هم اندیشی بیو تکنوژیستهای معترض پس از استرداد یک لایحه

به گزارش خبرنگار مهر، به دنبال استرداد لایحه ایمنی زیستی از مجلس توسط دولت که چندی پیش از سوی شورای ملی ایمنی زیستی واقع در سازمان حفاظت محیط زیست به مجلس ارائه شده بود روز گذشته انجمنهای علمی مرتبط با بیوتکنولوژی و ایمنی زیستی به همراه تنی چند از محققان بیوتکنولوژی کشور در انستیتو پاستور گرد هم آمدند.

در این هم اندیشی که با حضور ریاست کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی برگزار شده بود بیوتکنولوژیستها به بررسی لایحه استرداد شده دولت، نکات اشکال آن و مشکلاتی که بر سر راه تحقیق و توسعه بیوتکنولوژی در کشور وجود دارد پرداختند.

به نظر می رسد حضور تمام وقت رئیس کمیسیون کشاورزی در این نشست حاکی از اهمیت دادن کمیسیون کشاورزی مجلس به انجمنهای علمی که متخصصین و پژوهشگران کشور را در خود جای داده اند، است.

بیوتکنولوژیست ها که نسبت به بی تفاوتی دولت و شورای ملی ایمنی زیستی (متشکل از وزارتخانه های، علوم، بهداشت، جهاد کشاورزی، صنایع، امور خارجه، بازرگانی، سازمان‌ حفاظت محیط زیست) در خصوص نظراتشان منتقد بودند، هم اکنون از توجه مجلس به اظهار نظرات آنها در خصوص تدوین طرحی جدید برای ایمنی زیستی و مشخص کردن چارچوبهای فعالیت بیوتکنولوژی در کشور راضی اند.

لایحه ایمنی زیستی که پس از چالش و کشمکش میان محققین و نمایندگان دستگاههای اجرایی بالاخره تدوین و به مجلس ارائه شد، پنجمین قانون ملی بود که برای مشخص شدن چارچوب فعالیتهای مربوط به بیوتکنولوژی در کشورمان تدوین شده است که این لایحه نیز پس از اینکه توسط کمیسیون کشاورزی مجلس دستخوش تغییراتی شد، پس گرفته شد.

محققین کشور از اینکه پس از پیوستن کشور به پروتکل ایمنی زیستی تا کنون نتوانسته ایم به قانون ملی مشخصی در این خصوص دست یابیم ابراز تأسف می کنند و دلیل آن را وارد شدن اغراض شخصی و دستگاهی در مسایل علمی و تخصصی می دانند به طوریکه غلامرضا صالحی یکی از محققین فعال در عرصه بیوتکنولوژی در هم اندیشی روز گذشته در انستیتو پاستور با اشاره به آماری از کشورهای عضو پروتکل ایمنی زیستی کارتاهنا گفت: 146 کشور عضو پروتکل ایمنی زیستی کارتاهنا هستند که از این تعداد 70 کشور قانون مصوب داخلی برای ایمنی زیستی را نیز تدوین کرده اند و 40 کشور نیز در حال تدوین قانون هستند.

وی اظهار داشت: اما ما در کشور به دلیل تعصبات و اغراض شخصی و دستگاهی هنوز نتوانسته ایم ساز و کار لازم را در این زمینه ایجاد کنیم.

طرحهای تراریخته محققان داخلی متوقف می شود اما وارادات محصولات تراریخته همچنان ادامه دارد

بهزاد قره یاضی - رئیس انجمن علمی ایمنی زیستی نیز در این هم اندیشی با انتقاد از توقف طرح های تحقیقاتی مرتبط با تراریخته که به مرحله مزرعه و گلخانه رسیده بودند گفت: این طرحها در حالی متوقف می شوند که محصولات تراریخته ای همچون دانه های روغنی، سویا، کلزا و ذرت تراریخته وارد کشور می شوند.

وی همچنین گفت: در دولت نهم فعالیتهای تولیدی بذرهای تراریخته جمع آوری شد.

رئیس انجمن علمی ایمنی زیستی ادامه داد: در سه سال گذشته لایحه ای بدون مشارکت انجمنهای علمی ذیربط در شورای ملی ایمنی زیستی که دبیرخانه آن در سازمان حفاظت محیط زیست مستقر بود، تدوین و به مجلس ارائه شد که در آن مواردی را که باید بر اساس پروتکل کارتاهنا در قوانین ملی ایمنی زیستی درج شود آورده نشده بود.

تعطیلی تحقیقات مرتبط با بیوتکنولوژی 

به گزارش مهر، محمد علی ملبوبی - رئیس انجمن بیوتکنولوژی که در این هم اندیشی حضور داشت، با بیان اینکه بیوتکنولوژی از نداشتن قانون رنج می برد، گفت: با پذیرفتن پروتکل کارتاهنا که بخشهایی از آن نیاز به قانون ملی دارد باید قانون ملی برای بیوتکنولوژی در کشور تدوین شود. 

