طراحی ابزارهای جدید اسلامی در بورس

سید عباس موسویان در گفتگو با مهر در خصوص ابزارهای مورد استفاده در بازار سرمایه کشور گفت: برخی از قراردادها و ابزارهایی که در دنیا مرسوم است، همچون خرید و فروش اوراق سهام و گونه هایی ازسهام ممتاز، با توجه به اینکه از نظر فقهی و شریعت اسلام مشکلی ندارد، می توانند جزو بازار سرمایه اسلامی قلمداد شوند و در بازار سرمایه از آنها استفاده شود.

دبیر کمیته فقهی تخصصی سازمان بورس و اوراق بهادار افزود: اما برخی از آنها همچون اوراق قرضه، به دلیل اینکه مبنتی بر ربا هستند، چه اوراق قرضه های دولتی و چه اوراق قرضه های شرکتها و بنگاههای خصوصی مبنتی بر قرارداد قرض با بهره هستند و ربا محسوب می شوند، در بازار سرمایه اسلامی نمی توان از آنها استفاده کرد و باید از ابزارهای جایگزین آن بهره گرفت.

وی ادامه داد: از حدود 20 سال پیش اندیشمندان و متفکران مسلمان به این فکر افتادند که بر اساس عقود اسلامی و شرعی، ابزارهای جایگزین طراحی شود که بر همین اساس اولین ابزار که افتخار ایرانیان است در سال 1373 تحت عنوان اوراق مشارکت سرمایه گذاری در ایران ابداع شد.

به گفته موسویان پس از آن، این ابداع در کشورهای مختلف پیچید و اندیشمندان اسلامی، تحت عنوان صکوک، انواعی از ابزارهای مالی را طراحی کردند و امروزه شاهد هستیم که ابزارهایی تحت عنوان صکوک اجاره یا اوراق بهاردار اجاره، اوراق مشارکت به گونه های مختلف، اوراق مرابهه برای فعالیتهای کوتاه مدت، اوراق مضاربه برای امور بازرگانی، اوراق استصناع برای سفارشهای ساخت و تجهیز صنایع و گونه ها مختلفی از اوراق بهادار اسلامی در کشورهای مسلمان طراحی و به کار گرفته می شود.

وی بیان کرد: در ایران گرچه اولین بار این ابزارها تحت عنوان اوراق مشارکت مطرح شد؛ اما تا دو سه سال اخیر شاهد گسترش آن نبودیم و این اوراق گاهی برای سرمایه گذاری در پروژه های دولتی و در موارد بسیار محدود برای بنگاههای غیر دولتی به کار گرفته شده است.

دبیر کمیته فقهی تخصصی سازمان بورس و اوراق بهادار در ادامه با بیان اینکه در دو سه سال اخیر بازار سرمایه اسلامی (سازمان بورس و اوراق بهادار) همت کرد و در راستای گسترش بازار سرمایه اسلامی، به فکر ابزارهای جدید است، گفت: اولین ابزاری که نهایی شده و به احتمال زیاد این روزها در بازار عرضه می شود، اوراق مشارکت رهنی است.

وی اضافه کرد: اوراق مشارکت رهنی کار مشترکی بین بازار سرمایه و نظام بانکی است که باعث می شود، منابع بانکها که به تجهیزات تبدیل شده، تجدید شود و بانکها بتوانند دوباره همان منابع را به گردش درآوردند و تجهیزات جدیدی ارائه دهند و آن بخشهای اقتصادی را فعال کنند.

موسویان تصریح کرد: پس از آن اوراق اجاره در انواع مختلف و با کاربردهای مختلف در سازمان بورس به تصویب رسیده و امید است به زودی به ویژه در بخش صنعت و شرکتهای لیزینگ بتوان آن را عملیاتی کرد.

وی همچنین از تصویب نهایی اوراق استصناع در سازمان بورس خبرداد و اظهارامیدواری کرد که این اوراق به زودی عملیاتی شود تا بتوان برای پروژه ها و طرحهای در سطح بزرگ و ملی از این اوراق بهره برداری کرد.

دبیر کمیته فقهی تخصصی سازمان بورس و اوراق بهادار اظهارداشت: در بخش معاملات مشتقه و پوشش ریسک نیز اقدامات مناسبی انجام شده و معاملات فیوچر و آپشن در کمیته فقهی سازمان بورس مورد بحث قرار گرفته است و فیوچر اسلامی طراحی شده و در شورای بورس اوراق بهادار به تصویب رسیده است و هم اکنون بورس فلزات استفاده از آن را به صورت نیمه رسمی آغاز کرده و امید است که در آینده گسترش یابد.

وی از طراحی آپشن اسلامی و ضوابط اسلامی معاملات آپشن خبرداد و اظهار امیدواری کرد که این ابزار نیز به زودی در بازار سهام و بازار بورس فلزات و کالاها اجرایی شود.