ویژه‌نامه‌ای علیه جوایز ادبی / مباحثه درباره ضوابط نشر کتاب؛ ادبیات در هفته گذشته

ویلیام چیتیک در ایران

به نظر می‌رسد آغاز این مرور با صفحه اندیشه روزنامه‌ها، بهترین گزینه باشد. حضور پروفسور ویلیام چیتیک، این اندیشمند و فیلسوف آمریکایی به ایران، دریافت عنوان شهروند افتخاری تهران از سوی او و جلسه‌ای که طی هفته گذشته در خانه حکمت و فلسفه ایران برگزار شد، بخش عمده ای از فکر و مشغله گروه های اندیشه جراید را به خود معطوف کرد که از میان آنها، روزنامه همشهری بیش از دیگر روزنامه‌ها به چیتیک و فلسفه او پرداخت. 

ویژه نامه‌ای علیه جوایز ادبی

بحث داغ جایزه‌های ادبی در این هفته هم به طور جدی مطرح بود. روزنامه جام جم، در روز شنبه، خبر از برگزاری جایزه ادبی اصفهان در آبان ماه سال جاری داد و اعتماد، در روز پنجشنبه از عدم برگزاری جایزه بیژن جلالی برای دومین سال متوالی - که ایسنا خبر آن را منتشر کرد - نوشت. بنابراین، این جایزه در سال آینده به مناسبت هشتاد و دومین سالروز تولد بیژن جلالی در بخش شعر برگزار خواهد شد. اما به تلافی این خبر ناخوشایند، دبیر جایزه کتاب سال شعر جوان در هفته گذشته از برگزاری این جایزه در آبان‌ماه خبر داده و گفته است داوری در دو مرحله مقدماتی و نهایی انجام می‌شود اما نام داوران هنوز قطعی نشده.

همچنین در روز دوشنبه کتابهای برتر چهارمین جایزه کتاب فصل (زمستان 86)  در 11 شاخه مختلف معرفی شدند. روند شکل گیری جایزه جلال هم این هفته در مهر پیگیری شد. این جایزه در تیرماه سال گذشته کلید خورد و پس از آن، هر چه خبرنگاران، در این باره می‌پرسیدند، کمتر به نتیجه می‌رسیدند. به نظر می رسد حاشیه‌های این جایزه بیشتر از آن است که در یک ستون مرور بگنجد، به خصوص بحث مالی و تامین اعتبار آن که بیشترین حرف و حدیث را به دنبال داشت. اما در حال حاضر، مسئله مهم آن است که آیین نامه جایزه جلال نهایی شده و در پنج رشته داستان کوتاه، داستان بلند، نقد ادبی، مستندنگاری و تاریخ نگاری در دوم آذرماه امسال برگزار شود.

همچنین اگرچه به تازگی از جایزه ادبی پروین اعتصامی که هر دو سال یک بار برگزار می‌شود، خبری نیست اما منوچهر اکبری فروردین ماه امسال، از روند مثبت و مناسب این جایزه خبر داد.

فراخوان نخستین دوره جایزه ادبی ایران نیز در هفته گذشته منتشر شد. جایزه ادبی ایران، جایزه‌ای مستقل است و در دو بخش شعر و داستان کوتاه برگزار می‌شود. موضوع این مسابقه آزاد اعلام شده است.

اتفاق جالب دیگری که در همین خصوص و در هفته گذشته افتاده، بازتاب مجازی جایزه‌های ادبی است. علی سطوتی قلعه در وبلاگش با نام "مطرود" تحلیل جالبی از برگزاری جوایز ادبی ارائه کرده با این عنوان: "‌ویژه‌نامه‌ای علیه جوایز ادبی!" که اگرچه به نظر می‌رسد در قضاوت و نتیجه گیری تندروی کرده اما به هرحال خواندنش خالی از لطف نیست. نویسنده در این یادداشت، برپایی تعداد چشمگیر جوایز ادبی را نشانه وجود هوای پاک برای تنفس ادبیات قلمداد کرده و به شدت نویسندگان، شاعران و روزنامه‌های اصلاح طلب را به نقد کشیده است.

تفسیرهای اعتماد ملی و معاون فرهنگی ارشاد از عدالت

اما در هفته گذشته، چند گفتگوی جنجالی هم در جراید و خبرگزاری ها منتشر شد. ماجرا از آنجا آغاز شد که مصطفی مستور - نویسنده - به استفاده بدون اجازه از آثارش در تئاتر، فیلم و اینترنت اعتراض کرد و آن را بی‌توجهی به حقوق و وهن نویسنده و فضای فرهنگی قلمداد کرد. دو روز بعد یعنی سه شنبه 27 خردادماه روزنامه جام جم، گزارشی درباره حمایت از مولفان را در صفحه اول به چاپ رساند.