رئیس انجمن بیوتکنولوژی با اشاره به برخی مواردی که باید در تدوین قانون ایمنی زیستی مورد توجه قرار گیرد تأکید کرد: نباید به مستثنی شدن پژوهش از قوانین و از بین بردن موانع درباره پژوهش اکتفا کرد اگر چنین باشد باید پژوهشهای بیوتکنولوژی را بدون بهره برداری و کاربردی کردن آن انجام داد.

وی با انتقاد از تعطیلی تحقیقات مرتبط با بیوتکنولوژی اظهار داشت: در حالی که پروژه های مرتبط با دارو بدون ارزیابی دقیق خطر متوقف نمی شود تحقیقات بیوتکنولوژی در بسیاری از موارد تعطیل می شوند.
 
ملبوبی در عین حال درباره ارزیابی خطرات محصولاتی که به وسیله زیست فناوری تولید می شوند، گفت: بی خطر بودن محصولات تراریخته ای مانند کلزا، پنبه، ذرت و سویا که در حال حاضر تولید و مورد استفاده قرار می گیرند ثابت شده است.

محققان جان خود را دوست دارند

محمد حسن صنعتی - عضو پژوهشگاه ژنتیک نیز با اشاره به برخی انتقادات درباره خطرناک بودن محصولات تراریخته گفت: محققین خود نیز از محصولات تراریخته استفاده می کنند و آگاه هستند که مردم هم مصرف کننده هستند بنابراین اگر ضرر و زیان داشت خود مصرف کننده این محصولات نبودند.

وی با بیان اینکه در یکی دو سال گذشته شرایط خوبی نداشتیم گفت: در تدوین لایحه ایمنی زیستی تنها نمایندگان وزارتخانه ها در حضور داشتند و از افراد علمی کسی حضور نداشت در حالی که بحثهایی در این خصوص علمی است و پشتوانه علمی در رابطه با آنها وجود دارد و فردی که دراین زمینه بحث می کند صبح تا شب را پشت میز آزمایشگاه سپری کرده است.

عضو پژوهشگاه ژنتیک با اشاره به برخی موارد اختلاف در لایحه ایمنی زیستی گفت: حذف پژوهش از قانون، واردات محصولات تراریخته، برچسب گذاری، جرایم و صدور مجوزها برخی از موارد مهمی است که در لایحه ایمنی زیستی مورد اختلاف بود.

در این میان یکی از کارمندان وزارت جهاد کشاورزی که در جلسه حضور داشت به بیان خطرات و مضرات استفاده از محصولات تراریخته در جهان پرداخت و عنوان کرد: از نظر من تراریخته مانند کیک (شیرینی) خوشمزه با ظاهری زیبا است که درون آن نارنجک است.

اسنادی دارم که نشان می دهد محصولات تراریخته برای سلامتی مضر هستند

وی که مدعی بود اسنادی در زمینه ایجاد خطراتی مانند آلرژی برای مصرف کنندگان پنبه تراریخته دارد گفت: بیوتکنولوژیست ها باید در راستای تنویر افکار عمومی بی خطر بودن این محصولات را ثابت و اطلاع رسانی کنند. 

همچنین یک محقق وزارت جهاد کشاورزی که پس از ارائه نظرات خود در این هم اندیشی از خبرنگاران حاضر در جلسه خواست تا بدون ذکری از نام و موسسه تحقیقاتی که در آن مشغول است نظراتش را منشتر کنند گفت: به دلیل ترس و موانعی که ایجاد می شود برخی تحقیقات را با تدابیر شدید امنیتی برای تولید گیاهان تراریخته انجام می دهیم.

وی انجام تحقیقات در این زمینه را به دلیل مانع تراشی ها با هدر رفتن اعتبارات همراه دانست و گفت: افرادی که در زمینه بیوتکنولوژی در کشور کار تحقیقی می کنند با صرف هزینه های مالی که از بیت المال استفاده می شود، به نتایجی در زمینه تحقیقات خود می رسند اما در نهایت با موانعی مواجه می شوند که دیگر نمی توانند به ادامه تحقیق و رسیدن به نتیجه نهایی بپردازند.

ترس محققان از تحقیقات مرتبط با بیوتکنولوژی

این بیوتکنولوژیست که با هیجان و عصبانیت سخن می گفت، اظهار داشت: از روزی که می خواستیم در زمینه بیوتکنولوژی تحقیق کنیم، موانع زیادی وجود داشت و آن قدر ما را ترساندند که اگر علاقه شخصی خود ما برای انجام تحقیق و پژوهش در این زمینه نبود نمی توانستیم به تحقیق و پژوهش در این زمینه ادامه دهیم.

این محقق بیوتکنولوژی افزود: به دلیل مسائل دستگاهی و شخصی برای تحقیقات مانع ایجاد می کنند و به دلیل همین ترس و موانعی که ایجاد می شد برخی تحقیقات را با دشواری برای تولید گیاهان تراریخته انجام می دهیم.

