را شاه عباس صفوی در زادگاه مادرش، اشرف بناکرد.

در ایام نوروز بیش از هشت میلیون نفر از جاذبه‌های تاریخی مازندران بازدید کردند که شمار زیادی از آنها ساعت‌هایی را در باغ تاریخی عباس آباد سپری کردند.