به گزارش خبرنگار مهر، نشست نقد و بررسی دو کتاب درباره حافظ "فرهنگ شرح‌های حافظ" و "غزل‌های حافظ" عصر دیروز با حضور بهاءالدین خرمشاهی، ضیاء موحد، محمود عابدی و بهادر باقری در شهر کتاب برگزار شد.
در ابتدای این نشست بهادر باقری نویسنده کتاب "فرهنگ شرح‌های حافظ" با اشاره به شرح‌ها‌یی که از اشعار حافظ صورت گرفته، گفت: این شرح‌ها را می‌توان به شرح های یکسو‌نگر (عرفانی، تاریخی، مادی و نجومی) و چند جانبه نگر تقسیم کرد که می‌توان به روانکاوانه و مهرپرستی را اضافه کرد.
عدم بررسی آثار خطی از جمله کاستی‌های "فرهنگ شرح‌های حافظ" است
در ادامه محمود عابدی در عین اشاره به ویژگی‌های کتاب باقری، به کاستی‌های آن پرداخت و گفت: زبان اینگونه کتاب‌ها باید تحقیقی، علمی، عاری از هرگونه توصیف شاعرانه، روشن و دقیق باشد. توصیف مقاله‌ها و کتاب‌ها هم باید به شیوه‌ای واحد انجام شود. عدم بررسی آثار خطی شرح‌های حافظ از دیگر کاستی‌های کتاب است.
ضیاء موحد هم درباره "فرهنگ شرح‌های حافظ" به ذکر این نکته که اثر مذکور "یک کتاب‌شناسی مانند دیگر کتاب‌شناسی‌های مربوط به حافظ است و حافظ پژوهی نیست که از آن بی‌نیاز باشد" اکتفا کرد.
در ادامه بهاءالدین خرمشاهی درباره کتاب بهادر باقری گفت: باقری گاهی از این معیار که فقط به معرفی و بررسی تحقیق‌های ناب می‌پردازد، عدول کرده است. نویسنده همچنین برخی از شرح‌ها را ندیده است از جمله شرح بهروز ثروتیان. این کتاب همچنین کتاب‌شناسی ندارد با اینکه نمایه خوبی دارد.
در ادامه این نشست، نسخه نویافته غزل‌های حافظ به قلم علاء مرندی که توسط علی فردوسی گردآوری شده، با حضور اساتید مذکور بررسی شد.
نمره علاء مرندی صفر است
ضیاء موحد در این بخش سخنانش را با کنایه ای نسبت به این نسخه آغاز کرد و گفت: علاء مرندی در فراهم آوردن یک نسخه هنرمندانه از حافظ، انصافا به صورتی هنرمندانه نمره صفر می‌گیرد! این نسخه اهمیت دارد اما اهمیت منفی. در این نسخه 63 مورد است که در هیچ نسخه دیگری دیده نشده است.
وی افزود: فرض کسانی که می‌خواهند یک دیوان مصحح را شکل دهند، این است که ضبط اشعار حافظ از همه ضبط‌ها دقیق‌تر است در حالی‌که هیچ معلوم نیست اینگونه باشد یا نه و برخی از مصححین حتی به معیارهایی که تبیین کرده‌اند، وفادار نبوده‌اند.
موحد ادامه داد: حافظ شعرهایی را دارد که به طور مسلم از آن اوست و به اعتبار این شعرها، شاعری طراز اول و جهانی است؛ اما بیت‌های زیادی هست که کار دسته‌جمعی است. با تصحیح قزوینی و غنی از دیوان حافظ تا حدودی این مسئله روشن شده که چه اشعاری اشعار حافظ نیست.
این حافظ پژوه خطاب به کسانی که به شیوه فردی در این زمینه فعالیت می‌کنند، گفت: دست از این مفردات بردارید و اگر خیال می‌کنید حافظ به سعی هرکس، حافظ اصلی است، اشتباه است همان‌طور که شکسپیر اصلی نداریم، حافظ اصلی هم نداریم. من فکر می‌کنم که اگر حتی نسخه‌ای به خط حافظ پیدا شود، ماجرای دست‌یابی به نسخه اصلی از حافظ ختم نمی‌شود.
ما حافظی مرکب داریم
در ادامه این نشست همچنین محمود عابدی گفت: در فاصله سال‌های 780 تا 807 هجری قمری آنچه به آل مظفر مربوط بوده ،از جمله شعرهای حافظ، ممنوع بود.
عابدی در عین حال این نسخه را قابل دفاع دانست و گفت: اگر علاء مرندی (گردآورنده غزل‌های حافظ) به عنوان شاعر و کاتب برای ما شناسایی و جایگاهش در تدوین این نسخه مشخص شود، این نکته ممکن است به غنای حافظ پژوهی کمک می‌کند.
همچنین بهاءالدین خرمشاهی درباره این نسخه گفت: اصلاً از کجا معلوم که حافظ در هر مصرعی بهترین را گفته است؟ ما حافظ مرکب داریم و کارهایی که حافظ پژوهان کرده‌اند، ترکیبی است. با انتشار غزل‌های حافظ شوری انگیخته شد و صبویی ریخته شد!
نظر شما