ماندن يا نماندن پاسارگاد ، ارگ بم و نقش جهان در فهرست جهاني

به گزارش خبرنگار فرهنگي "مهر"، تاكنون تخت جمشيد ، تخت سليمان ، چغازنبيل و نقش جهان اصفهان ، در فهرست آثار جهاني يونسكو به ثبت رسيده اند .
پرونده هاي بسياري نيز براي ثبت در اين فهرست آماده و يا در حال آماده شدن هستند و در انتظار ثبت جهاني به سر مي برند ، گنبد سلطانيه در زنجان ، بقعه شيخ صفي الدين اردبيلي در اردبيل ، كليساي طاطائوس در آذربايجان غربي ، روستاي صخره اي ميمند در كرمان ، ارگ بم كرمان ، پاسارگاد در شيراز و مسجد جامع اصفهان از جمله بناها و اماكني هستند كه در انتظار ثبت جهاني هستند .ثبت در ميراث جهاني يونسكو ، معرفي ، جلب توجه و همچنين جلب حمايت هاي جهاني را ، براي اثر ثبت شده بدنبال خواهد داشت . 
در جلسه 7 تيرماه يونسكو كه در چين برگزار مي شود، موقعيت ارگ بم ، نقش جهان و پاسارگاد مورد بررسي قرار گرفته و رأي آنها صادر مي شود .

ارگ بم ، مجموعه اي فرهنگي - تاريخي است كه بيش از 80 درصد آن ، بر اثر زلزله 5 دي ماه سال گذشته تخريب شد ، اين اتفاق زماني رخ داد كه مسئولان پروژه ، مراحل تهيه پرونده ثبت جهاني اين مجموعه را طي مي كردند .
بعد از تخريب و نياز شديد مالي و كارشناسي ، به منظور احياء و بازسازي اين مجموعه تاريخي و فرهنگي ، مسئولان گزارش كاملي از ارگ تاريخي بم تهيه كردند تا اين مجموعه، براي دريافت كمك هاي مالي و كارشناسي در فهرست آثار در خطر يونسكو ، ثبت شود .
هر اثر بر اساس ضوابطي خاص در فهرست ميراث جهاني در خطر قرار گرفته و از امتيازات ويژه آن بهره مند خواهد شد .
اينكه اثري را خطري مشخص و وخيم تهديد كند، اقدامات عمده براي حفاظت آن ضروري باشد و درخواست دريافت كمك از طرف كشور عضو شده باشد ، دلائل عمده براي درخواست ثبت آن در فهرست ميراث جهاني در خطر هستند .
با توجه به ضوابط اعلام شده ، ارگ تاريخي بم ، شرايط ثبت در ميراث جهاني در خطر و جلب مشاركتهاي مالي و كارشناسي را دارد . به همين دليل پرونده اين مجموعه آماده  و در جلسه 7 تير ماه يونسكو ، مورد بررسي قرار خواهد گرفت .
كارشناسان يونسكو كه پس از زلزله ، ازارگ بم ديدن كرده اند ، ضمن ابراز تأسف از تخريب اين مجموعه و اظهار تمايل به بازسازي سريع آن ، موافقت شفاهي خود را مبني بر ثبت اين اثر در فهرست آثارجهاني در خطر اعلام كرده اند .

اما پاسارگاد ، در نزديكي تخت جمشيد قرار دارد كه آرامگاه كوروش و باغات پاسارگاد را شامل مي شود . پرونده اين محوطه به يونسكو ارائه شده تا مراحل ثبت آن طي شود . هر اثري كه براي ثبت در يونسكو پيشنهاد مي شود بايد حداقل يكي از شاخص هاي زير را داشته باشد: 
1-  نمايانگر دستاوردي بي بديل از نبوغ هنري بشر باشد.
2- نمايانگر تبادل مهمي از ارزش هاي بشري در يك محدوده زماني، در درون يك حيطه فرهنگي جهان از لحاظ پيشرفت در معماري يا فناوري، هنرهاي يادماني، برنامه ريزي شهري يا طراحي چشم انداز باشد. 
3-  گواهي بي همتا يا دست كم استثنايي بر يك سنت فرهنگي يا تمدن زنده يا از ميان رفته باشد. 
4-  نمونه اي برجسته از نوعي بنا يا مجموعه معماري يا فناوري يا منظره كه نمايانگر مرحله يا مراحلي در سرگذشت انسان است ، باشد. 
5-  نمونه اي برجسته از يك سكونت گاه سنتي بشري يا استفاده از زمين، كه معرف يك يا چند فرهنگ است، باشد. به ويژه مواقعي كه تحت تاثير تغييرات برگشت ناپذير شده است. 
6-  به طرزي مستقيم يا ملموس مرتبط با رويدادها يا سنن زندگي، افكار ، عقايد يا آثار هنري و ادبي واجد اهميت والاي جهاني باشد. پاسارگاد با در نظر گرفتن ويژگي هاي فوق ، براي ثبت در فهرست جهاني يونسكو پيشنهاد شده است .

اما نقش جهان وضعيتي متفاوت دارد ، اين ميدان تاريخي كه در اصفهان واقع است ، سالهاست كه در فهرست آثار جهاني قرار دارد ، اما ساخت برج تجاري جهان نما در حريم حفاظت شده اين محوطه ، كارشناسان يونسكو را به تجديد نظر در مورد موقعيت فعلي نقش جهان در فهرست يونسكو ، واداشته است .
كارشناسان ايراني پيش بيني مي كنند ، بدنبال اين بررسي ، يونسكو فرصتي دوباره به ايران داده و با جاي دادن نقش جهان در فهرست ميراث در خطر، اين اجازه را بدهند ، كه ميراث فرهنگي ايران با بهره گيري از كمك هاي مالي و كارشناسي مؤسسه يونسكو ، مشكل نقش جهان و وجود جهان نما در حريم آن را ، برطرف كند .چنانچه در فرصت ارائه شده مشكل برطرف نشود ، نقش جهان به طور كامل از فهرست آثار جهاني حذف خواهد شد !

چغازنبيل، تخت‌جمشيد، ميدان امام( نقش جهان )  و تخت سلميان، چهار محوطه اي هستند كه از ايران در فهرست آثار جهاني يونسكو به ثبت رسيده اند .

ايران از 26 فوريه 1975 ميلادي با عضويت  در كميته حفاظت از ميراث فرهنگي و طبيعي يونسكو ، يكي از 176 عضو اين كميته شده است . 
كل آثار ثبت شده جهاني بيش از 754 اثر است كه در اين بين 149 اثر طبيعي، 582 اثر فرهنگي و 23 اثر فرهنگي - طبيعي ديده مي ‌شود.