سعدی در اروپا نمادی از خردگرایی و اخلاق است

دکتر احمد تمیم داری - عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی - با بیان این مطلب به خبرنگار مهر گفت: سعدی به دو حوزه وعظ و شعر آشنایی کامل داشت اما عوام بیشتر او را از طریق موعظه هایی که ایراد می کرده، می شناختند.

وی با تقسیم بندی زندگی سعدی به سه دوره تحصیل، جهانگردی و تالیفات افزود: هر چند شاعرانی مانند حافظ، مولوی، خیام، عطار و... هم جزء نوابغ به شمار می روند اما سعدی در این میان با دیگران متفاوت است. ویژگی او به خصوص در قصاید و غزلیات، پرداختن به موضوعات ملموس زندگی بشر است که رنگ و لعابی از زیبایی شناسی دارد؛ به طوری که گلستان وی در هشت باب مباحثی چون سلطنت، گدایی، جوانی، پیری، قناعت و... را مطرح کرده است؛ مباحثی که همواره در ردیف الگوهای رفتاری انسانها در جامعه واجد اهمیت بوده است.

این استاد دانشگاه به سجع و کلام موزون در آثار سعدی اشاره کرد و ادامه داد: به هرحال وی در دوره خود شاگردانی داشته است که از او تقلید می کرده اند. پرداختن سعدی به مباحثی چون ارتباط و پیوند خداشناسی با انسان به شدت مورد توجه سخنوران زمان خود قرار گرفت.

وی اضافه کرد: نقطه مقابل سعدی شاعری چون حافظ است که نه تنها از وعظ بهره ای نمی گیرد بلکه می کوشد تا در لفافه طنز به تمسخر آن بپردازد. به هر حال سعدی در گلستان، بیشتر در قالب حکایتهای مختلف به پند و اندرز مشغول است. بعدها افرادی هم بودند که گستان وی را برای تقویت سخن سرایی خود پای منبرها قرائت می کردند.

این پژوهشگر ادبی در ادامه خاطرنشان کرد: وی در دوران حیات و بعد از مرگ، همواره مورد توجه محافل ادبی بود. به خصوص از قرن 17 میلادی به بعد آثار او نقش مهمی در اروپا یافت و افرادی چون امرسون، ویلیام جونز و... به بررسی آثار وی پرداختند. بیش از هر چیز، بوستان و گلستان او مورد توجه منتقدان اروپایی واقع شده بود. می توان گفت اروپایی ها از حکایات سعدی الهام فراوانی گرفته اند.

وی در ادامه گفت: در عین حال که ما گلستان و بوستان را در دانشگاه ها تدریس می کنیم، اروپایی ها این آثار را از دو منظر صنایع ادبی و زیبایی شناسی بررسی می کنند. آنها حتی به این دو کتاب به عنوان منشا مکاتب ادبی هم نگاه کرده اند.

تمیم داری افزود: سعدی حکایتی دارد که روزی کافری مهمان حضرت ابراهیم (ع) شده بود و ابراهیم (ع) با پی بردن به کافر بودن او قصد داشت وی را از خانه خود براند و ندایی از سوی خداوند آمد که ما 70 سال این مرد را روزی داده ایم و تو یک روز تحمل نداشتی تا قوت او را تامین کنی. اروپایی ها از این حکایت این برداشت را کرده اند که باید به شخصیت افراد احترام گذاشته شود. یا برداشت اروپایی ها از حکایت "گلی خوشبوی در حمام روزی..." با تاثیرات همنشین خوب تفسیر شده است. این داستان در فرانسه تاثیرات زیادی گذاشت چون در این کشور طبقات اجتماعی با هم ارتباط چندانی نداشتند. به طور کلی سعدی در اروپا نمادی از خردگرایی است ولی در ایران آثار سعدی تنها کاربرد دانشگاهی نه چندان عمیقی دارد و از چارچوبهای درسی تجاوز نمی کند.

احمد تمیم داری در پایان گفت: به عنوان مثال هیچ همکاری میان نهاد دانشگاه و رشته های علوم تربیتی صورت نمی گیرد تا به شکافتن مباحث تربیتی در آثار سعدی بپردازند، درحالی که بر خلاف ما، اروپایی ها آثار او را به مفاهیمی چون رمانتیسم، خردگرایی و حتی برخی ابعاد سیاسی هم تقسیم کرده اند.