همزمان با انتشار این گزارش، گفتگویی با محسن پرویز معاون فرهنگی وزیر ارشاد درباره پاره‌ای از انتقادات نسبت به طولانی بودن صدور مجوز نشر کتاب در خبرگزاری مهر منتشر شد که پرویز در آن گفته بود "اگر ما بخواهیم عدالت را رعایت کنیم و نخواهیم حقوق افراد ضایع بشود، طبیعی است که در بعضی موارد باید روند طولانی‌تری را اجرا کنیم." یک روز بعد از آن، روزنامه اعتماد ملی گزارشی را با نام "ظلم یا عدل" منتشر کرد و در آن، ابتدا به گفته‌های پرویز، بعد به اعتراضات مستور اشاره کرد و در پایان، اظهارات مدیر نشر کویر را - که طبق گفته هایش تعداد زیادی کتاب‌ در اداره کتاب وزارت ارشاد دارد - به آن افزود مبنی بر اینکه "مدت‌هاست از مسئولان دولتی، ظلم بالسویه عدل به جای عدل می‌شنویم و حتما منظور ایشان ظلم بالسویه است که به طور مساوی بین همه ناشران تقسیم می‌شود. اگر آقای پرویز این را عدالت می‌داند، این عدالت ارزانی خودشان باشد."

البته وزارت هم روز پنجشنبه، جوابیه‌ای به اعتماد ملی فرستاد و صراحتا اعلام کرد که برای کسب رضایت برخی از افراد، مجاز به زیرپا گذاشتن قانون نیست و پیش شرط دریافت مجوز نشر، پذیرش ضوابط و قوانین جاری در جمهوری اسلامی است. به علاوه این ضوابط محدود به حوزه کتاب کودک نیست و بر اساس آنچه در بخش حدود قانونی مندرج در آیین نامه آمده، مسئولان ذیربط می‌بایست به منظور مقابله با جوانب منفی، حدود و ضوابط قانونی نشر کتاب را مورد توجه قرار دهند."

شاید گفته‌های محمد یارمند معاون برنامه ریزی و توسعه وزارت ارشاد را هم در حاشیه همایش تبین سیاست‌های وزارتخانه در همین راستا به حساب آورد. او در این همایش گفته بود بخشی که بیشتر از حوزه های دیگر در کشور ما موفق و پیروز است و کمتر دچار افت و خیز می شود، فرهنگ است که البته نمود کامل این پیشرفت‌ها و موفقت‌ها در آینده مشخص خواهد شد.

در این هفته ایبنا اعلام کرد که کتابخانه ایلام به 7 میلیارد اعتبار نیاز دارد و قدیمی‌ترین کتابخانه این استان به دلیل کمبود فضا، قادر به پاسخگویی مخاطبانش نیست و کتابخانه استان بوشهر هم به دلیل کمبود کتاب به یک قرائتخانه تبدیل شده است. این پایگاه همچنین اعلام کرد که 10 هزار جلد کتاب از طرف معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به دفتر عقیدتی سیاسی فرماندهی معظم کل قوا اهدا شده است.

مجلاتی برای مجله بازها

پایان بخش یک هفته با کتاب این هفته، مروری است بر مجله‌هایی که به تازگی بر روی پیشخوان قرار گرفته‌اند که اتفاقا در طول هفته کذشته، تعدادشان قابل توجه بود. "آزما" با چند مصاحبه و گزارش، "آینه خیال" با مقایسه نمایشگاه بین المللی کتاب تهران و فرانکفورت، دوازدهیمن شماره "هنر پارسی" با یادی از هنرمندانی که دیگر در میان ما نیستند، ماهنامه "گزارش موسیقی" با پرونده ویژه‌ای درباره احمد پژمان، "جشن نامه محمدعلی موحد" از مجموعه جشن‌نامه های فرهنگستان زبان و ادب فارسی  و مجله "بخارا" ویژه فریدون آدمیت مهم‌ترین مجلات تازه منتشر شده‌اند. اما اگر خواهان آنید که در جریان چاپ تازه‌ترین نشریات قرار بگیرید، به وبلاگ تجربه‌های آزاد سر بزنید چون مطلب کامل و روانی نوشته برای به قول خودش مجله بازها (!) و در آن، تازه‌ترین مجلات این اواخر را معرفی کرده است.