در حوزه تئاتر نیز در سال‌های گذشته شاهد تولید آثاری برگرفته از موضوع‌های دینی و داستان‌های قرآن مجید کتاب آسمانی مسلمانان بوده‌ایم. آثاری چون "خورشید کاروان" و "دروازه ساعات" از گروه فرهنگی هنری فدک و آثار نمایشی گروه تئاتر آئین از جمله تئاترهای با موضوع دینی بوده‌اند.
همچنین کارگردانان مختلف تئاتر در چند سال اخیر در جشنواره تئاتر رضوی و همایش آئین‌های عاشورایی به تولید آثاری با مضمون مورد نظر این جشنواره‌ها پرداخته‌اند. این روزها یکی از کارگردانان باسابقه تئاتر در حال تمرین نمایش "منطق الطیر سلیمانی" است که ماه مبارک رمضان در تالار وحدت به صحنه می‌رود.
هادی مرزبان
هادی مرزبان از کارگردانان نام‌آشنا عرصه تئاتر است که در سال‌های اخیر بسیاری از آثار مرحوم اکبر رادی همچون "آمیز قلمدون"، "پلکان"، "شب روی سنگفرش خیس"،"باغ شب‌نمای ما یا قبله عالم"،"پائین گذر سقاخانه" و "لبخند باشکوه آقای گیل" را به صحنه برده است.
این بار این کارگردان حرفه‌ای قصد دارد متن "منطق الطیر سلیمانی" نوشته امیر دژاکام را به صحنه ببرد. این اثر نمایشی به ارزشهای قرآن مجید در زمان معاصر می‌پردازد و داستان نویسنده‌ای به نام خسرو جوانمرد است که بعد از 30 سال نویسندگی قرار است کتابی درباره قرآن بنویسد.
مرزبان مانند اکثر آثار خود از حضور بازیگران حرفه‌ای در کنار هنرجویان و هنرمندان جوان استفاده کرده است. طبقه هفتم تالار وحدت این روزها میزبان تمرین گروه نمایشی "منطق الطیر سلیمانی" است. وقتی وارد سالن تمرین می شویم با تعداد زیادی علاقمند و جوانان هنرمند رو به رو می‌شویم که در حال آماده کردن خود برای تمرین صحنه‌های مورد نظر کارگردان هستند.
در این بین چهره علی رامز و نادیا فرجی از بازیگران حرفه‌ای تئاتر نیز به چشم می‌خورد که در گوشه‌ای نشسته و نظاره‌گر این صحنه از تمرین نمایش هستند. مرزبان با گروه در حال صحبت است و از آنها می‌خواهد در تمرین از حس خود درست استفاده کنند.
او از گروه می‌خواهد خود را در بازدید از مکانی متبرک در نظر بگیرد و حرکت کنند. با پخش موسیقی جمعیت شروع به حرکت می‌کنند، گویی دنبال رسیدن به چیزی یا مکانی هستند. پس از مدتی کوتاه برخی حرکت‌ها تبدیل به دویدن و گاهی با صدای برخی از افراد حاضر در این جمعیت همراه می‌شود.
این صحنه چند بار تکرار و هر بار مرزبان نکات جدیدتر را به هنرجویان جوان یادآور می‌شود. سپس کارگردان به یکی دیگر از صحنه‌های نمایش می‌پردازد که در آن فرجی در نقش زنی از نزدیکان خسرو جوانمرد شخصیت اصلی داستان به ایفای نقش پرداخته و سعی دارد به او کمک کند.
فرجی به مرکز سالن می‌رود و به گونه‌ای بازی خود را آغاز می‌کند که انگار وارد اتاقی شده و برای گفتن چیزی تردید دارد. موسیقی در حال پخش است و زن بعد از اندکی مکث با مهربانی می‌گوید: خسروجان، آروم باش، چی شده؟ نمی‌خواستم بشنوم، ببخشید، اتفاقی شنیدم...
نحوه بیان جملات نشاندهنده آن است که شخصیت خسرو آرامش لازم را ندارد و در انجام کاری و توانایی خود در آن تردید دارد. همه بازیگران و عوامل گروه اطراف سالن نشسته و با دقت به سخنان زن گوش می‌دهند. وی در ادامه با لحن ملتمسانه می‌گوید: 30 ساله داری قلم می‌زنی. تو برای دلت نوشتی، پس چرا جا زدی؟
زن به سخنان خود ادامه می‌دهد و در تلاش است مرد را به ادامه مسیر ترغیب کند. مرزبان بعد از لحظاتی، نکاتی را به بازیگر خود یادآوری می‌کند و تمرین این صحنه مجددا تکرار می‌شود. بعد از تکرار این صحنه، گروه به تکرار و آماده‌سازی خود برای تمرین صحنه‌های جدید می‌پردازد.
