جوایز ادبی ایران قابلیت منطقه‌ای شدن را دارد

فتح الله بی‌نیاز در گفتگو با خبرنگار مهر گفت: جوایز و جشنواره‌های ادبی نقش به سزایی در تشویق نویسنده و ترغیب جامعه به کتابخوانی خواهند داشت به شرطی که مسیر درستی را پیش گیرند و شاهد داوریهای سالمی باشیم.

بی نیاز که خود داور چند جایزه ادبی بوده است اعتقاد دارد که جوایز ادبی نباید خطی و جناحی باشند و تنها ادبیت متن باید مورد توجه داوران قرار گیرد.

وی افزود: در تمام دنیا جوایز ادبی از سوی دولت حمایت می شود مثلا بودجه جایزه دن کیشیوت، کافکا، جایزه نخست وزیر استرالیا و جایزه نوبل از سوی دولت تامین می شوند. در این جوایز دولتها تنها نقش حامی مالی را ایفا می کند و به جریان داوری و انتخابها جهت نمی‌دهند.

دبیر بخش ادب جایزه مهرگان ادامه داد:  وزارت ارشاد باید موانعی را که بر سر راه برگزاری جوایز ادبی وجود دارد برطرف کند. همچنین باید خود حمایت کننده مالی این جوایز شود و یا زمینه همکاری دیگر نهادها را با این جوایز فراهم کند.

توان مالی جایزه‌ها ضعیف است

دبیر بخش ادب جایزه مهرگان با اشاره به آنکه حامی بیشتر جوایز ادبی بخش خصوصی است گفت: برخی از این جوایز هر چند در طول برگزاری خود به اعتبارشان افزوده شده است اما دبیرخانه آنها حتی توان خرید کتابهای منتشر شده را ندارند.

این منتقد درباره جایگاه و نقش جوایز ادبی در ایران گفت: متاسفانه جوایز در ایران از سوی هیچیک از رسانه‌های جمعی حمایت نمی‌شوند از این رو مردم هیچ اطلاعی از این جوایز ندارند. اما مثلا جایزه کنکور در یکی از رستورانهای فرانسه برگزار می‌شود، اما خبر این جریان ادبی خیلی زود به تمام دنیا مخابره می‌شود.

بی نیاز درباره قابلیت جوایز ادبی و اقبال آن درمیان کشورهای فارسی زبان گفت: با اینکه تا کنون نویسندگانی چون محمدحسین محمدی و آصف سلطان زاده - نویسنده‌های افغانی- از برگزیدگان جوایز ادبی ایران بوده اند اما به دلیل ناشناخته بودن این جوایز در داخل کشور این اخبار با بازتاب جهانی همراه نبوده‌است.

وی افزود: اگر از جوایز ادبی ایرانی حمایت شود با انتخاب و معرفی یک نویسنده فارسی زبان غیر ایرانی اعتباری مضاعف برای نویسنده و جایزه خواهند داشت.

معرفی چهره‌های جوان

بی نیاز یکی از مهمترین تاثیر جوایز ادبی را معرفی چهره‌های جوان به جامعه دانست و گفت: با توجه به رکود و خمودگی که در مراحل انتشار و توزیع کتاب  در کشوروجود دارد آنگونه که باید یک کتاب دیده نمی شود. از این رو جوایز ادبی با معرفی چهره های جدید می توانند فضایی برای شنیدن صداهای جدید که لزوما هم متفاوت نیستند به وجود آورد.

به گفته بی نیاز بسیاری از داستانهای نویسندگان جوان بسیار بهتر از آثار نویسندگان صاحب نام هستند اما تا حمایتی از این آثار صورت نگیرد واین آثار به جامعه ادبی معرفی نشوند در انزوا می‌مانند.

وی در مورد دلایل عدم برگزاری جایزه ادبی مهرگان گفت: کتابهای عامه‌پسند جایی در این جایزه ندارند از این رو پس از بررسیها تنها 20 رمان بر جای ماند که در نهایت هیئت داوران این جایزه تصمیم گرفت که این جایزه را امسال برگزار نکند.

بی نیاز ادامه داد: مثلا در سال 1384 در جایزه ادبی مهرگان 305 رمان مورد داوری قرار گرفت که از این میان85 اثر جدی مورد داوری قرار گرفتند، اما در فاصله سال های اخیر تعداد این آثار روز به روز کاهش پیدا کرده است.

وی با اشاره به شیوه داوری آثار در جایزه ادبی مهرگان گفت: در این جایزه داوران هر 5 سال یک بار انتخاب می‌شوند و اگر داوران جایزه نویسنده باشند، کتابهایشان از جریان داوری کنار گذاشته می‌شوند.

وی درباره اقبال نویسندگان ایرانی برای شرکت آثارشان در جوایز ادبی گفت: حساسیت نسبت به جوایز ادبی حتی میان جدی‌ترین نویسندگان بسیار پایین آمده است. رقابت و برگزاری جوایز ادبی زمانی معنادار و تنگاتنگ می‌شود که حداقل 60 کتاب شرکت کننده دریک جایزه داشته باشیم.