به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از بخش مطبوعات دفتر نمایندگی ایران در سازمان ملل متحد ، معاون حقوقی و بین المللی وزارت امور خارجه در نشست کمیته مقدماتی کنفرانس بازنگری 2010 معاهده عدم اشاعه سلاح های هسته ای (NPT)
در نیویورک، در سخنرانی خود سیاست های هسته ای ایران و همچنان دیدگاههای جمهوری اسلامی را به رویکردهای هسته ای جهان اعم از کشورهای غیر هسته ای و هسته ای را بر شمرد.
متن این سخنرانی به شرح زیر است:
بسمه تعالی
آقای رئیس؛
اجازه دهید در ابتدا انتخاب شما را به عنوان رئیس سومین نشست کمیته مقدماتی کنفرانس بازنگری معاهده عدم اشاعه سلاح های هسته ای (NPT) در سال 2010 تبریک عرض نمایم. اطمینان دارم که با مهارت های دیپماتیک شما، این اجلاس به موفقیت نائل خواهد آمد. همچنین هیئت نمایندگی جمهوری اسلامی ایران حمایت خود را از بیانیه ارائه شده از سوی سفیر محترم کوبا از جانب جنبش عدم تعهد اعلام می‌دارد.
آقای رئیس؛
جهان امروز از چالش های مهمی از جمله بی عدالتی و رفتارها و سیاست های توام با استانداردهای دوگانه رنج می برد. متاسفانه، برخی کشورها که خود را ضامن صلح و امنیت و حامی معاهدات بین المللی می‌دانند، با انجام اقدامات غیرقانونی از تعهدات خود سر باز می زنند و همچنان نهادهای بین المللی که هدف آنها خدمت به ملت‌ها و کشورهای جهان است را تضعیف می کنند.
40 سال پیش جامعه بین المللی به منظور استقرار صلح و امنیت در سراسر جهان اقدام به انعقاد معاهده NPT به عنوان سنگ بنای خلع سلاح هسته‌ای و رژیم عدم اشاعه نمود. علیرغم نارسائی های این معاهده به ویژه تبعیض ذاتی بین داراها و ندارها، این انتظار وجود داشت تا با اجرای مفاد این معاهده تحولات ژرفی در زمینه خلع سلاح هسته‌ای ایجاد شود و سعادت و آسایش بشریت ارتقاء یابد.
بر اساس این معاهده، کشورهای غیر هسته‌ای خود را متعهد کردند تا انتخاب سلاح هسته‌ای را کنار بگذارند و کشورهای هسته‌ای نیز متعهد شدند تا زرادخانههای خود را نابود کنند. به طور خلاصه، این اقدامات دو رکن معاهده NPT می‌باشند و حق مسلم تمامی کشورهای عضو برای توسعه تحقیقات، تولید و استفاده از انرژی هسته‌ای برای مقاصد صلح آمیز و تقویت همکاری های هسته‌ای به عنوان رکن سوم، مکمل دو رکن دیگر گردید.
آقای رئیس؛
امروز پس از گذشت چهار دهه، این سئوال مطرح است که ما در چه وضعیتی قرار داریم. نگاهی به دهه‌های گذشته و شرایط موجود، تصویری کامل و قضاوت بهتری از دستاوردهای جامعه بین المللی از اجرای مفاد این معاهده را در اختیار ما قرار خواهد داد. متاسفانه، این بازنگری نشان دهنده یک رفتار نامتوازن، تبعیض آمیز همراه با استانداردهای دوگانه در اجرای مفاد این معاهده است. عدم پایبندی کشورهای هسته‌ای نسبت به تعهدات خود در زمینه خلع سلاح هسته‌ای، تصریح شده در ماده 6 این معاهده، همچنان صلح و امنیت بین المللی را تهدید می‌کند. جامعه بین المللی نسبت به اقدامات و سیاست های به ویژه آمریکا، انگلیس و فرانسه در مورد تداوم وجود هزاران سلاح هسته‌ای در دست آنان، اشاعه افقی و عمودی سلاح های هسته‌ای، انتقال و شراکت هسته‌ای در قلمرو کشورهای فاقد سلاح های هسته‌ای، کاهش آستانه توسل به سلاح های هسته‌ای و خطر استفاده از این نوع تسلیحات غیرانسانی علیه کشورهای غیر هسته‌ای، نگرانی های جدی دارد. این واقعیات به طور جدی توازن ظریف بین حقوق و تعهدات کشورهای دارنده و فاقد سلاح های هسته‌ای را زیر سئوال برده است. این شرائط زمانی خطرناک‌تر می‌شود که درمی‌یابیم روند تهدید به کاربرد این سلاح های مخوف به عنوان ابزاری برای اهداف سیاسی همچنان به قوت خود باقی است.
