کاهش خسارت سیل نیازمند مدیریت جامع منابع آب

به گزارش خبرنگار مهر از گرگان، این عده معتقدند، تبیین مفهوم مدیریت جامع حوزه های آبخیز، تدوین سند توسعه حوزه های آبخیز بر اساس دیدگاه های مدیریت جامع نگر، مدیریت کاربری اراضی و استفاده از آن بر اساس قابلیت های موجود و مطابق با استانداردهای آمایش سرزمین، توسعه استراتژی های ملی در زمینه استفاده مناسب از اراضی و ارزیابی پتانسیل سیل خیزی حوضه های آبخیز برای کاهش خسارتهای ناشی از سیلاب امری ضروری است.

اولویت بندی و بهبود مدیریت سیلاب، تهیه و تدوین سند توسعه پهنه های سیلابدشت بر اساس ارزیابی ریسک وقوع سیلاب و توسعه کاربرد تکنولوژی های تخصصی و تربیت متخصصان از دیگر لازمه های طرح مدیریت جامع منابع آب عنوان شد.

برآیندها نشان می دهد که 95 درصد تلفات ناشی از بلایای طبیعی به کشورهای کمتر توسعه یافته اختصاص دارد، این در حالیست که کشورهای صنعتی و پیشرفته نیز با این معضل روبرو هستند.

به باور این کارشناسان، آنچه اکنون به عنوان چالش اصلی در مدیریت مخاطرات طبیعی مانند سیلاب شناخته شده، "مدیریت بخشی مخاطرات" است  که توجه چندانی به آن نمی شود.

یک کارشناس شرکت آب منطقه ای گلستان در این زمینه معتقد است: سیلابها دارای بیشترین پتانسیل خسارت در بین بلایای طبیعی در جهان هستند و شواهد نشان می دهند آهنگ رشد تلفات انسانی امروزه روند هشداردهنده ای به خود گرفته است.

یعقوب نیک قوجق در گفتگو با خبرنگار مهر افزود: آنچه که در این میان می تواند نقش موثری در کاهش تلفات و خسارات ناشی از سیلاب داشته باشد، تفهیم و عملیاتی کردن تفکر جامع در مدیریت سیلاب است.

وی اظهار داشت: توجه به وجوه اقتصادی و اجتماعی ناشی از خسارات سیلاب، عوامل کلیدی و اساسی موثر در وقوع سیلاب، ارائه طرح های اجرایی و مدیریتی با نگاه توسعه پایدار حوزه های آبخیز، اجرا (شامل اقدامات پیش از وقوع سیلاب ، در حین وقوع سیلاب و پس از آن)، ارزیابی و پایش طرح از اجزای این دیدگاه مدیریتی است.

وی خاطرنشان کرد: امروزه وقوع مخاطرات طبیعی و تاثیرات اقتصادی آنها روند فزاینده ای به خود گرفته است و در این میان حدود دو سوم کل تلفات ناشی از بلایای طبیعی اختصاص به سیلاب دارد.

به گفته نیک قوجق، آنچه که این دو را از یکدیگر متمایز می سازد میزان و  نسبت تاثیر خسارات وارده در وضعیت کنونی و آینده اقتصادی و اجتماعی کشورها است.

وی یادآور شد: به طور مثال در سال 1998 هر دو کشور هندوراس و آمریکا بیشترین خسارات ناشی از بلایای طبیعی را داشتند که در هندوراس میزان خسارت 64/3 بیلیون دلار بوده که معادل 96 درصد تولید ناخالص داخلی این کشور است در حالی که میزان خسارت در کشور آمریکا 30 بیلیون دلار یعنی معادل نیم درصد تولید ناخالص داخلی بوده است.

وی افزود: در کشورهای در حال توسعه و کمتر توسعه یافته، اثرات سیلاب تا سالهای زیادی پس از وقوع آن محورهای مختلف اقتصادی و اجتماعی آن کشورها اعم از سرمایه گذاری های زیربنایی و حتی بهداشت اجتماعی را تحت تاثیر خود قرار می دهد.

