تئاتر کودک و نوجوان زاییده یک نیاز آموزشی است

بهروز غریب‌پور در گفتگو با خبرنگار مهر، درباره دلایل رونق تاتر کودک در فاصله سال‌های 65 تا 70 و 75 تا 80، ابتدا به تاریخچه ای از این ژانر تئاتری اشاره کرد و یادآور شد: "تئاتر کودک و نوجوان زاییده یک نیاز آموزشی است. در نیویورک گروهی از کودکان به شیوه اجرای نمایش بر مشکلاتشان چیره شدند و آموزگارانشان پی بردند تئاتر باعث افزایش نیروهای مفید آموزشی، افزایش بهره‌وری و توانمند‌سازی فردا می‌شود."

وی ادامه داد: "به همین دلیل مرسوم شد تئاتر به خدمت کودکان و نوجوانان در آید. مارک توآین، نویسنده مشهور آمریکایی پس از دیدن نتایج تئاتر کودکان چنان تحت تأثیر قرار گرفت که در جمله ای به یاد ماندنی و ماندگار اهمیت این ژانر را چنین بیان کرد؛ تئاتر کودک و نوجوان بزرگترین اختراع فرهنگی بشر در قرن بیستم است."

این کارگردان نمایش درباره نحوه شکل گیری این نوع آثار در کشور توضیح داد: "زمان زیادی نگذشت که انواع تئاتر کودکان مرسوم شد. انواع نمایش که خردسالان در آن شرکت می کردند. نمایش‌هایی که بزرگسالان برای خردسالان به اجرا در می‌آوردند، تئاتر درمانی برای انواع کودکان مشکل‌دار و خلاصه گستره‌ای به وسعت نیاز کودکان آفریده شد. ما از نظر زمانی چندان دیر به این جهان وارد نشدیم."

وی خاطر نشان کرد: "با تلاش‌های جبار باغچه‌بان به این عرصه پیوند خوردیم. بعد این نیرو به جهت تبلیغات‌چی‌های رضا شاهی، به محصولی ابتر و نحیف مبدل شد. در سال‌های بعد هم همین داستان ادامه داشت، اما رنگ و لعابش بیشتر شد تا اینکه در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان شکل غیر تبلیغی تئاتر و تئاتر عروسکی از سال 1351 باب شد اما دولت مستعصل بود."

غریب‌پور با اشاره به وضعیت تئاتر کودک پس از پیروزی انقلاب گفت: "انقلاب 1357 و چند سال پیش از آن زمینه‌ای فراهم آورد تا دوباره تئاتر در خدمت آن هدف سطحی قرار نگیرد. در سال 1358 من و دوستانم در کانون این حرکت ناتمام را سر پا نگه داشتیم که آثار و تبعات آن در دوره‌های 10 ساله مدیریت من در تئاتر متجلی شد. تئاتر کودک و نوجوان یک سرپناه دائمی داشت به نحوی که حتی در سال‌های جنگ نیز ما هرگز، نمایشی را کمتر از سه یا چهار ماه روی صحنه نداشتیم."

این فعال عرصه تئاتر خاطر نشان کرد: "یکی از دلایل مهم، غیر سیاسی بودن این فضا بود. در تئاتر بزرگسال جبهه‌بندی سیاسی وجود نداشت. ما درگیر مسائل سیاسی نبودیم و به همین خاطر تئاتر کودک و نوجوان رشد کرد. دلیل دیگر وقت و نیرویی بود که ما می گذاشتیم. من در 10 سال مدیریتم در کانون هیچ فعالیت دیگری جز مدیریت و کارگردانی در مرکز تئاتر عروسکی نداشتم  و گروهی بودیم که به هم وابسته بودیم و عشق و ایمانمان را می گذاشتیم تا کودکان لذت ببرند. ولی بعد سینما و تلویزیون این جمع را متلاشی کرد. تئاتر بزرگسالان رونق گرفت و آن هسته عاشقان محو شد."

کارگردان اپرای عروسکی "مکبث" در باره خصوصی‌سازی در تئاتر کودک و نوجوان، با اشاره به اینکه تئاتر خصوصی نیز بدون مجوز نهادهای دولتی نمی‌تواند فعالیت بکند و به همین خاطر نمی‌توان آن را خصوصی نام نهاد، متذکر شد: "تئاتر بخش خصوصی دارای تعاریف و مؤلفه های خاص است. بدون حمایت دولت هرگز هیچ تئاتری زنده و فعال نخواهد ماند. حال این دولت می تواند مدیریت شهری یا شهرداری باشد، اما بحث بر سر استقلال رأی و امنیت حرفه‌ای مدیریت در جهان مطرح است که یک تماشاخانه، حمایت مالی را هدر نمی‌دهد و بر اساس یک بودجه و یک برنامه مشخص، بدون دخالت مشکلات فرهنگی نتیجه مطلوب را به دست می آورد."

وی دانشگاه‌ها را به دستگاه تکثیر مدعی تشبیه کرد و نشانه‌های بیماری تئاتر را تعدد "دکترها" دانست و تأکید کرد: "تا زمانی که تئاتر و دانشگاه در حال بده - بستان نیرو و تجربه نباشند، تئاترمان همین بیماری تیتر را دارد و راه حل دیگری وجود ندارد. من دانشجو را نه، بلکه ساختار دانشکده را محکوم می‌کنم که جلسه غالب استادان به جلسه محاکمه غیابی آنهایی بدل می‌شود که تولید می‌کنند و فعالیت دارند. در حالی که در کشورهای پیشرفته، همان نظام پیشین ایرانی استاد و شاگردی مرسوم است. یک کارگردان موفق به مدت چهار سال تعداد محدودی دانشجو را پا بپا می‌برد و مسئول است از آنها بازیگر و کارگردان بسازد ولی در کشور ما معکوس عمل می‌شود."

غریب پور، هنر کشور را دارای نیروهای مستعد و مولد دانست که حتی از کشورهای همسایه و خاورمیانه نیز از این نظر توان بیشتری دارد و تصریح کرد: "نسبت به ادعا، پشتوانه‌های فرهنگی و توانمان، تولیداتمان بسیار عقیم است. محدودیت‌ها فراوان است، اما به همان اندازه امکان کار داریم. فرهنگسراها را باید فعال کنیم و درس تئاتر را به صورت جدی در مدارس پی بگیریم. با تجمع بودجه‌های پراکنده، تولیدات بزرگ و ماندگار پدید بیاوریم. اگر چنین کنیم محدودیت را به امکان تبدیل و هنر کرده‌ایم."