روان سازی ترافیک تهران مدیریت واحد می خواهد

وقتی سال تحصیلی جدید آغاز شد و ساعتهای فعالیت بانکها و ادارات و مدارس به دلیل اینکه همچنان در ماه مبارک رمضان قرار داشتیم با یکدیگر متفاوت بود مشاهده کردیم که معابر اصلی شهر تهران از یک ترافیک آرام و روان در ساعات مختلف روز برخوردار بودند اما به دنبال آن و یکسان شدن زمان ساعت کار ادارات با مدارس و...، این وضعیت تغییر محسوسی کرد و به یکباره شاهد قفل شدن برخی معابر پر آمد و شد در این روزها بوده ایم که همین مسئله موجبات دلخوری و گلایه شهروندان را فراهم آورده است.

شاید به کار بردن این جمله از سوی معاون حمل و نقل و ترافیک شهرداری تهران که عنوان داشته "ترافیک تهران غولی نیست که نتوان آن را شکست داد" بهترین تعبیر برای پی بردن به عمق مسئله ای باشد که سالهای سال به دغدغه ای برای مدیریت شهر تهران تبدیل شده است. 

اولین موضوع در بحث ترافیک توزیع زمان سفرهای صبحگاهی است که به عنوان منطقی ترین روش برای کاهش ترافیک در ساعات پیک ترافیک از اهمیت زیادی برخوردار است. در صورتی که ساعات کاری ادارات 30/7، مدارس 30/8 و اصناف 30/9 الی 10 باشد، پیک ترافیک صبحگاهی در بیش از 5/3 ساعت صورت می گیرد و بر این اساس تردد در معابر آسان تر خواهد شد.

بر اساس تحقیقات صورت گرفته 46 درصد از سفرهای صبحگاهی سفر کاری است و 21 درصد آنها نیز آموزشی است. در واقع اگر ساعات کاری ادارات و مدارس همزمان باشد بیش از 60 درصد از سفرها در زمانی محدود شکل خواهد گرفت که این امر ترافیک سنگینی به وجود می آورد که در نهایت منجر به اتلاف وقت شهروندان و هدر رفتن میلیونها لیتر سوخت می شود. بنابراین، در صورتی که فاصله مناسبی بین سه موج سفرهای روزانه درون شهری وجود داشته باشد وسایل نقلیه عمومی می توانند به هر سه گروه مسافران خدمات رسانی کنند که این امر بیش از 50 درصد ظرفیت سرویس دهی وسایل نقلیه عمومی را افزایش خواهد داد.

از سوی دیگر، روند بی برنامه ورود خودرو به معابر شهر تهران بدون توجه به ظرفیتهای موجود و در پی آن افزایش خودروهای تک سرنشین باعث گره خوردن ترافیک پایتخت شده است. این در حالی است که مدیریت شهری بارها و بارها بر اهمیت این موضوع به عنوان یکی از علل کور شدن ترافیک پایتخت تاکید داشته و دارد اما تصمیمگیری برای این موضوع از اراده مدیریت شهری خارج است و تنها نیازمند تعامل دستگاههای مربوطه در این حوز است.

آمارها نشان می دهد که در حال حاضر بیش از سه میلیون و 600 هزار خودرو در تهران در حال تردد هستند اما خیابانهای پایتخت تنها ظرفیت 495 هزار خودرو را دارد. در واقع، معابر شهر تهران بیش از 7 برابر ظرفیت زیر عبور خودروها قرار دارد و برای اینکه خیابانهای تهران بیش از این قفل نشود باید در استفاده از خودروها تجدید نظر کنیم و رویکردمان را به سمت حمل و نقل عمومی سوق دهیم.

شهر تهران با حدود ۷۴ هزار هکتار مساحت، ۳۳ میلیون متر مربع فضای عبور و 5 میلیون متر مربع فضای پارک دارد. از طرفی، هر خودرو در حال حرکت با سرعت ۳۰ کیلومتر در ساعت نیاز به ۴۹ متر مربع فضای عبور دارد.

با این شرایط حتی اگر نیمی از خودروهای موجود در تهران به معابر وارد شوند، بیش از ۳‎/۶ برابر ظرفیت ترافیکی شهر خواهد بود. در صورتی که توان ترافیکی تهران برای ۷۷۵ هزار دستگاه خودرو است و اگر ۲۸۰ هزار وسیله نقلیه ای که به صورت مداوم در حاشیه خیابانهای شهر پارک هستند را از این مقدار کم کنیم، ظرفیت تهران عملا به ۴۹۵ هزار دستگاه خودرو می رسد.

از سوی دیگر، وزارتخانه ها، ادارات، سازمانها و شرکتهای زیادی اقدام به تملک فضای معابر کرده اند. در چنین شرایطی ۷۰ درصد توان پلیس راهنمایی و رانندگی صرف روان سازی ترافیک و ۳۰ درصد آن صرف برخورد با تخلفات و ناهنجاریهای ترافیکی می شود.

تراکم بالای خودرو و تصادف، دو عامل مهم در ایجاد گرههای ترافیکی هستند و متاسفانه مدیریت مطلوبی در تقاضای سفرهای شهری دیده نمی شود و می بینیم حجم قابل توجهی از سفرها به خاطر نگاه سنتی ما در رفتارهای سازمانی است.

صرف ساخت بزرگراه، تقاطع و همچنین ورود اتوبوس و توسعه مترو نمی توان به روان شدن ترافیک تهران امیدوار بود، زیرا این تلاشها زمانی به ثمر می نشیند که از سوی یک مدیریت واحد صورت بگیرد. در واقع، معادله یک مجهولی ترافیک تهران فقط یک راه حل دارد و آن تصمیمگیری از سوی یک نهاد متولی در حوزه حمل و نقل است. زیرا تجربه این سالها نشان داده که ورود بیش از 25 دستگاه و نهاد تصیمگیر به این بحث جز اینکه بر تشدید ترافیک دامن زده هیچ عایدی نصیب شهر و شهروندان نساخته است. بنابراین سپردن امور به یک نهاد و خواستن پاسخ از مدیریت آن سازمان می تواند برای همیشه به غائله شکست ناپذیر بودن ترافیک تهران پایان دهد.