رکود تاریخی علوم انسانی و جشنواره ای برای خروج از مظلومیت

سوژه

برگزاری نخستین جشنواره بین المللی در حوزه علوم انسانی

خبر

اولین جشنواره بین المللی فارابی فردا شنبه 6 بهمن ماه با حضور رئیس جمهوری در سالن اجلاس سران کشورهای اسلامی برای تقدیر از 29 اثر برگزیده علوم انسانی برگزار می شود.

یک هزار و 23 اثر به دبیرخانه اولین جشنواره بین المللی فارابی 10 گروه علمی رسیده است که در مجموع از 17 اثر داخلی و 12 اثر خارجی تقدیر می شود. به نفرات اول تا سوم گروههای علمی این جشنواره به ترتیب 8 ، 6 و 4 میلیون تومان اهدا می شود و نفرات اول هر گروه نیز لوح و قلم زرین فارابی را به عنوان نماد جشنواره فارابی دریافت می کنند.

این آثار در 10 گروه مرتبط با علوم انسانی شامل زبان و ادبیات فارسی، کتابداری، تاریخ، جغرافیا، باستان شناسی، علوم اجتماعی و ارتباطات، علوم سیاسی و روابط بین المللی، اقتصاد و مدیریت، حقوق، علوم تربیتی و روانشناسی، فلسفه، کلام اخلاق، ادیان و عرفان، مطالعات هنر و زیبا شناسی مورد ارزیابی قرار گرفته اند.

همچنین محمد باقر خرمشاد دبیر جشنواره بین المللی فارابی و معاون فرهنگی وزیر علوم نیز در مورد برگزیدگان این جشنواره اعلام کرد: این برگزیدگان در کنار جوایز مادی از امتیازات و تسهیلات معنوی برگزیدگان جشنواره ها مانند تسهیلات بنیاد ملی نخبگان و تحصیل در مقطع بالاتر تحصیلی برخوردار خواهند شد.

 
گفتگو

مظلومیت علوم انسانی

آیت الله دکتر عباسعلی عمید زنجانی رئیس دانشگاه تهران در گتگو با خبرنگار مهر با بیان اینکه علوم انسانی یک طرف مرتفع شدن مشکلات جوامع است، گفت: "علوم انسانی، مدیریت، اقتصاد و حقوق از یک طرف و از طرفی نیز فنی و مهندسی و علوم پایه و کشاورزی دست به دست هم می دهند و فقر را سرکوب می کنند. در دنیا همیشه در ابتدا علوم انسانی و سپس فناوریها تمدن ایجاد کرده اند."

وی با تاکید بر ضرورت رفع مظلومیت از فرهنگ تاکید کرد: "چنانچه می خواهیم فقر زدایی کنیم و بر ویرانه های فقر، کاخ بلند تمدن اسلامی را بنا کنیم باید مراکز علمی را تجهیز کنیم و این مراکز علمی هستند که در ایجاد چنین شرایطی پیشتازند."

دکتر برزگر - معاون پژوهشی دانشگاه علامه طباطبایی به عنوان تنها دانشگاه جامع علوم انسانی کشور نیز در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به رکود تاریخی علوم انسانی گفت: "در دورانی به سر می بریم که توجه شایسته و درخور توجهی به پژوهش های علوم انسانی می شود که معنای این موضوع در مفهوم مخالف خود معادل با این است که پژوهش های علوم انسانی در گذشته با نوعی بی توجهی، کم توجهی یا بی مهری روبرو بوده است که این بی مهری را می توان در چند جهت بیان کرد."

وی در تشریح ابعاد کم توجهی به علوم انسانی گفت: "کم توجهی به اختصاص بودجه های مناسب در خصوص پژوهش های علوم انسانی از سوی افرادی که سیاستگذاری این بخش را عهده دار بودند و غیر متخصص بودن این افراد باعث ناقص بودن خروجی های پژوهشی علوم انسانی در سالیان گذشته بوده است، بنابراین نه تنها تحقیقات حوزه علوم انسانی نسبت به سایر حوزه ها از نظر تعداد دارای صفت اندک بوده بلکه از لحاظ کیفی نیز نازل بوده است و همین عوامل توجیهی را فراهم کرده بود که به پژوهش های علوم انسانی بی توجهی بیشتری شود."

