به گزارش خبرنگار مهر، عصر امروز در نشست «فلسفه اخلاق کانت» که در ساختمان مؤسسه فرهنگی و هنری شهرداری تهران برگزار شد، دکتر کریم مجتهدی، استاد فلسفه دانشگاه تهران به معرفی اندیشه‌های اخلاقی این فیلسوف آلمانی پرداخت.
دکتر مجتهدی سخن خود را با تأکید بر پیچیدگی نظریه‌های اخلاقی آغاز کرد و گفت: در فلسفه راجع به رفتارانسان و ارزشهایش نظریه‌هایی هستند که این نظریه‌ها به اندازه نظریه‌های سایر علوم پیچیده هستند.
نویسنده «فلسفه نقادی کانت» سپس نظریه‌های اخلاقی را به سه دسته تقسیم کرد و گفت: یک گروه از فلاسفه، اخلاق را نتیجه شناخت و علم می‌دانند که مظهر اعلای این دسته در تاریخ سقراط است، دسته دوم ملاک عمل اخلاقی را مفید بودن آن معرفی می‌کنند، یعنی مفید بودن ارزش عملی من را نجات می‌دهد که کانت این دو را نمی پسندد و حتی دسته دوم را مخالف اخلاق معرفی می‌کند.
نویسنده «افکار کانت» با اشاره به سومین دسته از نظریه‌ها گفت: نظریه اخلاقی کانت دراین دسته قرار می‌گیرد. از نظر کانت حکم اخلاقی زمانی محتوای اخلاقی می‌یابد که اولاً ویژگی کلیت داشته باشد. کانت برای نشان دادن منظور خود مثال احترام را می‌زند.
دکتر مجتهدی سپس به منظور معرفی ویژگی‌های عمل اخلاقی سه صورت حکم اخلاقی را در کتاب «نقد قوه عملی» مورد بررسی قرار داد و گفت: حکم اخلاقی از نظر کانت اولاً باید کلیت داشته باشد، ثانیاً نامشروط باشد و ثالثاً کلی باشد. همچنین ملاک اخلاق برای کانت انسانیت است. یعنی هر چیزی که بر خلاف یک انسان در جهان رخ دهد غیر اخلاقی است.
وی در ادامه مهمترین ویژگی عمل اخلاقی را ضرورت دانست و گفت: کانت اخلاق را مبتنی بر نیت درونی می‌کند، یعنی نیت باید درست باشد. یعنی در اخلاق برای اینکه تظاهر نشود نیت اهمیت می‌یابد.
دکتر مجتهدی در پایان نظریه اخلاقی کانت را غیر عملی خواند و گفت: به نظر من حتی آموزش این نظریه ممکن است نتیجه مطلوب ندهد، یعنی یک جوان می‌گوید که چون من نمی توانم در این حد اخلاقی باشم، پس اخلاق را کنار می گذارم. البته خود کانت گویا این نکته را می‌داند و فقط می‌خواهد یک نمونه نشان دهد و اینکه این نمونه تا چه اندازه عملی است سخن دیگری است.
نظر شما