وضعیت تألیف آثار فلسفی بهبود یافته است؛ گزارش مشروح مهر از نشست برگزیدگان کتاب سال فلسفه

به گزارش خبرنگار مهر، در آغاز این نشست دکتر حمید شهریاری، مؤلف کتاب "فلسفه اخلاق در تفکر غرب از دیدگاه السدیر مک اینتایر" درباره شکل‌گیری تألیف اثر خود اظهار داشت: آشنایی من با مک‌اینتایر به واسطه معرفی از سوی دکتر لگنهاوزن صورت گرفت که ایشان گفتند معرفی مک اینتایر می‌تواند برای تفکر ایرانی سخت مورد توجه واقع شود.

وی سپس به‌واسطه دریافت بورس تحصیلی که بابت تألیف این اثر نیاز داشت به انگلستان رفت و درآنجا با پیتر مک مایلر در منچستر که یکی از شاگردان مک اینتایر بود آشنا شد و مطالعات خود را درباب تألیف اثر خود آغاز کرد.

وی همچنین در ادامه سخنش به هنر مک اینتایر اشاره کرد که در تألیف اثرش متفکران غرب  را از قرن 17 به بعد طرح کرده و آنها را مورد نقد و بررسی قرار می‌دهد، به طوری که ایرادات را منظم، طبقه‌بندی و به ترتیب تاریخی نظاممند می‌کند.

دکتر شهریاری به این سخن مک اینتایر اشاره کرد که یکی از ایرادات وارده به تفکر غرب این است که سخت دچار چالش شده و این کتاب اخلاق رو به اضمحلال رفته در غرب را مورد بررسی قرار داده است.    

دکتر شهریاری همچنین به فصول کتاب اشاره کرد که عبارتند از: سنت ارسطویی در فلسفه اخلاق، عصر روشنگری و مدرنیسم، پسامدرنیسم و اصلاحات مک‌اینتایر.

در ادامه دکتر نجفقلی حبیبی، عضو هیئت علمی دانشکده الهیات دانشگاه تهران درباره ویژگی‌های کتاب "شجره الالهیه" تألیف شهرزوری سخنرانی کرد.

دکتر حبیبی در سخن خود به 5 رساله کتاب اشاره کرد و گفت: رساله نخست کتاب به تقسیم علوم می‌پردازد که در مقدمه کوشیده‌ام تاریخ تقسیم علوم از زمان یونان باستان تا زمان شهرزوری را ارائه کنم. رساله دوم مربوط به مباحث منطقی است که مباحث منطقی زمان شهرزوری در آن مورد بررسی قرار می‌گیرند.

وی در ادامه به رساله سوم این کتاب اشاره کرد و گفت: رساله سوم در حکمت عملی و رساله چهارم در مورد طبیعیات است که فصل آخر این رساله از جهت اشتمال بر آرای مختلفی که در مورد طبیعیات تا زمان شهرزوری وجود داشته است اهمیت ویژه‌ای دارد.

دکتر حبیبی با اشاره به بخش بعدی کتاب در مورد الهیات از حیث اهمیت آن در مورد پرداختن بر اندیشه های اشراقی تأکید کرد و گفت: البته پیش از شهرزوری اندیشمندانی چون ابهری نیز به اهمیت شیخ اشراق تأکید کرده‌اند، اما این شهرزوری است که برای نخستین بار سهروردی را شیخ الهی می‌خواند و به شیوه‌ای ذوقی اندیشه‌های او را معرفی می‌کند.

دکتر حبیبی در پایان به نقش دکتر اعوانی و دکتر یوسف ثانی در دسترسی به منابع و ویراستاری کتاب اشاره کرد و گفت: این اثر، کتابی تحقیقی برای کسانی است که در سطوح عالی فلسفه و منطق تحقیق می‌کنند و البته میدان بحث برای اهل تحقیق باز است و با این کتاب شاید یکی از حلقه‌های مفقوده تاریخ فلسفه اسلامی گشوده شود.
 
همچنین دکتر مجدالدین کیوانی، مترجم کتاب «صهبای خرد، در معرفی زندگی و اندیشه های حکیم عمر خیام» اثر دکتر امین رضوی به معرفی این کتاب پرداخت.

دکتر کیوانی سخن خود را با تأکید بر این سخن که اهل فلسفه نیست و خیام او را به این روز پرداخته آغاز کرد و به معرفی مؤلف کتاب پرداخت و گفت: دکتر امین رضوی که دانش‌آموخته فلسفه در آمریکاست و در دانشگاه ویرجینیای واشنگتن استاد فلسفه و دین است، به دلیل عشق و قرابت فکری به نگارش کتاب «صهبای خرد» پرداخته است.

وی گفت: کتاب در یک مقدمه، هشت فصل، یک خاتمه و سه پیوست تنظیم شده است و مؤلف در مقدمه ضمن پرداختن به ابعاد مختلف شخصیت خیام، علت این امر را بزرگنمایی‌هایی می‌داند که مفسران خیام در مورد آثار او کرده‌اند. به‌گونه‌ای که تحقیقات خیام‌پژوهی از یکسو تحت تأثیررمانتیسم ویکتوریایی غرب و از سوی دیگر توسط عینکهای فرهنگی دینی و ایرانی تحت تأثیر قرار گرفته است. از این رو بهتر است به جای پرداختن به خیام اصیل به مکتب خیام بپردازیم.

