عدم مجازات شرور و ادامه شرارت

خبرگزاری مهر، گروه بین الملل: رژیم صهیونیستی در ادامه شرارت‌های منطقه‌ای خود که بعد از عملیات طوفان الاقصی شدت گرفته است، دفتر کنسولگری ایران در دمشق سوریه را هدف حمله قرار داد. در این حمله که در عصر روز دوشنبه صورت پذیرفت، رژیم صهیونیستی از ساختمان دیپلماتیک ایران را از سمت جولان اشغالی هدف حمله هوایی قرار داد. در این حمله بخشی از ساختمان کنسولی، اقامتگاه سفیر هدف و بخش‌هایی از سفارت ایران هدف قرار داده شد و تخریب شد. در این حمله هفت تن از دیپلمات‌ها و مستشاران جمهوری اسلامی ایران به همراه شش نفر از مردم سوریه به شهادت رسیدند. سرلشگر محمدرضا زاهدی از فرماندهان نیروی قدس و سردار محمدهادی حاج رحیمی از جمله شهدا هستند. نکته قابل توجه در این بین، شرارت تل‌آویو و عدم هراس رژیم در هدف قرار دادن اماکن دیپلماتیک در شرایط بی‌توجهی جامعه بین‌المللی به مجازات این رژیم است.

بی‌ارزش کردن اصل مصونیت اماکن دیپلماتیک

مصونیت دیپلماتیک به معنی عیرقابل نقض بودن حرمت و حقوق یک محل یا یک شخص است. حرمت محل به معنای عدم دخول بی‌اجازه در آن و حرمت شخص به معنای عدم نقض آزادی و حقوق اوست. بر این اساس مصونیت محل سفارت از تعرض هیچ وقت مورد تردید نبوده و هیچ قانون داخلی نمی‌تواند خلاف آن مقرر نماید. تمامی صاحب‌نظران و قوانین بین‌المللی بر این مصونیت متفق القول هستند و به همین جهت در تمام عهدنامه‌های دیپلماتیک مقرر شده و عهدنامه حقوق دیپلماتیک و کنسولی وین مصوب ۱۹۶۱ م نیز آن را به طور مطلق و بدون شرط برقرار داشته است. در ماده ۲۲ به مصونیت اماکن دیپلماتیک و در ماده ۲۹ نیز به مصونیت شخص مامور اشاره شده است.

چنانچه در مواد فوق مشخص است، حمله به مراکز دیپلماتیک و کنسولی در تمامی کشورهای دنیا و تمامی فوانین به هر شکل از ممنوعیت مطلق برخوردار است. تعرض به مراکز دیپلماتیک از انواع مختلفی برخوردار است. در برخی مواقع در شرایط تنش و منازعه داخلی، اماکن دیپلماتیک یک دولت در کشوری دیگر مورد تعرض مردم معترض قرار می‌گیرد. مانند هدف قرار دادن سفارت آمریکا در عراق، حمله به کنسولگری آمریکا در بنغازی لیبی و حمله به سفارت ترکیه در روسیه. بعضی مواقع نیز اماکن دیپلماتیک یک دولت در کشوری دیگر مورد تعرض گروه‌های افراطی قرار می‌گیرد. نمونه این مورد نیز تعرض به دفاتر کنسولی و سفارتخانه‌های ایران در برخی کشورهای اروپایی در سال‌های اخیر است. با این حال وخامت این موضوع از آن جا بیشتر می‌شود که اماکن دیپلماتیک یک دولت در کشور دیگری از سوی طرف ثالث مورد حمله نظامی قرار گیرد. حمله رژیم صهیونیستی به کنسولگری ایران از نوع اخیر است.

علت اصلی این رویکرد رژیم صهیونیستی در نگاه این تحلیل، از یک طرف شکست و ناکامی در تحقق اهداف رژیم بعد از عملیات طوفان در جهت اشغال غزه و حذف کامل نیروی مقاومت حماس بود. از سوی دیگر، رویکرد مطلوب رژیم صهیونیستی که نزدیک به دیدگاه افراط‌گرایان در آمریکا است، گسترش این جنگ به سطح منطقه است.

از سوی دیگر، پس از افزایش مهاجرت‌ها از سرزمین‌های اشغالی و اعتراضات داخلی در سرزمین‌های اشغالی علیه سیاست‌های نتانیاهو به ویژه بعد از ناکامی در آزادسازی اسرای صهیونیست از دست حماس، نتانیاهو نخست وزیر رژیم در صدد است تا در قالب عملیات‌های ترور، بار هجمه‌های داخلی علیه خود را افزایش دهد.

