به گزارش خبرگزاری مهر، میزگرد "فلسفه و عرفان اسلامی" با حضور تنی چند ازاندیشمندان و اساتید از کشورهای جمهوری اسلامی ایران، بلغارستان و ترکیه در محل انستیتو فلسفه آکادمی علوم صوفیه برگزار شد.
این میزگرد با برنامه‌ریزی گروه مطالعات اسلامی مرکز مطالعات فرهنگی بین‌المللی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی و همکاری رایزنی فرهنگی کشورمان در بلغارستان برگزار شد.
در این میزگرد دکتر " پازوکی " رئیس گروه ادیان و عرفان موسسه حکمت و فلسفه ایران در ابتدا به شرح معنای جهاد در اسلام و ابعاد گوناگون آن پرداخت.
وی خاطر نشان کرد: جهاد در اسلام صرفأ معنای جنگ نمی‌دهد و ابعادی وسیعتر از آن مثل جهاد در علم را دربرمی‌گیرد.
پازوکی سپس به شرح این موضوع که " چرا در غرب جهاد را به معنای جنگ مقدس ترجمه می‌کنند و اسلام را تقبیح می‌کنند " پرداخت.
وی در ادامه به طرح مسئله " جهاد اصغر و اکبر" پرداخته و به توضیح اهمیت جهاد اکبر در عرفان اسلامی اشاره و معنای صلح و فرق صلح با «سلام» را بیان کرد.
پازوکی به اینکه "دین اسلام دین کلام است و نه جنگ" و سپس به اهمیت سلام در عرفان اسلامی که بالاتر از صلح ظاهری است اشاره و بیان داشت: توسعه اسلام به‌واسطه عرفان از طریق «سلام» بوده است و نه جنگ و در این زمینه به داستان نبرد حضرت علی (ع) با دشمن خویش و اسلام آوردن آن کافر به عنوان نمونه اشاره نمود و در پایان نشان داد که چگونه جهان مدرن با سابقه فکری اراده معطوف به قدرت اهل استیلا و غلبه شده است و چگونه مفهوم «سلام» در عرفان اسلامی در این خصوص می‌تواند در مقابل این جنگ‌طلبی راهگشا باشد.
در این میزگرد خانم دکتر تودورووا از انستیتوی فلسفه با اظهار خرسندی از تشکیل چنین نشستهای علمی مشترک، بر اهمیت تصوف در جهان و مقایسه آن با فلسفه "اگزیستانسیالیسم " و بیان برخی از جنبه‌های انسانی تصوف پرداخت.
دکتر " محمد محمدرضائی" دانشیار گروه فلسفه دانشگاه تهران نیز در سخنانی به معنای لغوی و اصطلاحی عرفان اشاره و اظهار داشت: عرفان علمی است که ابزار شناخت آن قلب و روش دستیابی به آن تزکیه و پالایش نفس است که از طریق آن عارف به رؤیت و مشاهده عالم غیب و اسماء و صفات الهی نائل می‌گردد. بنابراین شناخت عارف از سنخ شناخت شهودی است نه استدلالی و عرفانی.
وی در ادامه قرآن کریم را مؤید این شناخت عنوان کرد و افزود: آیات متعدد قرآن کریم، انسان را به کسب شناخت الهی و تکامل در حقایق عالم رهنمون می‌سازد و البته قلب سلیم و پاک است که آمادگی کسب دریافت پیام الهی را پیدا می‌کند. چنین قلبی می‌بایست صفاتی چون خدا ترسی، نیت و اعمال صالحه و اخلاص و بندگی محض مزین باشد.
رضائی همچنین به اصولی اشاره کرد که همواره باید در سیر و سلوک سرلوحه فعالیت عارف قرار گیرد. این اصول عبارتند از: عبودیت‌محوری، شریعت‌محوری، محبت‌محوری (اهل بیت و مؤمنین حقیقی) وعقلانیت‌محوری.
دکتر محمود ارول قلیچ استاد دانشگاه مرمره ترکیه با ارائه مقاله «تعریف فلسفه در نظر متفکران تصوف و عرفان» در باره تعربف و مفهوم فلسفه نزد عارفان مسلمان و تفاوت این مفهوم با آنچه فیلسوفان مدرن در باره فلسفه می‌گویند سخن گفت.
به نظر وی فلسفه نزد قدمای یونان مثل فیثاغورس بوده و فلسفه طریقه‌ای شفاهی مبتنی بر اخذ اسرار از دلهای اهل حکمت و عرفان بوده است چنانکه خود فیثاغورس نیز از حکمای مصری اسرار فلسفی را اخذ کرده است لذا شرط اصلی طی طریق فلسفی، پیوستن و تشرف به طریقه‌های عرفانی بوده است.
به نظر وی، نزد مشایخ تصوف و عرفان نیز فلسفه حقیقی یا عرفان به همین طریق اخذ می‌شده است.
دکتر " آندره انگلف " استاد دانشکده فلسفه صوفیه با مقاله "غزالی متفکر ناشناخته" در باره نحوه آشنائی خویش با غزالی سخن گفت.
وی گفت: چگونه خواندن کتاب «المنقذ من الضلال» غزالی تحولی در زندگی وی ایجاد کرده و چگونه او را در مسیر خواندن ادیان دیگر خصوصأ اسلام ترغیب کرده است.
انگلف سپس درباره نبوغ تفکر ایرانی توضیح داد و سعی کرد نشان دهد که «انسان‌دوستی» به معنای دقیق آن قبل از ظهور مکتب اومانیسم در غرب، در متن تفکر ایرانی وجود داشته است. وی بر اهمیت دیدگاه ایرانیان نسبت به اسلام به‌خصوص در تصوف و تشیع تأکید کرد.
دکتر" عزیز تاش " با ارائه مقاله «شطرنج العارفین» ابتدا درباره "سنت شطرنج‌نویسی در میان عارفان مسلمان" و سابقه آن و رموز حرکات آن سخن گفت.
وی به شرح و توضیح یکی از شطرنجهای ترسیمی عارف مسلمان " محمد سلمانی " پرداخت و اشکالات و ابهامات خویش درباره هر یک از این خانه‌ها و به تعبیر مشایخ تصوف، مقامات و حرکتهای صعودی و نزولی در آن را مطرح و توضیحاتی در این خصوص ارائه کرد.
دکتر " نایمن یوتوف " استاد انستیتو فلسفه آکادمی علوم بلغارستان با ارائه مقاله خود با عنوان «هسیخا و فلسفه: نظر و عمل» در سخنان خود اظهار داشت: هسیخا در لغت به معنای سکون و آرامش است و در عرفان ارتدوکس این واژه از الفاظ اصلی است که مرشدان عرفان مسیحی شرقی درباره آن سخن گفته‌اند.
وی سه معنای هسیخا و مبانی نظری و عملی آن را مورد بحث و بررسی قرار داد و همچنین به مقایسه‌ای میان مذهب هسیخا و تصوف اسلامی پرداخت.
در این مقاله مسئله ذکر و خلوت در میان جمع که از تعالیم اصلی هر یک از این دو طریقه عرفانی است و تفاوت آنها در این دو طریقه توضیح داده شد.
در پایان این نشست علمی ، گفتگوهای سازنده فلسفی و عرفانی مطرح و به سؤالات متعدد حاضران از سوی اساتید ایرانی پاسخ داده شد.
نظر شما