حسن ذوالفقاری نویسنده و پژوهشگر ادبیات در گفتگو با خبرنگار مهر، درباره روند تحولات ادبیات آئینی گفت: بازیابش ادبیات آئینی عموماً در متن‌های روایی اعم از شعر و داستان دیده می‌شود و چون این نوع ادبی در بافت زندگی مردم تنییده است و با زندگی آنها گره خورده، روایت‌ها هم بازتابی از زندگی آنهاست.
این عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس افزود: انعکاس ادبیات آئینی در داستان‌های کهن ما بیش از دوران معاصر است؛ نمونه آنها داراب نامه و سمک عیار و مثنوی‌هایی است که شاعران ساخته‌اند. گهگاه هم اشارات و نشانه‌ها و علائمی از این نوع ادبیات که تمامی آداب و رسوم دینی مردم ما در آن نمود یافته، منتشر شده است. در شعر تغزلی و حتی شعرهایی که جنبه‌های غیر روایی دارند، باز هم جای پای ادب آئینی دیده می‌شود.
ذوالفقاری اضافه کرد: اینکه در آئین‌ها چه میزان سهم مسائل دینی و چه میزان سهم مسائل ملی رعایت شده، مشخص نیست و نمی‌توان با یک ارزیابی آنها را از هم تفکیک کرد اما به نظر می‌رسد شاعران ما در بررسی و مطالعه بازخورد آئین‌های دینی و ملی، سهمی مساوری برای هر دو در نظر گرفته‌اند و عموماً در فرهنگ ما هم اینگونه نبوده که سهم دین بر آرمان‌های ملی فزونی یابد یا برعکس.
وی با اشاره به بازخورد واقعه عاشورا در ادبیات ایران، گفت: این واقعه در حوزه شعر بازخورد بیشتری داشته تا داستان و شاید اصلی‌ترین شکل آن تعزیه‌ها بوده است. در متون ادبی هم برخی کتاب‌ها به صورت بسیار مستقیم بر انعکاس آن تاثیر گذاشته‌اند؛ نخستین کتابی که بدین گونه به حادثه عاشورا پرداخته "روضه‌الشهدا" واعظ کاشفی است.
این نویسنده و پژوهشگر عرصه ادبیات تاکید کرد: این کتاب انعکاس دوره‌ای از تاریخ است و در آن وقایع دوران حضرت آدم تا قیام عاشورا مورد بررسی قرار گرفته و از جمله آثار مهمی بوده که تا به امروز باقی مانده و تاثیر زیادی بر نویسندگان گذاشته است. متن اصلی کتاب‌هایی هم که بعداً در حوزه ادبیات نمایشی به قیام عاشورا پرداختند، همان کتاب "روضه‌الشهدا" بوده است و البته هیچکدام نقش این کتاب را بازی نکرده‌اند.
ذوالفقاری گفت: اساساً واقعه عاشورا بر فرهنگ ما تاثیر زیادی گذاشته و تعداد زیادی ضرب‌المثل به وجود آورده است؛ "شمر هم جلودارش نمی‌شود" و "کربلا که گفتی مصیب‌اش معلوم است" دو نوع ضرب‌المثلی است که به زبان روزمره راه یافته است.
نظر شما