دکتر محمدعلی آذرشب استاد دانشگاه تهران و رئیس مرکز مطالعات فرهنگی ایران و عرب در گفتگو با خبرنگار مهر در رابطه با نوآوری و خلاقیت در تبلیغ دین به آیه 125 سوره نحل اشاره کرد که می فرماید: با حکمت و اندرز نیکو، به راه پروردگارت دعوت نما! و با آنها به روشى که نیکوتر است، استدلال و مناظره کن! پروردگارت، از هر کسى بهتر مىداند چه کسى از راه او گمراه شده است و او به هدایتیافتگان داناتر است.
وی افزود: این آیه کل مطلب را درباره نوآوری تبلیغ در خود دارد، نخستین مطلبی که در این آیه جلب توجه می کند مسئله " راه خداوند" است که یعنی شخص دعوت کننده باید حامل یک آرمان یا آرمانهای بزرگ باشد، همانطور که می دانید آرمان مطلق خداوند است. یعنی باید شخص به یک آرمان ایمان داشته باشد تا گام در راه تبلیغ بگذارد و وقتی آرمان داشته باشد خواه ناخواه نوآوری و خلاقیت ایجاد می شود.
آذرشب میزان نوآوری و خلاقیتها را به میزان استعداد افراد نسبت داد و گفت: تبلیغ نباید دکان باشد، باید آرمان باشد. اگر دکان باشد منحصر می شود به آرمانهای کوچک. شخصی در نتیجه هیچ نوآوری و شکوفایی در راه تبلیغ ایجاد نمی شود. به اندازه بزرگی آرمان نوآوری و خلاقیت در انسان ایجاد می شود. این نوآوری و خلاقیتها در میان انسانها هست اما نیاز به ایمانی دارد که این نوآوری های بالقوه به الفعل شود.
استاد دانشگاه تهران تأکید کرد: این مصادیق نوآوری ها و خلاقیتها به دقت در آیه 125 سوره نحل تبیین شده است.
وی با اشاره به واژه حکمت آن را نشانه عقلانیت در تبلیغ دانست و گفت: عقلانیت ایجاب می کند، مبلغ مخاطب شناسی داشته باشد. باید سخنان مبلغ در جا و براساس استعدادها مورد پسند و پذیرش مخاطب باشد.
محمد علی آذرشب تأکید کرد: اینکه تا چه اندازه ای که مبلغین روی مخاطب شناسی کار کرده اند، باید مور بحث قرار گیرد. باید مراکز تحقیقاتی و مطالعاتی وجود داشته باشد که مخاطبین را شناسایی کرده، ذهنیت افراد، جوانان و جامعه را دسته بندی، نیازها را مشخص کرده و در اختیار مراکز تبلیغ قرار دهند.
استاد دانشگاه تهران گفت: دومین مسئله ای که این آیه مطرح کرده مسئله زیب شناسی است. ذوق مبلغ باید ذوق زیبا شناس باشد تا به بهترین روش و اسلوب مطالب را بیان کند. درگذشته مبلغان از شعر و ضرب المثل، سجع و بلاغت و معنا استفاده می کردند. امروز مبلغ باید در نیازهای روز زیبا شناس باشد ، تا به زیباترین صورت پیام خود را برساند.
عقلانیت، زیبایی شناسی و استفاده از ابزار مهم ضرورتهای تبلیغ است
آذرشب مسئله زیبا شناسی را بسیار مهم ارزیابی کرد که می تواند تأثیر چشمگیری در یک نوع پیام اما به دو صورت ارائه و اعمال کند.
رئیس مرکز مطالعات فرهنگی ایران و عرب تصریح کرد: سومین ضرورت در امر تبلیغ استفاده از ابزار مناسب است، ابزار اصلی تبلیغ در گذشته منبر بوده که امروز هم باید در جای خود بماند چرا که عامل مهم تأثیرگذاری است اما نباید تنها به منبر اکتفا کرد. بلکه باید از ابزارهای مختلف تبلیغی و ارتباطی چون رسانه ها، داستان، نمایشنامه، فیلم و همه وسایل مهم استفاده کرد.
وی گفت: عقلانیت، زیبا شناسی و ابزار مناسب نکاتی است که می تواند نوآوری ها و خلاقیتهایی در تبلیغات دینی ارائه کند و تحقق اینها بدون آرمان بزرگ ممکن نیست و بدون ایمان به آرمان بزرگ در شخصیت مبلغ جمع نمی شود.
مبلغ باید اصالت و معاصرت داشته باشد
آذرشب در ادامه یادآور شد: مبلغ باید بتواند اصالت و معاصرت را در فعالیتهای خود جمع کند به عبارت دیگر اصالت ریشه در اندیشه های عمیق قرآنی دارد و معاصرت به معنای جامعه شناسی، موقعیت شناسی و مخاطب شناسی است.
عملکرد مبلغان مطلوب نیست
وی یادآور شد: شهید مطهری یکی از نمونه های عظیم افرادی بود که اصالت اندیشه های دینی و معاصرت را جمع کرده بود به همین جهت هم حامل آرمان بزرگی بود و هم در تبلیغات دینی نوآور و خلاق بود. اعتقاد دارم در جامعه ایرانی هیچکس سطح تبلیغات را مطلوب ارزیابی نمی کند. مبلغ باید دغدغه تبلیغ داشته باشد و مسائل دیگر را در تبلیغ دخالت ندهد.
رئیس مرکز مطالعات فرهنگی ایران و عرب گفت: افراد آرمان خواه و مستعد باید وارد صحنه تبلیغ شوند در غیر این صورت ممکن است خط تبلیغ از افکار مردم جدا شود. مراکز تبلیغاتی باید به این مسئله توجه کنند که چنین افرادی باید برای تبلیغ انتخاب شوند و روی مسائل یادشده تمرکز ویژه ای داشته باشد تا بتواند بین اصالت و معاصرت جمع قائل شوده و پیام اسلام را به بهترین نحو به مردم ابلاغ کنند.
نظر شما