رسوب گذاری حیات سدهای ایران را تهدید می کند

مهدی حبیبی در حاشیه همایش ملی سد و سازه های هیدرولیکی دانشگاه آزاد کرج در گفتگو با مهر اظهار داشت: عمر مفید سدها در جهان 100 سال است که این میزان در ایران به دلیل انباشته شدن رسوب در مخزن سد بسیار پایین تر است و سرمایه گذاری در این بخش را با تهدید مواجه می کند به نحوی که عمر مفید سد سفیدرود 80 سال با ظرفیت 8/1 میلیارد متر مکعب پیش بینی شده است که اکنون پس از گذشت 40 سال حدود 660 میلیون متر مکعب آن از رسوب انباشته شده است.

وی افزود: گرچه ایران از جهت تکنولوژی آنالیز و طراحی سد پیشرفت کرده است اما بحث رسوب گذاری در سدهای ایران نیز از اهمیت زیادی رخوردار است به نحوی که سالانه 36 درصد حجم مخازن سدهای جدید بر اثر رسوب گذاری کاسته می شود و نرخ کاهش سالیانه مخازن کشور 15/1 صدم درصد است که لازم است 500 میلیارد ریال در سال هزینه بازسازی حجم از دست رفته مخازن شود.

این استاد دانشگاه خاطرنشان کرد: در حال حاضر راه حل اصولی و علاج دائمی برای تخلیه رسوب از پشت سدها در ایران وجود ندارد و این کار تنها با تخلیه هیدرولیکی صورت می گیرد که با این روش تنها 10 درصد رسوب خارج می شود و خروج این رسوبها در پایین دست سد باعث به خطر انداختن حیات آبزیان و ایجاد مشکل در تاسیسات سد می شود.

حبیبی یادآور شد: منشا رسوبات ورودی به مخازن سدها، خاکهای فرسایش یافته سطح حوزه آبخیز و بدنه رودخانه های بالا دست سد است و در 50 سال اخیر نیز روند تخریب خاک و تولید رسوب افزایش قابل ملاحظه ای داشته است که این افزایش ناشی از تغییراتی است که در نوع، شیوه و میزان بهره برداری از منابع آب، خاک و گیاه صورت گرفته است.

وی عنوان کرد: سالانه پنج میلیون تن رسوب به مخازن سدها در ایران حمل می شوند و ایجاد محدودیت در عملکرد سد و بهره برداری از آن، خسارت به تاسیسات و تجهیزات هیدرومکانیکی سد، انباشت رسوب در تاسیسات پایاب سد و شبکه های آبیاری، کاهش ظرفیت مخزن سد و فرسایش بستری و کناره ای در رودخانه برای آبزیان از اثرات این پدیده است.

عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد،‌ ادامه داد: برای جلوگیری از اثرات منفی رسوب گذاری در سدها باید وضعیت رسوب گذاری در مخزن سدها در ایران به صورت منظم مطالعه شود و به رغم کاهش نقاط مستعد برای سدسازی در سالهای اخیر مستعد ترین نقاط برای این امر شناسایی شود.