در میان کشورهای غیرهسته‌ای عضو این معاهده، این سئوال مشروع مطرح است که با الحاق به این معاهده چه امتیازاتی کسب کرده‌اند. کشورهای غیر هسته‌ای تا چه زمانی باید در انتظار تحقق امحاء سلاح های هسته‌ای، به عنوان هدف متعالی این معاهده باقی بمانند. جامعه بین المللی حق دارد تا نسبت به عدم تکرار تراژدی انسانی آنگونه که در هیروشیما و ناکازاکی رخ داد، اطمینان یابد.
آقای رئیس؛
علی رغم عدم پایبندی کشورهای هسته‌ای نسبت به اجرای تعهداتشان طبق مفاد این معاهده، کشورهای غیر هسته ای تنها با اهداف بشردوستانه و امید به تحقق اهداف والای این معاهده در کنفرانس سال 1995 با تمدید نامحدود NPT موافقت کردند. با این اقدام، جامعه بین المللی یک بار دیگر به کشورهای هسته‌ای فرصت داد تا حسن نیت خود را نشان دهند. همچنین، کنفرانس بازنگری این معاهده در سال 2000 مبین امیدی بود تا این معاهده از این حالت بی ثبات و نامتوازن رهایی باید. ولی پس از آن چه اتفاقی افتاد؟
تحولات پس از سال 2000 نه تنها مایوس کننده، بلکه یک پس رفت بزرگ در دستیابی به اهداف NPT بود. سیاست برخی کشورهای هسته‌ای نسبت به نفی و رد تعهد صریح برای امحاء سلاح های هسته‌ای، آینده این معاهده و دورنمای صلح و امنیت در جهان را به خطر انداخت. متاسفانه، پس از پیشرفت حاصله در کنفرانس بازنگری سال 2000، ابتدا آمریکا «تعهدات صریح کشورهای هسته‌ای برای امحاء کامل زرادخانههای هسته‌ای منجر به خلع سلاح هسته‌ای» را رد کرد و متعاقباً یکی از مقامات ارشد این کشور اعلام نمود که «تعهدی طبق ماده 6 این معاهده وجود ندارد.» این سیاست موجب شد تا کنفرانس بازنگری NPT در سال 2005 به هیچگونه نتیجه محتوایی دست نیابد.
آنچه ذکر شد، یگانه دلیل افزایش نگرانی های کشورهای غیرهسته‌ای نیست. بسیاری از موارد عدم پایبندی و نقض مفاد NPT، اصول و اهداف این معاهده را با چالش جدی مواجه کرده است. در این راستا، تنها برخی از موارد عدم پایبندی از سوی آمریکا، فرانسه و انگلستان را که به طور مشروح در مقالات کاری جمهوری اسلامی ایران ارائه شده، متذکر می‌شوم تا بدینوسیله این اجلاس بتواند با یافتن راه حل های قاطع این نگرانی ها را رفع و توصیه‌های ملموسی را به کنفرانس بازنگری NPT در سال 2010 ارائه نماید. برخی موارد عدم پایبندی به شرح ذیل است:
- مخالفت مستمر کشورهای هسته‌ای با اجرای 13 گام عملی به عنوان بخشی از تعهدات صریح برای تحقق خلع سلاح هسته‌ای که در سال 2000 با اجماع به تصویب رسید؛
- تداوم ترتیبات مشارکت هسته‌ای با کشورهای غیر هسته‌ای بر خلاف مواد 1 و 2 NPT، به ویژه از طریق استقرار سلاح های هسته‌ای در کشورهای اروپایی عضو ناتو، همانطوری که اخیرا وزیر محترم امور خارجه آلمان نیز به آن اعتراف نمود؛
- اشاعه عمودی سلاح های هسته‌ای از طریق توسعه انواع جدید سلاح های هسته‌ای و نوسازی زرادخانههای هسته‌ای قدیمی؛
- مخالفت با اعطای تضمین‌های امنیتی منفی به کشورهای غیر هسته‌ای مبنی بر عدم استفاده از سلاح های هسته‌ای علیه این کشورها و حتی تهدید به استفاده از سلاح های هسته‌ای علیه آنها؛
- گسترش دکترین های نوین به منظور توجیه اتکاء به سلاح های هسته‌ای به ویژه با تاکید بر نقش محوری سلاح های هسته‌ای به عنوان ابزار موثر برای دستیابی به اهداف امنیتی و سیاست خارجی، و هدف گیری کشورهای غیر هسته‌ای عضو این معاهده؛
- اشاعه افقی سلاح های هسته‌ای از طریق ارائه تجهیزات یا مواد به کشورهای غیر عضو که نقض بند 2 از ماده 3 معاهده بوده و جهانشمولی NPT را نیز به خطر انداخته است.
