به گزارش خبرنگار مهر، دکتر سروش دباغ عضو هیئت علمی موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران صبح امروز در کنگره بزرگداشت هشتصدمین سال تولد مولانا به سه تلقی از سکوت نزد مولانا اشاره کرد و گفت: در مثنوی معنوی و دیوان شمس مولانا می توان میان سه نوع سکوت تفکیک قائل شد.
وی در ادامه سکوت اخلاقی را اولین نوع سکوت عنوان کرد و گفت: در این سکوت سالک طریق طی درنوردیدن مراتب سلوک، آن را در مقام عمل به کار می گیرد. عرفا، سالکین را به قلت در خفتن و گفتن و خوردن توصیه می کردند. این نوع از سکوت ناظر به آفات لسان است و صبغه عملی اخلاقی دارد . چنین سکوتی کمتر فلسفی و نظری است و در مقام عمل از شخص سالک دستگیری می کند.
دکتر سروش دباغ سکوت وجود شناختی را دومین نوع سکوت نزد مولانا خواند و گفت: در این مقام شخص عارف مشغول از سرگذراندن تجربه عرفانی وجودی است و از اعداد و اضداد و کثرات که از مقومات تجارت روزمره این جهانی است، عبور می کند و با بیکرانگی مواجه می شود. این نوع سکوت، حاکی از اتحاد و یگانگی سالک با مبدا هستی است.
وی سپس سکوت دلالت شناختی را سومین نوع سکوت خواند و گفت: این نوع از سکوت متعلق به زمانی است که سالک از مقام مدهوشی به در می آید و هوشیار می شود و در مقام گزارش دهی و صورت بندی زبانی آن چیزی است که ترجمان احوال خوش عرفانی و روحانی وی است .
دکتر دباغ افزود: مطابق با رأی مولوی تأملی چند در این امر به ما نشان می دهد اساس مشکل در مبادرت ورزیدن به ریختن آن تجارب عرفانی کم نظیر در قالب زبان است و در این جا ما با پارادوکسی مواجه هستیم یعنی از یک سو چاره ای نداریم جز اینکه زبان را به استخدام گیریم و از سویی دیگر صورت بندی زبانی آن تجارب وجودی عین پرده کشیدن بر آن و دور شدن از مراد و مقصود است از این روست که عرفا ترجیح می دهند سکوت اختیار کنند و یا با زبانی سلبی به آن اشاره کنند.
دکتر دباغ در پایان به دو وجه سکوت عرفانی اشاره کرد و گفت: وجه وجود شناختی این سکوت ناظر به بیکرانگی و بی صورتی هستی است و وجه معرفت شناختی آن معطوف به امتناع تکون معرفت عارف از عالم بیکران و بی چون است.
نظر شما