کارشناس دیگری از شرکت آب منطقه ای گلستان نیز گفت: سیستم مدیریت جامع نگر که اساس آنرا شناخت و ارزیابی دقیق تاثیر وقایع و بلایای طبیعی به خصوص سیلاب در چارچوب توسعه پایدار تشکیل می دهد، وجود ندارد.

محمد یارمحمدی افزود: دیدگاه مدیریت جامع را می توان سیاست پیشگیری قبل از درمان دانست که متاسفانه کمتر در کشورهای در حال توسعه و توسعه نیافته و تا حدی در کشورهای توسعه یافته به آن توجه می شود.

وی بیان داشت: در مدیریت جامع پدیده ای چون سیلاب باید فرایند به صورت پایان به پایان و زنجیره ای مورد توجه باشد و این اقدامات شامل تمامی مراحل قبل از وقوع سیلاب، در طی وقوع سیلاب و پس از وقوع آن می شود.

به گفته وی، تاکید این دیدگاه مدیریت رسیدن به راه حل های عملی - اجرایی مناسب و با نگاه به توسعه پایدار است.
 
وی اساسی ترین و بحرانی ترین عامل در فعالیتهای مرتبط با کاهش خسارت سیلاب را آمادگی و واکنش سریع و مناسب در برابر سیلاب دانست و اضافه کرد: برنامه ریزی و طرح ریزی قبل از وقوع خطر، ارزیابی توانایی های موجود در جابجایی امکانات با سرعت قابل قبول و انجام تمرینات دوره ای به منظور شناخت نقاط ضعف از عوامل کلیدی واکنش سریع است.

یارمحمدی بیان داشت: باید به این نکته نیز توجه داشت که مخاطرات مختلف، واکنش های مختلفی را نیز می طلبد به عنوان مثال واکنش سریع در برابر آلودگی شیمیایی آب آشامیدنی بسیار متفاوت تر از سیلاب و آتش سوزی است.

این کارشناس آب منطقه ای گلستان یادآور شد: سیلاب نیز در این میان نیازمند یک تیم کاملاً تخصصی متشکل از متخصصان پیش بینی کننده سیلاب، امدادگران سیلاب و سازمان های مرتبط بوده که باید اطلاعات و جزئیات طرح واکنش سریع مدون و دارای وظایف کاملاً تعریف شده هر یک از گروه های کاری بوده و این اطلاعات به روز باشد.

وی گام اول را در برطرف کردن مشکلات، شناخت دقیق و موشکافانه عوامل موثر در وقوع آن دانست و خاطرنشان کرد: سیلاب نیز مانند یک معضل اقتصادی و اجتماعی نیز نیازمند ارزیابی و بررسی های دقیق و شناخت جامع است.

به باور این کارشناس، مدیریت سیلاب به ما می آموزد که چگونه این عوامل را در کنار یکدیگر قرار دهیم تا معضلی به نام سیلاب برطرف یا تحت کنترل در آید.

به تاکید یارمحمدی، شناخت عوامل موثر در مدیریت سیلاب می تواند در نهایت منجر به ارائه راهکارهای کاهش خسارت سیلاب شود.

وی تاسیس یک نهاد مستقل جهت مدیریت واحد سیلاب و پرهیز از موازی کاری سازمانی، تاکید و توسعه روش های غیرسازه ای مبارزه با سیلاب، تهیه و تدوین نظام مهندسی سیلاب با هدف کنترل و نظارت بر اقدامات کنترل سیل و افزایش اثربخشی آنها، توسعه پایگاه های جمع آوری داده های هیدرولوژیکی و اقلیمی و مرکز پیش بینی سیلاب، توسعه سیستم های هشدار سیل، توسعه همکاری های بین المللی با سازمان ها و گروه های کاری فعال در زمینه سیلاب را زا جمله راهکارها برای کاهش خسارات ناشی از سیلاب عنوان کرد.

سالانه سیل خسارتهای زیادی را در کشور از جمله استان گلستان برجای می گذارد.

بر اساس اعلام مسئولان حوادث غیرمترقبه گلستان، بارندگی اخیر بیش از یکصد میلیارد ریال در این استان خسارت برجای گذاشته است.