علامه مجلسی ؛ تلاشگر عرصه دین و دانایی

ملا محمد باقر مجلسی معروف به علامه مجلسی از مشهورترین عالمان شیعی ایرانی تبار است که در دوران حاکمیت سلسله صفویه بر مسند فقاهت و زعامت دینی قرار گرفت.

برجسته ترین عالم شیعی حوزه علمیه اصفهان، علامه مجلسی بود که نهاد روحانیت شیعه را به اقتدار کامل رساند، تا آنجا که نهاد سلطنت مشروعیت خود را مستلزم تأیید آن می دانست.
 
محمد باقر مجلسی فرزند محمد تقی مجلسی در سال 1037 هجری چشم به جهان گشود. وی در خاندانی رشد کرد که از نیمه قرن پنجم هجری به مذهب تشیع روی آورده و در قرن دهم و یازدهم از دانشمندان معروف زمان خود بودند. پدر بزرگ محمد باقر، ملا مقصود از دانشمندان باتقوا و از مروجین مذهب تشیع بود و به خاطر کلام زیبا و اشعار دلنشین در محافل و مجالس، "مجلسی" لقب گرفت.

محمد باقر در چهار سالگی به درس و بحث روی آورد و در چهارده سالگی از ملاصدرا اجازه روایت دریافت کرد. گذشته از این در مکتب دانشمندانی چون شیخ حر عاملی، ملامحسن استر آبادی، ملامحسن فیض کاشانی، ملاصالح مازندرانی تلمذ کرد .

علامه مجلسی در مدت کوتاهی بر دانشهای صرف و نحو، معانی و بیان، لغت و ریاضی، تاریخ و فلسفه، حدیث و رجال، درایه و اصول، فقه و کلام مسلط شد و پس از فوت پدر به زعامت مسجد و مدرسه جامع اصفهان پرداخت. در درس او بیش از هزار طلبه حاضر می شدند.

علامه مجلسی از جمله علمایی بود که سعی در ایجاد وحدت میان شیعه و سنی داشت و این موضوع در خواسته وی از سلطان حسین صفوی هنگام تاجگذاری به خوبی نمود دارد . وی از شاه خواسته بود طی فرمانی نوشیدن مسکرات، جنگ میان فرقه ها و کبوتر بازی را ممنوع اعلام کند.

آنچنان که مشهور است علامه علاوه بر تربیت شاگردان، کتابهای گرانبهای بسیاری تألیف کرده است، حق الیقین، عین الحیاة، حلیة المتقین، حیوة القلوب. بسیاری دیگر از کتب فارسی و عربی که بر اساس نیاز مردم تحریر شده است که مشهورترین و معروفترین این کتابها که در حقیقت دایرة المعارفی بزرگ درباره تشیع است کتاب بحارالانواردر بیش از 100 جلد است .

علامه در مسیر احیای علوم اهل سنت با وجود برخورداری از علوم عقلی آن را رها کرد و برای احیای علوم نقلی به آیات و روایات روی آورد که در آن زمان طلاب علوم دینی از آن دور مانده بودند و در اولین گام کتب اربعه را به درس و بحث حوزه های علمیه آن زمان کشاند. در گام بعدی با جمع آوری بیانات گرانبهای اهل بیت که در اطراف و اکناف پراکنده بود بحارالانوار را به رشته تحریر در آورد .

... در این کتاب پربار قریب 3000 باب گردآوری شده که شامل هزاران حدیث است، در این مجموعه برای اولین بار با نام برخی از کتابها آشنا می شویم که سابقه علمی ندارد و طرح آن کاملا ً تازه است.

علامه علاوه بر علم و دانش در عرصه سیاست نیز فعال بود و پس از فوت مرحوم ملا محمد باقر سبزواری در سال 1090 به منصب شیخ الاسلامی دست یافت. علامه در این سالها علاوه بر مبارزه علیه صوفیان با کشیشان دربار، بیگانگان، نمایندگان مؤسسات و شرکتهای غربی به مبارزه با بت پرستان پرداخت و خدمات شایانی به مذهب حقه جعفری کرد.

وی خدمات ارزشمندى به جامعه ‌اسلامى ارائه کرد. او علاوه بر مشاغل اجتماعى، اعتقادى به منظور از‌ بین بردن مسلک انحرافى صوفیه که با هدف برچیدن بساط تشیع مطرح شده بود، به واسطه تربیت و آموزش علمای دینى مبارزه جدی داشت .

علامه سرانجام در 27 رمضان 1110 هجری قمری در زمان شاه سلطان حسین صفوی و در سن هفتاد و سه سالگی در اصفهان درگذشت و در جامع عتیق اصفهان، در جوار مرقد پدر بزرگوارش، جایی که امروزه "بقعه مجلسی" خوانده می شود، به خاک سپرده شد.