در این راستا، همکاری مداوم آمریکا، انگلیس و فرانسه با رژیم صهیونیستی نقض آشکار تعهدات این معاهده و نتایج کنفرانس های بازنگری سال های 1995 و 2000 بوده و موجد نگرانی واقعی برای جامعه بین المللی به ویژه کشورهای عضو این معاهده در منطقه خاورمیانه می‌باشد. زرادخانه و تاسیسات سلاح های هسته‌ای رژیم صهیونیستی تهدیدی واقعی علیه تمامی کشورهای منطقه و صلح و امنیت جهانی است. مخالفت این رژیم با تمامی درخواست های بین المللی برای الحاق به این معاهده نیز مانع اصلی تحقق منطقه عاری از سلاح های هسته‌ای در خاورمیانه می‌باشد.
شایان ذکر است که حملات وحشیانه اخیر رژیم صهیونیستی علیه همسایگان فلسطین اشغالی تحت بهانه‌های واهی، کشتار غیر نظامیان از جمله زنان و کودکان در غزه توسط سلاح های مخرب و منع شده بین المللی نظیر سلاح های حاوی فسفر و اورانیوم ضعیف شده و مخالفت با هرگونه درخواستی توسط جامعه بین المللی برای توقف کشتار مردم بی گناه همگی نشان می‌دهد که تهدید ناشی از سیاست های این رژیم نژادپرست و مهاجم چقدر جدی است. لازم به گفتن نیست که سلاح های هسته‌ای در دست چنین رژیمی تا چه اندازه می‌تواند به طور جدی صلح و امنیت را در سطوح منطقه‌ای و جهانی به خطر اندازد و به یک فاجعه منجر شود.
آقای رئیس؛
در حالیکه عدم پایبندی کشورهای هسته ای به خلع سلاح هسته‌ای ناامیدی کشورهای غیر هسته ای را به همراه داشته است، کشورهای درحال توسعه از دیگر رهیافت‌های تبعیض آمیز توام با استانداردهای دوگانه در اجرای ماده 4 این معاهده با هدف محروم کردن آنان از حقوق مشروع و مسلم خود رنج می‌برند. برخی کشورها دائماً مفاد ماده 4 NPT را نقض می‌کنند، در حالیکه این ماده مبین همکاری های بین المللی و انتقال فناوری های صلح آمیز هسته‌ای برای کشورهای عضو NPT است. بر خلاف این تعهدات، معدودی از کشورهای هسته‌ای محدودیت های یکجانبه ای را علیه کشورهای عضو NPT به ویژه کشورهای درحال توسعه وضع نموده اند.
نقض فاحش تعهدات مصرحه در ماده 4 این معاهده توسط برخی از کشورها با هدف محروم نمودن کشورهای عضو از اجرای حقوق مسلم آنها، استفاده ابزاری از سازمان های بین المللی و تحمیل تحریم های غیرقانونی و یکجانبه، نگرانی بزرگی برای کشورهای درحال توسعه است که منجر به تضعیف اعتبار و آینده معاهده نیز می‌گردد.
