به گزارش خبرنگار مهر، عرصه نمایشنامه‌نویسی کشور شاهد حضور هنرمندان بزرگ و تأثیر‌گذار با سبک و سیاق خاص خود بوده که در روند رو به رشد تئاتر و همچنین احیاء و حفظ ارزش‌های فراموش شده نمایشنامه‌نویسی و تئاتر ایرانی تلاش‌های چشمگیر انجام داد‌ه‌اند.
بزرگانی نظیر مرحوم غلامحسین ساعدی، مرحوم اکبر رادی، مرحوم عباس نعلبندیان و استادانی همچون بهرام بیضایی و اسماعیل خلج در این راه آثار ماندگار و ارزشمند را خلق کرده و به طور کلی در نمایشنامه‌نویسی ایران جایگاه ویژه دارند.
در سه دهه اخیر نیز تئاتر ایران شاهد حضور نمایشنامه‌نویسان مستعد است که با استمرار و تلاش خود و استفاده از تجربیات و آموزش‌های استادان نام برده، توانسته‌اند در عرصه نمایشنامه‌نویسی ایران مسیری رو به رشد را طی کنند.
محمد چرمشیر، حمید امجد، محمد رحمانیان، علیرضا نادری، محمد یعقوبی، نادر برهانی مرند و حسین کیانی از جمله نمایشنامه‌نویسان مطرح و مستعد سه دهه اخیر تئاتر ایران هستند که در بخش نمایشنامه‌نویسی ایرانی آثاری قابل توجه به ثبت رسانده‌اند.
صفری و سپاه‌منصور در صحنه‌ای از تمرین نمایش "هتل پلازا"
کورش نریمانی یکی دیگر از نمایشنامه‌نویسانی است که از دهه هفتاد به صورت حرفه‌ای نام خود را در تئاتر ایران تثبیت کرد. این هنرمند تئاتر طی سال‌ها نگارش، بازیگری و کارگردانی تئاتر، آثاری چون "شب‌های آوینیون"، "والس مرده‌شوران"، "دن کامیلو" و "شوآیک" را تولید و به صحنه برده است.
نریمانی بعد از یکسال وقفه در مقام کارگردان این روزها با نمایش "هتل پلازا" به صحنه تئاتر باز‌گشته است. نکته‌ای که در کارهای اخیر او به چشم می‌خورد اجرا نشدن متون ایرانی است که خود وی نوشته است. البته این مسئله در مورد همنسلان نریمانی نظیر برهانی مرند و یعقوبی نیز مصداق دارد.
"هتل پلازا" اثر نیل سایمن را شهرام زرگر ترجمه کرده و نریمانی آن را اجرا می‌کند. روزی که برای تهیه گزارش از تمرین گروه به سالن سایه وارد شدیم چهره‌های آشنا را در مقابل خود دیدیم که در صحنه‌ای با دو تخت چوبی به هم چسبیده و چمدان لباسی روی آن، مبلی دو نفره در قسمت چپ با میزی در مقابل آن و همچنین دو صندلی تکنفره مشغول تمرین بودند.
سیامک صفری از جمله بازیگران توانا تئاتر ایران که همواره در نمایش‌های مختلف با نریمانی همراه بوده در کنار فریده سپاه منصور که آخرین بار در نمایش "همسایه آقا" حسین کیانی بازی کرد، روی صحنه مشغول بازی بودند.
نریمانی نیز به همراه دستیار خود در ردیف اول سالن سایه به تماشای تمرین نشسته بود؛ یکی چشم به متن دوخته و کلمات و جملات فراموش شده را به بازیگران یادآور می‌شد و دیگری با قلم و کاغذ در دست چشم به صحنه دوخته و نکات مورد نظر خود را یادداشت می‌کرد.
سپاه منصور لباسی بلند و چین‌دار به تن داشت و در کنار صفری با ظاهر همیشگی خود نقش زوجی را ایفا می‌کردند که در تکاپو برای یافتن یا به دست آوردن چیزی بودند. پس از چند دقیقه که شاهد تمرین صحنه‌هایی از نمایش بودیم مشخص شد دختر خانواده با نام میمسی پیش از جشن عروسی خود را محبوس کرده و پدر و مادر در تلاش برای بیرون آوردن او هستند.
مکان وقوع داستان هتل پلازا نام داشت و این خانواده در اتاقی از آن بسر می‌بردند. تمرین حاکی از آن بود که نمایش دارای فضایی طنز است که البته بازی صفری و سپاه منصور این فضا را تقویت می‌کرد، تا حدی که عوامل نمایش نیز که بارها شاهد تمرین بوده و با فضای نمایش آشنایی داشتند نیز به خنده می‌افتادند.
گاهی تلاش پدر و مادر برای برقراری ارتباط با دختر خود باعث خنده می‌شد و گاه پوچی و عبث بودن اعمال و شخصیت آنها انسان را به فکر فرو می‌برد. اما نکته قابل توجه این بود که در تمرین "هتل پلازا"، صدای پرسنل و عوامل مشغول کار بیرون از سالن به همراه صدای ابزاری که مورد استفاده قرار می دادند، به داخل سالن راه پیدا کرده و خود جزیی از نمایش شده بود.
بعد از گذشت لحظاتی از نمایش نریمانی خود نیز وارد صحنه شد و نقشی کوتاه را ایفا کرد. این حرکت ما را به یاد نمایش "تئاتر بی‌حیوان" به کارگردانی مهدی مکاری انداخت که اسفندماه 86 در سالن اصلی مولوی اجرا شد. در آن نمایش نیز نریمانی در کنار صفری به ایفای نقش پرداخت و گاهی روی صحنه نیز از جملات و حرکات صفری به خنده افتاده و خود را کنترل می‌کرد.