عدم مجازات متجاوز و تکرار تجاوز

حمله رژیم صهیونیستی به کنسولگری ایران در سوریه، بدعتی خطرناک در قوانین بین‌المللی است. حال اگر نگاهی دقیق به موضوع بیاندازیم می‌توان گفت که سیاست رژیم اشغالگر در تجاوز به ماموریت‌های دیپلماتیک به ویژه ماموریت‌های ایران مسبوق به سابقه است. رژیم در جولای ۱۹۸۲ چهار دیپلمات ایرانی را به وسیله حزب فالانژ که با نیروهای مسلح رژیم صهیونیستی ارتباط و همکاری نزدیک داشتند، در مسیر بیروت به طرابلس ربودند. دقایقی پس از ربوده شدن دیپلمات‌های ایرانی، رادیو رژیم صهیونیستی اعلام کرد که «ژنرال احمد متوسلیان، طراح عملیات فتح‌المبین و بیت‌المقدس، در پست بازرسی برباره به اسارت گرفته شد»

علاوه بر این سبقه، سیاست ترورهای بی‌محابا در کشورهای دیگر از جمله سوریه و لبنان به ویژه در شرایط اخیر، بخشی از راهبرد گسترش جنگ این رژیم در ماورای سرزمین‌های اشغالی است. این رویکرد رژیم در دی ماه گذشته در ترور شهید سیدرضی موسوی نیز تکرار شد. موسوی دیپلمات و رایزن دوم در سفارت ایران در سوریه و دارای گذرنامه و اقامت دیپلماتیک بود. با این تفاوت که او در محل کار خود در سفارت ایران حضور نداشت، بلکه در منزل خود حضور داشت که با سه موشک از طرف رژیم صهیونیستی هدف قرار گرفت و در پی تخریب ساختمان به شهادت رسید.

با این حال به نظر می‌رسد آنچه بیش از همه منجر به رویکرد افراطی رژیم و رد کردن خطوط قرمز بین‌المللی در حمله به مرکز دیپلماتیک و پیگیری سیاست ترور در سفارت یک کشور شده که به مثابه خاک و قلمرو ارضی آن محسوب می‌شود، همانا مصون ماندن این رژیم از مجازات توسط سایر قدرت‌های بزرگ است. در واقع به جای این که قوانین بین‌المللی از مصونیت و لازم الاجرایی برخوردار باشند، این بازیگر متجاوز است که از مصونیت در قبال جرم خود منتفع گردیده است. در شرایط کنونی نیز دیپلمات‌های سراسر جهان نگران این هستند که اماکن دیپلماتیک اکنون به عنوان اهداف قانونی در نظر گرفته می‌شوند.

حمله به اماکن دیپلماتیک مقدمه جنایات بیشتر

طبق یک اصل نانوشته حقوقی بی‌تفاوتی نسبت به مبانی و قواعد اولیه، منجر به بی‌تفاوتی هر چه بیشتر بازیگران نسبت به مسئولیت خود در جنگ‌ها خواهد شد. قوانین بین‌المللی از دو دسته قواعد برخوردارند دسته اول را قواعد اولیه یا حقوق معاهدات و دسته دوم را قواعد ثانویه یا حقوق مسئولیت می‌نامند. در عرصه بین‌المللی و حقوق دیپلماتیک معمولا این قواعد ثانویه است که در اجرای حقوق دشوار می‌گردد. این در حالی است که اگر در موضوعی حقوقی (مانند جنگ غزه)، قواعد اولیه در اجرا از سوی بازیگران متخاصم بی‌اهمیت تلقی گردد، اجرای مسئولیت بین‌المللی (قواعد ثانویه) هم سخت می‌گردد.

با توجه به شرایط میدانی رژیم صهیونیستی به نظر می‌رسد که چنین وضعیتی اکنون بر رژیم تل‌آویو حاکم است. به این معنی که به نظر می‌رسد بی‌تفاوتی رژیم نسبت به قواعد اولیه (مصونیت اماکن و اشخاص در مقام دیپلماتیک) در شرایط کنونی که بیش از شش ماه از جنگ می‌گذرد، در کنار همه جنایت‌های این رژیم، به معنای روند افزایشی جنایات رژیم در بی‌تفاوتی به برقراری آتش‌بس، اعدام‌ها و کشتارهای دسته‌جمعی، حملات به مراکز درمانی و ... است. در این روند صرفا محکومیت این دست حملات از سوی کشورها و حتی تشکیل جلسه شورای امنیت کفایت لازم را ندارد و لازم است تا بیش از همه بر موضوع قرار گرفتن رژیم صهیونیستی ذیل فصل هفتم به عنوان متجاوز تاکید شود.

نتیجه

جنایت رژیم صهیونیستی در حمله به سفارت و کنسولگری ایران در سوریه و عدم واکنش درست و صحیح بسیاری از کشورها و نهادهای بین‌المللی، نشانی از بی‌ارزش شدن مصونیت دیپلماتیک برای این رژیم است. هر چند می‌توان این حملات را نتیجه شکست‌های میدانی تل‌آویو از حماس و تلاش‌های مضاعف برای کشاندن ایران به جنگ و در نتیجه کسب حمایت بیشتر اروپا و آمریکا دانست، اما مهم‌تر از این، لزوم ابراز واکنش جهانی در مقابل رژیم است. جدا از حق پاسخ‌دهی ایران به این تجاوز بر اساس اصل رفتار متقابل، اما عدم درک درست جهان نسبت به رفتار رژیم در نتیجه کشتار بیش از ۳۳ هزار فلسطینی و در نتیجه بی‌پاسخ گذاشتن این اقدامات به بهانه‌هایی همچون استفاده نظامی از اماکن دیپلماتیک، خطر بزرگی برای ادامه حیات دولت‌ها است و می‌تواند دست این رژیم را برای انجام جنایات بیشتر باز بگذارد.

سجاد مرادی کلارده؛ پژوهشگر روابط بین‌الملل