این زمان فرصتی برای مصاحبه با مرزبان به ما می‌دهد. او با اشاره به اینکه از دو سال قبل تصمیم اجرای نمایش را داشته گفت: به پیشنهاد فرهنگسرای قرآن قرار بود اثری با موضوع ارزشهای قرآنی اجرا کنم. با امیر دژاکام برای نگارش متن صحبت کردم و با همفکری آن را نوشتیم. به نظر من دژاکام متنی بسیار خوب نوشته و ما یکماه و نیم به صورت کارگاهی تمرین می‌کنیم.
وی یادآور شد: هر روز در جریان تمرین‌ها به نکات اساسی و جدید می‌رسیم که بسیار مهم هستند. سبک اجرای کار خاص است و من در نمایش "میر عشق" که درباره زندگی حضرت علی (ع) بود نیز این نوع سبک را تجربه کردم. در این نمایش از همه امکانات شامل بازیگری، نور، صدا و حرکت استفاده می‌کنیم تا کاری در شأن قرآن مجید تولید شود و به صحنه برود.
مرزبان بعد از سال‌ها اجرای آثار مرحوم رادی، درباره تفاوت کار روی متون نمایشنامه‌نویسان دیگر خاطرنشان ساخت: خوشبختانه استاد رادی مرا خیلی خوش‌سلیقه بار آورد. در سال‌های اخیر بارها با پیشنهادهای مختلف در حوزه کارگردانی و بازیگری رو به رو بودم که بسیاری از آنها را نپذیرفتم.
وی افزود: دژاکام متنی خوب نوشت و توانست نظر مرا جلب کند. البته این متن برای سومین بار بازنویسی می‌شود و هر بار که من نکاتی پیشنهاد می‌کنم، نویسنده نیز آن را بررسی می‌کند. هنرمند نمی‌تواند محدود به چارچوب خاص باشد و از دریچه‌ای دیگر وارد نشود. ممکن است نمایشنامه‌های مختلف نوشته شوند و برخی ارزشمند باشند و نظر هنرمندان حرفه‌ای را جلب کنند.
مرزبان در بخش دیگر سخنان خود تأکید کرد: من بیشتر اوقات برای دل خودم کار می‌کنم. امروز حس می‌کنم برای پرداختن به ارزشهای قرآن مسئولیتی دارم که باید انجام دهم. البته در این راه حس من مشابه حسی است که خسرو جوانمرد شخصیت اصلی نمایش دارد. قرآن مانند اقیانوسی بزرگ است که ما در برابر آن به اندازه یک قطره ناچیزیم.
وی ادامه داد: برای اجرای این نمایش با مشکلات مختلف رو به رو شدیم. گروهی گفته‌اند مرزبان نباید نمایشی با موضوع قرآنی به صحنه ببرد. در حالی که کلام‌الله مجید متعلق به همه انسان‌هاست و کسی که جرأت، توانایی و فرهنگش را دارد می‌تواند درباره آن اثر هنری خلق کند.
کارگردان "منطق الطیر سلیمانی" تصریح کرد: هنوز هم این مشکلات و سنگ‌اندازی‌ها وجود دارد، ولی من با افتخار به کار ادامه و حرف خود را با اثری شایسته نشان می‌دهم. خوشبختانه تا به امروز به لطف این کتاب آسمانی این مشکلات مرتفع شده و کار ما همچنان ادامه داشته است.
بعد از این گفتگوی کوتاه مرزبان به ادامه تمرین با گروه خود می‌پردازد. نمایش "منطق الطیر سلیمانی" با حدود 15 بازیگر اصلی و 60 بازیگر و هنرجو تئاتر از نیمه اول ماه مبارک رمضان در تالار وحدت به صحنه خواهد رفت.
در این نمایش ایرج راد، فرزانه کابلی، شهرام عبدلی، علی رامز، حسین محب‌اهری، نادیا فرجی، جواد زیتونی، روح‌الله کمانی و محمد اسدی به ایفای نقش می‌پردازند. دژاکام در کنار نگارش متن به عنوان مشاور کارگردان نیز در این اثر نمایش حضور دارد. جهانسوز فولادی آهنگسازی و پیام فروتن نیز طراح صحنه نمایش هستند.
بهیه خوشنویسان طراح لباس، فریبا ورکیانی دستیار کارگردان، مهری آسایش مدیر صحنه، آزیتا خرمی منشی صحنه، گلریز فرمانی عکاس و مهرداد ابوالقاسمی مسئول روابط عمومی از دیگر عوامل "منطق الطیر سلیمانی" هستند.
نظر شما