این بار نیز در این نقش کوتاه باز این اتفاق تکرار شد. البته نحوه ادا کردن دیالوگ توسط صفری و نحوه بازی او همیشه جذاب است و اکثر کسانی که در مقابل وی بازی می‌کنند با این وضعیت مواجه شده‌اند. در لحظاتی که گروه دست از تمرین کشیده و به استراحت مشغول شدند، گفتگوی ما با نریمانی آغاز شد.
وی درباره اجرا نکردن متون نمایشی خود که آثاری ایرانی هستند گفت: ترجیح می‌دهم متون خود را کار کنم ولی جو غالب بر فضای نمایشنامه ایرانی اصلا مناسب نیست. اکثر نمایشنامه‌نویسان ایرانی دیگر نیز درگیر این معضل هستند. سال گذشته اکثر طرح‌های ایرانی و حتی هشت نمایشنامه خارجی ارائه شده من مورد قبول واقع نشد.
نریمانی ادامه داد: تنها یک اپیزود از اثری سه اپیزودی نوشته نیل سایمن برای اجرا پذیرفته شد. تلاش کردم بدون اینکه به کلیت فضای نمایش ضربه وارد شود آن را به فضای کارهای اجرایی خود نزدیک کنم. کار سختی بود، زیرا به نظر می‌رسید امکان کار کردن روی تک اپیزودی از نمایش میسر نباشد ولی با تلاش گروه این امر میسر شد.
این نویسنده و کارگردان تئاتر اظهار داشت: به نظر می‌رسد اداره کل هنرهای نمایشی بیش از حد نگران متون ایرانی و کمدی است. ما مدعی تئاتر ملی هستیم، ولی در عرصه‌های مختلف نظیر جشنواره تئاتر فجر بدون دلیل مشخص از این امر چشمپوشی کرده و تنها اجازه اجرای کارهای متوسط خارجی به گروه ها داده می‌شود.
نریمانی ادامه داد: سال گذشته و در حالی که می‌دانستم موقعیت اجرای عمومی به من داده نمی‌شود، نمایش "شب‌های آوینیون" را که اثری ایرانی است و زمان اجرا در داخل و خارج از کشور مورد استقبال قرار گرفته بود برای اجرا در جشنواره ارائه دادم، اما بدون هیچ دلیل و توضیح این نمایشنامه نیز مورد قبول قرار نگرفت.
وی با اشاره به نبود مجال کار و اجرای متون ایرانی نمایشنامه‌نویسان و کارگردانان تئاتر، تأکید کرد: گفته شده نمایشنامه‌نویسان خود در این امر مقصر هستند. این در حالی است که آثار ایرانی متعدد پذیرفته نشده و مجال اجرا نیافتند. وقتی مدعی نگاه ملی و ایرانی هستیم چرا نباید دلایل کمبود متون ایرانی مورد بررسی قرار گیرد.
وی درباره حضور خود به عنوان بازیگر در صحنه تئاتر گفت: من سال‌هاست بازیگر هستم. البته حضورم در نمایش خود به دلیل کوچک بودن نقش است. نمی‌توان از بازیگران حرفه‌ای خواست برای ایفای نقشی کوچک و کم در تمرین حاضر شده و وقت خود را صرف این موضوع کنند.
نریمانی خاطرنشان ساخت: دلیل مهم حضورم به عنوان بازیگر وضعیت نامناسبی است که در قراردادها برای نمایشنامه‌نویس در نظر گرفته می‌شود. وقتی نمایشنامه‌نویس مورد بی مهری قرار می‌گیرد و دستمزد دریافتی برایش مقرون به صرفه نیست، کمتر به کار نوشتن می‌پردازد.
وی با اشاره به ادعای درست نبودن نگاه هنرمندان به تئاتر به عنوان حرفه و منبع درآمد گفت: عجیب است مدیران و مسئولان تئاتر چنین جملاتی را به زبان می آورند. چگونه می‌توان مدعی تئاتر حرفه‌ای بود، ولی نمایشنامه‌نویس و کارگردانی که عمر خود را در این راه گذاشته از این طریق درآمد کسب نکند. توقع مسئولینی که خود در گذشته تئاتری بوده‌اند این است که من و دوستانم شغلی دیگر انتخاب کنیم و تنها برای تفریح کار تئاتر انجام بدهیم.
کورش نریمانی
وی در ادامه گفت: این نگاه درست و حرفه‌ای به تئاتر نیست، بلکه نگاهی آماتور و سطحی است. اینگونه نگاه به نمایشنامه‌نویسی و کارگردانی تنها باعث محدود و سطحی شدن فعالیت‌ها می‌شود و تأثیر مناسب بر تئاتر کشور نخواهد داشت. امیدواریم این برخوردها و برداشت‌ها نسبت به تئاتر وجود نداشته و هنرمندان در شرایط مناسب به تولید آثار نمایشی ایرانی بپردازند.
چهره و نحوه بیان جملات نریمانی حاکی از آزردگی و گله‌مندی وی از وضعیت حاکم بر نمایشنامه‌نویسی و متون ایرانی بود، زیرا کم شدن مجوز اجرای آثار ایرانی هنرمندان تئاتر نظیر علیرضا نادری، جلال تهرانی، حمید امجد، محمد چرمشیر، محمد یعقوبی و نادر برهانی مرند مدتی است باعث نگرانی اهالی و خانواده تئاتر شده است.
"هتل پلازا" از 28 تیرماه هر روز جز شنبه‌ها ساعت 15/20 در سالن سایه به صحنه می‌رود و پانته‌آ حمیدخانی دیگر بازیگر آن است. نریمانی پیش از این نمایش "شوایک" را روی صحنه داشت.
نظر شما