این موضوع بایستی به طور جدی در کنفرانس بازنگری آتی مورد پیگیری قرار گیرد. اجرای ماده 4 این پیمان و پایبندی به تعهدات از جمله تسهیل همکاری های بین المللی در این زمینه بایستی از سوی آژانس بین المللی انرژی اتمی نیز مورد راستی آزمایی قرار گرفته و کشورهای خاطی بایستی خسارات وارده به کشورهای عضو را جبران نمایند.
در این راستا، تصمیم بی سابقه گروه صادر کنندگان هسته‌ای (NSG) به عنوان یک نهاد انحصاری و غیرشفاف که به اصطلاح برای تقویت رژیم عدم اشاعه ایجاد شده نیز به شدت اعتبار NPT را مخدوش نموده است. این تصمیم نقض فاحش بند 2 از ماده 3 این معاهده است. این تصمیم که به واسطه فشار سیاسی آمریکا اتخاذ شده، نقض آشکار تعهدات کشورهای هسته‌ای براساس تصمیم متخذه تحت عنوان اصول و اهداف کنفرانس 1995 و سند نهایی کنفرانس بازنگری سال 2000 به منظور تقویت جهانشمولی NPT می باشد و به طور جدی به اعتبار و تمامیت معاهده آسیب زده است. چنین تصمیمی خود گواه بر تداوم سیاست های دوگانه و تبعیض آمیز در اجرای مفاد معاهده بوده و متاسفانه حاوی این پیام نادرست است که آنانی که خارج از NPT هستند، امتیازات و حتی پاداش بیشتری کسب می‌نمایند.
آقای رئیس؛
اجازه دهید به موضوع مهم تر دیگری نیز بپردازم. امروزه، عدم اشاعه نظیر دو رکن دیگر NPT با چالش های جدی مواجه است که عمدتاً از عدم پایبندی برخی کشورهای هسته ای نسبت به تعهداتشان طبق مواد 1 و 6 NPT ناشی می‌شود. برخی کشورهای هسته‌ای بر خلاف تعهداتشان طبق ماده 6، با تداوم دکترین دفاعی و امنیتی و توسل به بازدارندگی هسته‌ای به جای اتخاذ گام های عملی در جهت خلع سلاح هسته‌ای، مسابقه تسلیحات هسته‌ای را دامن زده‌اند. این کشورها با حفظ و نوسازی زرادخانههای هسته‌ای و اشاعه افقی از طریق انتقال فناوری های هسته‌ای و مواد لازم برای ساخت این نوع تسلیحات به کشورهای غیرعضو، به ظهور کشورهای دارنده سلاح هسته‌ای دیگری کمک کرده‌اند که نقض فاحش تعهداتشان طبق ماده 1 این معاهده می‌باشد.
کمیته مقدماتی و کنفرانس بازنگری NPT نمی‌تواند به سهولت، نقض تعهدات از سوی برخی کشورهای هسته‌ای، تقویت نقش و جایگاه سلاح های هسته ای در دکترین های دفاعی و امنیتی این کشورها و اشاعه این نوع تسلیحات به دیگر کشورها را نادیده بگیرد. عدم اجرای ماده 1 این معاهده توسط این کشورها و نبود هرگونه تضمین برای راستی آزمایی تعهدات کشورهای خاطی، اصول و اهداف این معاهده را با چالش های جدی مواجه کرده است. این کشورها طبق مفاد NPT متعهدند سلاح های هسته‌ای را توسعه ندهند، آن ها را به دیگر کشورها منتقل نکنند و نهایتا زرادخانههای هسته ای خود را نابود نمایند.
آقای رئیس،
در سال های اخیر، تلاش هایی به عمل آمده تا در فرایند بازنگری اصول NPT این معاهده را به یک معاهده تک هدفی تبدیل کند. در این زمینه، متاسفانه تعهدات در عرصه خلع سلاح هسته ای کاملاً نادیده گرفته شده و دسترسی به فناوری ها و مواد هسته ای برای مصارف صلح آمیز نفی گردیده است. همزمان، تعهدات کشورهای غیر هسته ای در زمینه عدم اشاعه بیش از حد مورد تاکید قرار گرفته است. یک رهیافت تجدیدنظر طلبانه در تلاش است تا با اعمال محدودیت های شدید و عمیق تر در دسترسی به فناوری های هسته ای، آن را در انحصار کشورهای هسته ای و معدود متحدان آن ها قرار دهد. علاوه بر آن، این کشورها که خود سلاح های هسته ای را توسعه داده اند، به بهانه اینکه انرژی هسته ای نبایستی به سلاح تبدیل شود محدودیت هایی را بر کشورهای عضو NPT تحمیل کرده اند.
