گزارش ویژه مهر از جایگاه علمی ایران نسبت به کشورهای اسلامی در ISI

دکتر جعفر مهراد در گفتگو با خبرنگار مهر افزود: در یکی دو سال اخیر تعداد مجلات علمی کشور در گزارشهای استنادی نشریات (JRC ) که ضریب تاثیر مجلات را مشخص می سازد به 6 مورد رسیده است. در این زمینه سهم کشور مصر که از نظر تعداد مقالات پس از ایران قرار دارد تنها یک مجله است. کشور ترکیه نیز که در منطقه از نظر مقالات ISI قبل از ایران است، 5 مجله در JCR دارد.

وی اظهار داشت: بررسی این سه کشور که از نظر تولید مقاله در بین کشورهای اسلامی شاخص هستند، نشان می دهد که وضعیت مجلات علمی ایران در مقایسه با مجلات کشورهای اسلامی قابل توجه است، خاصه آن که یکی از مجلات ایران در دو رشته اما با یک عنوان منتشر می شود و چنانچه این مورد را به طور جداگانه محاسبه کنیم (که JCR نیز به طور جداگانه نمایه سازی می کند) مجلات JRC ایران به 6 مورد بالغ می شود.

تولید علمی ایران بصورت مقالات تحقیقی که در ISI نمایه شده اند از سال 1997 تا 2007 ، 28 هزار و 854مقاله است که 90 هزار و 914 مورد استناد به این مقالات صورت گرفته است

رئیس مرکز منطقه ای اطلاع رسانی علم و فناوری گفت: کل تولید علمی کشور به صورت مقالات تحقیقی که در ISI نمایه شده اند از سال 1997 تا 2007 در 22 رشته ای که  ISI  مقالات را تقسیم بندی و توزیع موضوعی کرده است، 28 هزار و 854مقاله است که 90 هزار و 914 مورد استناد به این مقالات صورت گرفته است.

وی افزود: رشته شیمی در تولید مقالات علمی از سایر رشته ها پیشگام تر است. بعد از رشته شیمی، می توان از رشته های مهندسی پزشکی، فیزیک، علوم گیاهی و حیوانی، مواد و ریاضیات نام برد.

مهراد اظهار داشت: وقتی به استنادهای صورت گرفته به دانشگاهها می پردازیم نام دانشگاههایی مانند صنعتی شریف و شیراز، تربیت مدرس و علوم پزشکی تهران در بین دانشگاه های پر استناد جهان مشاهده می شود.

جزئیات رشد تولیدات علمی ایران ؛ رشته کامپیوتر 640 درصد - علوم اجتماعی 605 درصد

وی گفت: این موفقیتها در شرایطی حاصل شده است که ایران در سالهای 1997 تا2001 تعداد 5 هزار و 410 مقاله به ثبت رسانیده بود. وقتی به رشد ایران در ثبت مقاله ها توجه می کنیم می بینیم رشته کامپیوتر در همین مدت با 640 درصد و علوم اجتماعی با 605 درصد بالاترین میزان رشد را به خود اختصاص داده اند.

رئیس مرکز منطقه ای اطلاع رسانی علم و فناوری با بیان اینکه تاثیرگذاری علم ایران در سطح بین الملل نیز به سرعت در حال رشد است گفت: در بخش استنادها ایران از رشد 473 درصد برخوردار است. در این میان، رشته بیوشیمی از 84 استناد به بیش از یک هزار و 500 استناد ارتقاء یافته است. همچنین علوم مواد از 142 استناد به یکهزار و 679 استناد افزایش یافته که رشدی برابر با 1082 درصد را نشان می دهد.

ترکیه به جهت تولیدات علمی و استنادها به جز در رشته شیمی (بخش استنادها) و بین رشته ای ها از ایران جلوتر است اما آهنگ رشد ایران بسیار سریعتر از ترکیه است

وی اظهار داشت: سهم کشورهای کامرون، ازبکستان، عمان، اوگاندا، قزاقستان، آذربایجان، سنگال، سوریه، بورکینافاسو، ساحل عاج، سودان، قطر، بحرین، عراق، بنین، گامبیا، مالی، گابن، نیجر، برونئی، گینه بسیائو، چاد در تولیدات علمی بسیار ناچیز و زیر یک درصد است و سهم کشورهای بنگلادش، اندونزی، کویت، لبنان، امارات متحده عربی، اردن، الجزیره، مراکش، پاکستان، تونس، مالزی، عربستان سعودی بین 1 تا 4 درصد است. تنها سه کشور ایران، ترکیه و مصر از سهم قابل ملاحظه ای برخوردار هستند.

مهراد سهم ایران و ترکیه در تولیدات علمی کشورهای اسلامی را بیش از 50 درصد عنوان کرد و گفت: ترکیه به جهت تولیدات علمی و استنادها به جز در رشته شیمی (بخش استنادها) و بین رشته ای ها از ایران جلوتر است اما آهنگ رشد ایران بسیار سریعتر از ترکیه است.

وی خاطر نشان کرد: ایران می تواند الگوی بسیار شایسته ای برای کشورهای اسلامی از حیث تولید علم باشد و حرکت ایران در این زمینه با سیاستگذاریها و برنامه ریزی های بهتر می تواند در چرخه بهبود مستمر قرار گیرد تا در پرتو آن از الگوی توسعه به رهبری جهان اسلام در جهت بازگشت به قدرت و مجد علمی آن گام بردارد.

دکتر محمد مهدی زاهدی نیز در این زمینه گفت : کشور ما هم اکنون در فناوری نانو رتبه اول، در هسته ای رتبه اول و در ریاضی رتبه اول منطقه و یازدهم دنیا را دارد. همچنین رتبه ما در رشته های مکانیک در سطح دنیا 13، در پلیمر 15، در شیمی 16، در مهندسی شیمی 22 و در فیزیک 32 است.

وزیر علوم با بیان اینکه در زمینه رشد شیب علمی نیز در منطقه مقام اول را داریم، افزود: این رتبه ها گواه پشتوانه علمی و استعدادهای درخشان ایرانی است.

زاهدی گفت: وزارت علوم در این زمینه برنامه ریزیهای خوبی طراحی کرده و در برنامه چهارم و پنجم توسعه نیز اهدافی در این رابطه مد نظر قرار گرفته شده است.

وی با بیان اینکه در تولید علم در منطقه دوم هستیم، گفت: در کل تولیدات علمی جهان در حال حاضر به طور متوسط سی ام هستیم و در اولین پوسته علمی جهان که 30 کشور جای دارند، قرار داریم که با انعقاد تفاهم نامه ISC و ISI ظرف 2 تا 3 سال آینده به جایگاه بالاتری نیز در جهان خواهیم رسید.