دکتر کیوانی در ادامه گفت: مؤلف در فصل نخست کتاب به معرفی زندگی و آثار خیام می‌پردازد و فصل دوم به بازشناسی چهره مخدوش این حکیم ایرانی اختصاص یافته است. امین رضوی معتقد است که خیام یک لذت‌گرای اپیکوری نیست، بلکه عالمی مومن به خداست که البته هر چیزی را تعبدا نمی‌پذیرد.

وی در ادامه به زمینه اجتماعی و فرهنگی آثار خیام اشاره کرد و گفت: خیام در آخرین دوران آزادی فکری می‌زیسته و از بحثهای متکلمان دلزده می‌شده و محدودسازی ایشان را مورد نقد و ارزیابی قرار داده است.

دکتر کیوانی در مورد نسبت خیام به تصوف گفت: گروهی از خیام‌پژوهان در غرب و ایران چون سید حسین نصر و هانری موسه معتقدند که خیام صوفی بوده است، البته پیامهای رمزی و صوفیانه در آثار این حکیم ایرانی هستند، اما نمی‌توان او را وابسته به شیخ و خانقاه دانست.

وی پس از اشاره به بعد علمی این ریاضیدان، فیزیکدان و موسیقی‌دان ایرانی به تأثیر او در جهان غرب اشاره کرد و گفت: مهمترین کار در مورد ترجمه آثار خیام در غرب توسط ادوارد فیتز جرالد انگلیسی در سال 1859 صورت گرفت، البته فیتزجرالد رباعیات خیام را 5 بار ویرایش کرد. این تأثیر چنان بود که در سال 1882 باشگاه عمر خیام در انگلیس تاسیس شد.

دکتر کیوانی در پایان گفت: در امریکا، آلمان و فرانسه نیز بعداً باشگاههایی توسط هواداران خیام تأسیس شدند. امین رضوی در نتیجه‌گیری خود می‌کوشد خیام را از تهمت الحاد و خوش‌باشی به معنای عوامانه مبرا کند و چهره مخدوش او را پاک سازد. 
 
سیاوش جمادی، نویسنده کتاب «زمینه و زمانه پدیدار شناسی»  نیز درباره دلایل نگارش این کتاب و اهمیت جریان پدیدارشناسی در فلسفه غرب به سخنرانی پرداخت.

سیاوش جمادی که به‌تازگی کتاب «هستی و زمان» نوشته مارتین هایدگر از او منتشر شده است، به اهمیت جایگاه سنت پدیدارشناسی در تفکر غرب پرداخت و گفت: این جریان مهم فلسفی در نیمه نخست قرن بیستم تاثیرات گسترده‌ای در زمینه‌های مختلف علوم انسانی چون نقد ادبی، الهیات، هرمنوتیک، نظریه ادبی و روانکاوی داشته است.

مترجم «متافیزیک چیست؟» گفت: اگر بخواهیم از سنتهای مهم جریان غربی سخن بگوییم، باید از یکسو به سنت چپ مارکسی-هگلی و از سوی دیگر به سنت فلسفه تحلیلی اشاره کنیم. البته در این میان سنت پدیدارشناسی و فلسفه قاره‌ای سنتی است که من با آن آشنایی بیشتری داشته‌ام و از این رو به ترجمه و تألیف آثاری در این سنت پرداخته‌ام.

سیاوش جمادی سپس با اشاره به اهمیت تفکر در نگارش و ترجمه آثار فلسفی گفت: من اگر "هستی و زمان" را ترجمه کرده‌ام، نه به عنوان یک متن مقدس که به عنوان جدال با یک متن به آن پرداخته‌ام. هایدگر فیلسوف مهمی است که از زمان جمهوری وایمار تاکنون فلاسفه غربی نتوانسته‌اند به او بی‌توجه باشند و کسانی چون: اسلاوی ژیژک و میشل فوکو تحت تأثیر او بوده‌اند.

جمادی که پیش از این نیز کتاب «سیری در جهان کافکا» از او به عنوان کتاب سال معرفی شده بود، در معرفی کتاب «زمینه و زمانه پدیدارشناسی» گفت: در این کتاب کوشیده‌ام این سنت فکری را به صورت جریان فکری زنده‌ای معرفی کنم، یعنی آن را در زمینه کشمکش های فکری و سیاسی صورت گرفته در دهه‌های 1920 و 1930 ، مثل جدال با نوکانتیان و چپ ها و فجایع بعد از جنگ جهانی دوم، معرفی کنم.

وی گفت: در این کتاب سنت پدیدارشناسی از زمان فرانتس برنتانو تا هایدگر متقدم و متأخر مورد بررسی قرار گرفته‌اند. ضمن آنکه بخش مربوط به هوسرل آن خلاصه‌تر است. در نگارش کتاب کوشیده‌ایم زندگی و ماجرای عملی که در تاریخ گذشته و برآمدگاه و بالیدن گاه فیلسوفان را معرفی کنم.

جمادی در پایان گفت: کتاب معرفی یک سنت زنده گسترده فکری در غرب است و شاید با این کتاب انگیزه‌ای ایجاد کند تا تفکر در مسیر چالش برانگیزتری قرار گیرد.