وی گفت: از سوی دیگر برای تدوین قانون مشخصی در زمینه بیوتکنولوژی و ایمنی زیستی هنوز سرگردان هستیم و هنوز در کشور از تراریخته ترس وجود دارد.

تدوین طرح قانون ایمنی زیستی در مجلس

در پایان هم اندیشی عباس رجایی - رئیس کمیسیون کشاورزی از تدوین طرح قانون ایمنی زیستی در مجلس خبر داد و گفت: در کمیسیون کشاورزی در نظر داریم بحث تدوین طرح برای ایمنی زیستی را دنبال کنیم و این موضوع را به صورت کلان مورد توجه قرار دهیم. 

وی به بیان برخی اشکالات قانونی موجود در لایحه ایمنی زیستی که از سوی دولت به مجلس ارائه شده بود پرداخت و درباره مواردی که قرار است در طرح مجلس در زمینه ایمنی زیستی مد نظر باشد گفت: حذف پژوهش و دارو از قانون و آوردن این موضوع به طور صریح در قانون جدید مد نظر قرار می گیرد و تلاش می شود مالکیت معنوی برای محقق به صورت مشخصی در نظر گرفته شود.

رجایی همچنین به خطرناک بودن برخی فناوری های مورد استفاده امروز بشر اشاره کرد و گفت: بسیاری از فناوری ها که امروزه مورد استفاده بشر قرار می گیرند مانند الکترونیک مزایای زیادی دارند اما عواقبی را نیز برای محیط زیست به وجود آورده اند.

وی بنزین و مشتقات آن و انرژی را نیز دارای مضراتی برای انسان ها عنوان کرد گفت: مگر تحقیقاتی که در ارتباط با نانو در کشور انجام شده است از نظر خطر داشتن مورد ارزیابی قرار گرفته اند و آیا ما مطمئن هستیم تحقیقات نانوتکنولوژی خطری را برای محیط زیست و یا سلامت انسانها به وجود نمی آورد؟ اما در هر حال حاضر تحقیقات در این زمینه هیچ وقت در کشور متوقف نشده اند.

وی در پاسخ به اظهارات کارمند وزارت جهاد کشاورزی که عنوان می کرد محصولات تراریخته مانند کیکی (شیرینی) با ظاهر زیبا است که درون آن نارنجک وجود دارد، گفت: این دیدگاه درباره بیوتکنولوژی صحیح نیست و چنین چیزی احراز علمی نشده است باید نگاهها را درباره تراریخته تغییر دارد.

رئیس کمیسیون کشاورزی همچنین با اشاره به برخی منتقدان نسبت به بیوتکنولوژی در مجلس گفت: نباید ساحت مقدس مجلس را آلوده کرد برخی از منتقدان من را با این اتهام که با حمایت از سرمایه داری در زمینه بیوتکنولوژی تصمیم گیری هایی در کمیسیون کشاورزی انجام می شود و اینکه با تغییرات در لایحه ایمنی زیستی قرار است مردم را سرطانی و مسموم کنیم به کمیسیون اصل نود بردند این در حالی است که ما در کمیسیون کشاورزی مسئول کشاورزی، آب و منابع طبیعی مردم هستیم.

پا برهنه نباید وارد در زمینه های علمی وارد شد

وی با بیان اینکه در برخی موارد در زمینه های علمی پا برهنه وارد می شویم، گفت: نباید بدون دلیل و کار علمی درباره یک موضوع قضاوت کرد.

رجایی اظهار داشت: با روشهای امروز نمی توان به اهدافی که برای توسعه کشاورزی، غذا و آب در کشور در نظر گرفته شده دست یافت و باید نگاه بهره ورانه ای به این منابع داشت. 

به گزارش مهر، سید محمد حسین مدرسی - رئیس انستیتو پاستور نیز که در دقایق پایانی هم اندیشی بیوتکنولوژیست ها را همراهی کرد، به بیان استفاده خود از محصولات غیر ارگانیک و تراریخته در دوران تحصیل در خارج از کشور پرداخت.

ناگفته نماند که مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی نیز در پاسخ به درخواست احمد توکلی نماینده تهران ضمن بررسی میزان تولید، مصرف و واردات روغن نباتی در کشور تصریح کرد: وابستگی کشور به واردات روغن نباتی (بیش از 85 درصد)، امنیت غذایی جامعه را تهدید می کند. این در حالی است که بسیاری از محققان بیوتکنوژیست معتقدند تدوین قانون در زمینه تحقیقات و توسعه بیوتکنوژی می تواند کشور را از بن بست برخی محصولات کشاورزی نجات دهد. 

امیدواریم این بار طرحی که از سوی مجلس برای مشخص شدن برخی نقاط مبهم درعرصه بیوتکنولوژی کشور تدوین می شود، تکلیف بیوتکنولوژی و محققان این عرصه را در نقاط مشکل زا و مبهم روشن کند.