اصطلاح نامه تاریخ پزشکی تدوین می‌شود

به گزارش خبرنگار مهر، در نشست سازوکار تدوین اصطلاح نامه تاریخ پزشکی دوره اسلامی که دیروز یکشنبه از سوی کتاب ماه علوم و فنون در سرای اهل قلم خانه کتاب برگزار شد دکتر فرید قاسملو عضو گروه تاریخ علم بنیاد دایرةالمعارف نیز گفت: از سال 86 فرهنگستان علوم طرحی را در دست گرفت با عنوان علم در ایران که بخشی از این طرح به مطالعات پزشکی و تاریخ پزشکی اختصاص یافت که ثمره آن پنج جلد کتاب از جمله اصطلاح نامه تاریخ پزشکی بود.

وی افزود: این اصطلاح نامه مطالعات  مربوط به تاریخ پرشکی دوره اسلامی را سروسامان می دهد و هدف از برگزاری این نشست استفاده از تجربیات کسانی است که در این زمینه فعالیت کرده اند ، تا افرادی که کار تدوین اصطلاح نامه پزشکی را دنبال می کنند در خلا و از طریق آزمون و خطا گام برندارند.

دکتر عباس حری استاد دانشگاه تهران نیز اظهار داشت: اول از همه باید این سؤال را مطرح کنم که چرا عنوان این اصطلاح نامه ، تاریخ پزشکی گذاشته شده است؟ در زمینه علم می توان از کلمه تاریخ استفاده کرد ولی کاربرد این کلمه در اصطلاح نامه درست نیست چون وقتی برای اصطلاح نامه کلمه تاریخ استفاده می شود انتظار این است که سیر تحول کلمات در طول زمان بررسی شود در صورتی که وظیفه اصطلاح نامه این نیست.

وی افزود: اصطلاح نامه روابط مفهومی را بررسی می کند نه تاریخی را بنابراین من پیشنهاد می کنم این عنوان به اصطلاح نامه پزشکی سنتی تغییر یابد. ما اصطلاحاتی داشته ایم و ممکن است اینها ارتباط معنائی با اطلاعاتی که امروزه رایج هستند برقرار کنند و اینکه اینها کجای تاریخ قرار می گیرند از نظر روابط معنائی جائی ندارد.

حری در ادامه یادآور شد: درست است که طب سنتی و اسلامی خواستگاهی داشته اما تنها محدود به گستره جغرافیائی خاصی نیست و همگان می توانند از آن بهره مند شوند. پزشکی ما در گذشته به شدت آمیخته با عرصه های دیگر چون ریاضی ، فلسفه ، جامعه شناسی و دیگر علوم بوده و خاصیت اصطلاح نامه این است که یک محور دارد و دوائری  که پیرامون آن را احاطه کرده اند و هرکدام از اینها به میزان ورودشان به این محور بخشی از دایره را به خود اختصاص می دهند.

این پژوهشگر اصطلاح نامه در پایان سخنان خود گفت: پزشکی سنتی بدین معنا نیست که امری خرافی است و ریشه علمی ندارد طب سنتی ریشه علمی است که امروز وجود دارد. بخصوص اینکه امروزه مسائلی مطرح شده است برای استفاده مجدد طب سنتی که این امر خود را در گیاهشناسی نشان می دهد. بنابراین نمی توان این مقوله ها را از هم جدا کرد چون اینها از نظر معنائی از هم جدا نیستند.

سپس حجت الاسلام یعقوب نژاد به عنوان سخنران بعدی گفت: زمانی که بنده مسئول تدوین اصطلاح نامه علوم اسلامی شدم یکی از بحثهای جدی که پیش رویمان وجود داشت این بود که تعریف علوم اسلامی چیست و ما پس از چند سال فعالیت هنوز در اینکه چه بخشهائی را به علوم اسلامی متصل کنیم مشکل داریم. بنابراین اگر تعریف ما از عنوانی که انتخاب می کنیم روشن نباشد در ادامه کار مشکل ایجاد می شود.

وی افزود: اصطلاح نامه در واقع گزارش دهنده وضع موجود است و ما باید اصطلاحاتی را که در یک حوزه خاص قرار دارد شناسائی کنیم و روابط پیشینی و معنائی آنها را پیدا کنیم و نهایتا ساختاری به فراخور انسجام آن علم ترسیم کنیم.

یعقوب نژاد در پایان یادآور شد: ما باید ببینینم قرار است نگاه تاریخی به پزشکی داشته باشیم یا یک نگاه دانشی؟ نگاه ما به اصطلاحات باید یک نگاه معرفتی باشد فارغ از نگاه تاریخی.  پرداختن به مفاهیم واژگانی در اصطلاح نامه ها اگر بخواهد همراه محتوی موجود در آن اطلاعات باشد باید فکری به حال داده ها کرد.