معاون پژوهشی دانشگاه علامه طباطبایی با ابراز تاسف نسبت به تولید اندک خروجی های مستند برای رفع مشکلی از مشکلات جامعه گفت: "تجربه بسیار مناسبی برای پژوهش های علوم انسانی در سال گذشته به دست آمد که شاید این حوزه از پژوهش در دو دهه گذشته شاهد چنین وضعیتی از نظر بودجه و سیاستگذاری نبوده است به طوری که سیاستگذاری بخش پژوهش های علوم انسانی بر عهده صاحب نظران علوم انسانی و کمیته های ویژه ای که در وزارت علوم شکل گرفته است، انجام می شود."

تحلیل

جشنواره فارابی گامی برای رفع مظلومیت از علوم انسانی است

دکتر محسن اسلامی مدیرکل امور فرهنگی وزارت علوم معتقد است که برگزاری جشنواره فارابی به عنوان نخستین جشنواره بین المللی در این حوزه می تواند گامی موثر در راستای رفع مظلومیت از علوم انسانی و برچیده شدن نگاهی باشد که علوم انسانی را درجه دو برمی شمرد.

وی در گفتگو با مهر گفت: "برگزاری جشنواره فارابی پاسخ به تقاضای سیل گسترده ای در کشور است که در حوزه علوم انسانی و اسلامی در حال تحقیق و تتبع هستند و قلم می زنند. در گذشته به دلیل اینکه حوزه علوم انسانی ذیل جشنواره خوارزمی دیده می شد، جایگاه رفیع علوم انسانی مورد غفلت قرار می گرفت و عدم توجه به گرایشات علوم انسانی منجر به این شده بود که جایگاه بالا و رفیعی برای آن متصور نشوند و به عنوان رشته ای درجه 2 دیده می شد."

وی ادامه داد: " در جشنواره فارابی بر اساس توجه به علوم انسانی و اسلامی، یک مجموعه تحقیقات به داوری گذاشته شده و سطح علوم انسانی کشور مورد سنجش قرار می گیرد که همین منجر به جهش علوم انسانی در کشور می شود. علوم انسانی چه قبل و چه بعد از اسلام در کشور ما دارای جایگاه بسیار بالایی بوده اما اکنون در قرن 21 جایگاه علوم انسانی ایران در کشورهای دیگر شناخته شده نیست."

این عضو هیئت علمی دانشگاه خاطرنشان کرد: "شاید یکی از علل ناشناخته ماندن علوم انسانی ایران این باشد که در خود کشور نیز به علوم انسانی بی توجهی می شود بنابراین پاسخ دادن به این نیاز و تقاضا در جشنواره فارابی به خوبی شکل می گیرد و جشنواره بین المللی فارابی می تواند سرآغازی برای جهش علوم انسانی در ایران و خارج ایران باشد و جایگاه ایران در حوزه علوم انسانی را به جایگاه رفیع خود بازگرداند."

دکتر محسن اسلامی با بیان اینکه کاربردی بودن علوم انسانی منجر به تقویت گرایش به این شاخه علم می شود، گفت: "وقتی دانش آموزان می بینند که علوم انسانی در کشور جشنواره ای دارد و جایگاهی برای خود پیدا کرده است، آنگاه رقابتی ایجاد می شود و اصالتی برمی انگیزد و علوم انسانی جایگاه پیدا می کند."

وی افزود: "خود به خود زمانی که حوزه علوم انسانی را به نقد می گذاریم و مورد سنجش قرار می دهیم، به نوعی به جایگاه اجرایی کشور و تصمیم سازی کشور این نکته را پیشنهاد می دهیم که پژوهش های علوم انسانی می تواند مورد توجه تصمیم سازان قرار گیرد و تصمیم های کلان باید با پژوهش های علوم انسانی شکل بگیرد و این هم می تواند از آثار همین جشنواره فارابی باشد که با حضور بالاترین مقام اجرایی کشور فردا برگزار می شود."