کفه منافع استفاده از محصولات تراریخته سنگینتر از مضرات آن است

به گزارش خبرنگار مهر، دکتر بهزاد قره یاضی امروز در پنحمین همایش بیوتکنولوژی در مقاله ای با عنوان پیامدهای زیست محیطی استفاده از محصولات زراعی تراریخته مقاوم به آفات با تاکید بر تاثیر این محصولات بر روی موجودات غیر هدف افزود : بیش از 32 میلیون هکتار (بیش از 31 درصد) از 102 میلیون هکتار محصولات تراریخته کشت شده در جهان در انتهای سال 2006 میلادی، گیاهان مقاوم به آفاتی هستند که ژنی از گروه ژنهای رمز کننده پروتئین کریستالی (به طور عمده ژنی به نام cry IAb ) از باکتری باسیلوس ترینجینسیس به آن منتقل شده است که در این میان برنج تراریخته نیز از این ژن بهره می برد.

وی افزود: کشت روزافزون محصولات تراریخته موجب ابراز ملاحظاتی در مورد احتمال بروز آثار ناخواسته منفی بر سلامت انسان و دام و بر روی محیط زیست به ویژه تاثیر منفی بر جمعیت دشمنان طبیعی آفات شده است. به همین دلیل مطالعات گسترده ای در مورد احتمال بروز چنین آثاری صورت گرفته و داده های علمی فراوانی در مورد محصولات تراریخته تجاری سازی شده از این جنبه در دسترس است.

وی با اشاره به تأثیر احتمالی محصولات تراریخته BT مقاوم به آفات بر روی موجودات غیر هدف گفت: پروتئینهای کریستالی باسیلوس تورینجینس تقریبا تنها پروتئینهایی هستند که برای ایجاد مقاومت به حشرات آفت در گیاهان تراریخته ای که تا امروز وارد بازار شده اند تعبیه شده اند. ژنهای رمز کننده این پروتئین به محصولات متعددی مانند پنبه، ذرت، سیب زمینی، برنج، بادمجان و کلزا منتقل شده اند اما در حال حاضر تنها پنبه، ذرت و برنج تراریخته در بردارنده این ژن هستند که تجاری شده اند.

رئیس انجمن علمی ایمنی زیستی در مورد اثرات محصولات تراریخته دارای ژن BT بر روی حشرات مفید گفت: اثرات محصولات تراریخته BT بر روی شکارگرها در تعدادی از مطالب مورد بررسی قرار گرفته اند. اثرهای منفی بر روی مرگ و میر، طول عمر و رشد و نمو شکارگرها تنها در مطالعاتی گزارش شده است اما نتایج مطالعات بعدی با استفاده از انواع دیگر گونه های که از ذرت تراریخته BT تغذیه کرده بودند و به عنوان طعمه همین شکارگر قرار گرفته بودند نشان داد که پروتئین BT بر روی این شکارگر هیچ نوع اثر منفی ندارد بلکه متاثر از کیفیت طعمه ای است که نسبت به BT حساس است.

وی افزود: بنابراین تاثیر منفی مشاهده شده در مطالعات پیشین به دلیل کیفیت پایین تعذیه ای شکارگر یاد شده بوده است. با توجه به اینکه در شرایط مزرعه ای اصولا لارو پروانه ها طعمه مهمی در جیره غذایی این شکارگر محسوب نمی شود، نتیجه گیری شده است که ذرت تراریخته مقاوم به آفات تهدیدی برای این شکارگر محسوب نمی شود. به همین ترتیب تاثیر محصولات تراریخته بر روی پارازیتوئیدهای راسته زنبورها مانند افزایش مرگ و میر، کاهش وزن و طول عمر که در حشرات پرورش داده شده بر روی گیاهخواران تغذیه شده با گیاهان تراریخته مشاهده شده است تنها مربوط به مطالعاتی است که از یک حشره حساس به BT به عنوان میزبان استفاده شده است. این امر چندان هم تعجبی ندارد زیرا رابطه بین میزان و پارازیتوئید بسیار تنگاتنگ بوده و معمولا پارازیتوئیدها نسبت به کیفیت میزبان از حساسیت بالایی برخوردارند.

قره یاضی اظهار داشت : تاکنون بیش از 50 آزمایش مزرعه ای به منظور تعیین اثرهای محصولات تراریخته BT بر روی دشمنان طبیعی آفات انجام شده است. در این مطالعات تنها اثر مختصر، گذرا و ناپایدار گیاهان تراریخته BT در مقایسه با گیاهان تراریخته مشاهده شد.

وی در مورد فواید زیست محیطی محصولات تراریخته نظیر کاهش مصرف سموم شیمیایی به دلیل کشت دام محصولات مقاوم افزود: مطالعات انجام شده بر روی تاثیرات اقتصادی محصولات تراریخته مقاوم به آفات به ویژه در مناطقی که طغیان آفات موجب کاهش عملکرد شده و یا برای کنترل آفات نیاز به استفاده زیاد از سموم شیمیایی دفع آفات نباتی وجود دارد، نشان دهنده نفع اقتصادی بالا و صرفه جویی معنی دار در مصرف سموم شیمیایی در بیشتر محصولات برای کشاورزان است. برنج و پنبه هر دو جزو محصولاتی هستند که به آفات حشره ای متعددی حساس هستند.

عضو پژوهشکده بیوتکنولوژی کشاورزی گفت: به نظر می رسد که کفه منافع استفاده از محصولات تراریخته مقاوم به آفات حشره ای بیان کننده پروتئین بی تی سنگین تر ازعدم استفاده از آن است.

وی اضافه کرد: یکی از موضوعات مهم در مورد استفاده از سموم شیمیایی این است که این سموم موجودات مفید طبیعت را از بین می برند و این مقاله با مرور بر تحقیقات جهانی 10 سال گذشته نشان می دهد که محصولات تراریخته فقط آفت مورد نظر را از بین می برند و هیچ گونه اثر سویی بر موجودات غیر هدف ندارند.