امام رضا(ع) ؛ دریای کرامت

زهد امام رضا(ع) جامع تمام فضایل آن حضرت است، خصایص شریف امام قسمتی از صفات جدش، بزرگترین پیامبر خدا است که از میان پیامبران ممتاز بودند.

گوشه‌گیری از دنیا و ساده زیستی برجسته‌ترین صفات امام رضا است. تمام راویان متفق القولند که وقتی آن حضرت ولیعهد مأمون شد هیچ توجهی به جنبه قدرت و عظمت آن نداشت.

نقل شده زمانی که امام رضا مجبور به پذیرفتن ولایتعهدی شد، چون روز عید فرا رسید مأمون برای خواندن نماز از امام دعوت کرد و ایشان با ساده‌ترین پوشش و با لباسی که مخصوص نماز عید بود حاضر شد .

نمونه دیگری از اخلاق امام رضا این بود که در دوران ولایتعهدی و تصدی بالاترین مقام در دولت اسلامی به هیچ یک از غلامانشان دستور نمی داد کارهای ایشان را انجام دهند.

از دیگر ویژگیهای آن حضرت این بود که هر دعایی را که شروع می‌کرد صلوات بر محمد و آل او می‌فرستاد، در نماز یا غیر نماز بسیار صلوات می‌فرستاد، شبها موقعی که می‌خواست بخوابد قرآن تلاوت می‌کرد، موقعی که به آیه‌ای می‌رسید که در آن از بهشت و دوزخ سخن می‌گفت ، می گریست و می‌فرمود: «پناه می‌برم به خدا از آتش دوزخ» .

امام همواره برای تقوا و عبادت و پرستش عمومی تلاش کرد .

امام رضا چون پدر و اجداد پاکشان همواره قبل از هر چیز بنده خالص خداوند بود و همه چیز را در بندگی خدا دنبال می‌کرد. در پرتو همین بندگی بود که به ارزشهای والای انسانی و مقامهای بلند معنوی دست یافت. عبادت، راز و نیاز، مناجات و سجده‌های طولانی‌شان نشان می‌دهد که ایشان دلداده خداست. رابطه تنگاتنگ عاشقانه با ذات پاک خداوند داشت.

نکته مهم دیگر اینکه امام رضا بسیاری از اوقات شبانه روز به درس و بحث مشغول بود، فقه و علوم محمدی را به شاگردانشان درس می‌دادند زیرا ایشان درس را نمونه‌ای از ذکر و عبادت می‌دانست و زمانی که از درس فارغ می‌شدند به ذکر خدا می‌پرداخت.

در بررسی سیره امام رضا ویژگی بذل و بخشش بسیار به چشم می‌خورد. ایشان بسیار صدقه پنهانی می‌داد و اموال خویش را بین نیازمندان تقسیم می‌کرد. روایت شده که آن حضرت یک سال تمام ثروت خود را در روز عرفه بین نیازمندان تقسیم کرد. فردی به ایشان گفت: این گونه بخشش، ضرر است. حضرت فرمود: این گونه بخشش ضرر و زیان نیست بلکه غنیمت است، هرگز چیزی را که به وسیله آن طلب اجر و کرامت می‌کنید، غرامت و ضرر به شما نیاورید.

شیوه امام در بخشش طوری بود که حتی کسی که مورد جود امام رضا قرار می‌گرفت، ذره‌ای احساس شرمندگی نکند.

ادب و تواضع امام رضا(ع) نسبت به دیگران به اندازه‌ای بود که اگر فردی بر امام وارد می‌شد ایشان به خاطر احترام گذاشتن به آن فرد از جایشان برمی‌خاستند و او را در مناسبترین مکانها جا می‌دادند.