دستیابی ایران به دانش فنی جداسازی / تولید نسل جدید غشاء با فناوری نانو

مهندس محمد مهدیارفر مجری طرح غشاء پژوهشگاه صنعت نفت در گفتگو با خبرنگار مهر در این باره گفت : جداسازی مخلوطها از مهمترین فرایند در صنایع مختلف چون شیمیایی، نفت، گاز، دارویی و غذایی است. برای جداسازی، تکنولوژیهای مختلفی مورد استفاده قرار می گیرد که در حال حاضر تکنولوژی غشایی به دلیل سهولت استفاده و کارایی بالاتر مورد توجه قرار گرفته است.

مهدیارفر با بیان اینکه غشاها با عبور برخی مولکولهای خوراک و نگهداشتن سایر مولکولها و ذرات، جدا سازی را انجام می دهد، اظهار داشت : مهمترین مواد مورد استفاده برای ساخت غشاها پلیمرها، سرامیکها و فلزات هستند.

وی افزود : در فرایندهایی چون اسموز معکوس (که درشیرین سازی آب کاربرد دارد)، نانو فیلتراسیون، اولترا فیلتراسیون، میکرو فیلتراسیون، تراوش گاز و تراوش تبخیری از غشا استفاده می شود و بسته به نوع جدا سازی، انواع غشاها مورد استفاده قرار می گیرند.

مجری طرح، عمر غشاها را در فرایند جدا سازی گازها در صورت عبور خوراک تمیز بیش از 10 سال دانست و به مهر گفت : مصرف کم انرژی برای جداسازی، سادگی فرایند و حجم و وزن کم تجهیزات از مزایای این تکنولوژی است که در مناطق دور افتاده که امکان حضور تمام وقت نیروی انسانی وجود ندارد، می توان با استفاده از این تکنولوژی بدون نیاز به حضور انسان و یا با حداقل نیروی انسانی بر عملکرد فرایند نظارت کرد.

وی با بیان اینکه غشاها بنا بر کاربردهایی که دارند ساخته می شوند، ادامه داد: از غشاهای جدا سازی گاز می توان در مواردی مانند بازیافت هیدروژن در پالایشگاهها، بازیافت مونومر در واحدهای پلی اولفین، بازیافت بخارات بنزین در انبارها و جایگاههای سوخت رسانی، ‌خالص سازی و استفاده مجدد از گازهای تزریقی به چاه در ازدیاد برداشت از چاهای نفت و گازEOR و کاربردهای دیگر با ارزش افزوده بالا نیز استفاده کرد.

این محقق گفت: در سکوهای نفتی که وزن تاسیسات حائز اهمیت است، سبک و کم حجم بودن تجهیزات این تکنولوژی یکی از مزایای  مهم آن به شمار می رود.

مهدیارفر با اشاره به اینکه بالا بودن ریسک سرمایه گذاری یکی از موانع اصلی برای صنعتی کردن و تولید انبوه غشاها در ایران بوده است، تاکید کرد: سرمایه گذاری برای این امر منوط به وجود بازارهای داخلی است. استفاده از غشاها در بعضی از فرایندهای جدا سازی مانند شیرین سازی آب که در سطح وسیعی انجام می شود ممکن است توجیه اقتصادی برای سرمایه گذاری در این حوزه داشته باشد. 

مجری طرح غشا با تاکید بر اینکه این تکنولوژی در برخی از حوزه ها در دنیا هنوز در مقیاس آزمایشگاهی است و به مرحله صنعتی نرسیده است، به مهر گفت : پژوهشگاه صنعت نفت در برخی از فرایندهای غشایی تمرکز تحقیقاتی خود را بر روی ساخت غشاها قرار داده است و در برخی از کاربردها در جهت دستیابی به تکنولوژی فرایند غشایی متمرکز است.

طبق گفته وی، در این زمینه دستیابی به تکنولوژی فرایند نیز در زمینه های تصفیه پساب های صنعت نفت، شیرین سازی گازهای ترش و ارتقای کیفیت حلال ها و برشهای نفتی با استفاده از غشاها در حال انجام است.