همچنین، به نظر می رسد که توسعه مخفیانه سلاح های هسته ای توسط آنانی که خارج از NPT هستند، توجیه پذیر می نماید و بدتر این که چنین برنامه هایی از طریق همکاری و انتقال فناوری، مواد و تجهیزات هسته ای مورد پشتیبانی قرار می گیرد. جای بسی نگرانی است که چنین رهیافتی نسبت به برنامه های تسلیحات هسته ای رژیم صهیونیستی، متحد نزدیک برخی کشورهای هسته ای در پیش گرفته شده است. با چنین روندی، کاملا قابل پیش بینی است که تسلیحات هسته ای رژیم اسرائیل که نخست وزیر سابق این رژیم به وجود آنها نیز اعتراف کرد، به منصه ظهور رسیده، شناسایی و حتی با پاداش مواجه شود.
آقای رئیس،
کنفرانس بازنگری و کمیته مقدماتی باید به طور قاطع به موضوع اشاعه سلاحهای هسته ای توسط کشورهای هسته ای بپردازد تا نشان دهد که چگونه رهیافت کنونی این کشورها آینده جامعه بین المللی را به خطر انداخته است. ضرورت اقتضا می کند تمامی موارد اشاعه از سوی برخی کشورهای هسته ای مشخص شده و مورد بررسی و کنکاش قرار گیرد. کشورهای غیرهسته ای نمی توانند چشم خود را بر این واقعیت ببندند که متحدین و شرکای کشورهای هسته ای سلاح هسته ای کسب می کنند. معاهده NPT تنها زمانی می تواند به حیات خود ادامه دهد و به طور گسترده از سوی کشورهای عضو مورد حمایت قرار گیرد که کشورهای هسته ای تعهدات خود را طبق مفاد این معاهده اجرا نمایند.
باید تاکید شود که امحاء کامل سلاح های هسته ای تنها ضامن عینی و قاطع در قبال کاربرد یا تهدید به کاربرد این نوع تسلیحات می باشد. در این راستا، اتخاذ اقدامات عملی به ویژه آغاز مذاکرات پیرامون کنوانسیون منع تولید، توسعه، کسب، انباشت، انتقال و استفاده از سلاح های هسته ای، یک بار و برای همیشه آن هم در یک چارچوب زمان بندی شده همانگونه که در بیانیه عدم تعهد بر آن تاکید شد در تحقق این هدف والا نقش اساسی دارد.
آقای رئیس،
مقامات آمریکایی اخیراً قول داده اند تا رهیافت خود را نسبت به سلاح های هسته ای تغییر دهند و قصد دارند در جهت خلع سلاح هسته ای گام بردارند. با توجه به واقعیت های 40 سال گذشته، جامعه بین المللی دریافته است که چنین اظهاراتی هرگز به منصه ظهور نرسیده و ضرورت اقتضا می کند تا براساس یک رفتار قابل راستی آزمایی و بازگشت ناپذیر، این وعده ها به عمل تبدیل شوند. کنارگذاشتن سیاست تهاجمی " بازنگری وضعیت هسته ای" و دکترین قدیمی مبتنی بر بازدارندگی هسته ای، در راس اقدامات آمریکا برای اصلاح موارد عدم پایبندی خود به این معاهده می باشد. همچنین، آنان بایستی مجدداً بر تعهدات خود طبق مصوبات کنفرانس های بازنگری سال های 1995 و 2000 تاکید نموده و سریعاً آن تعهدات را به شکل شفاف و بازگشت ناپذیر اجرا نمایند. تداوم همکاری های هسته ای با رژیم صهیونیستی با مواضع اعلامی اخیر آمریکا نسبت به NPT آشکارا در تناقض است. در این راستا، آنان بایستی هرگونه همکاری هسته ای خود با رژیم صهیونیستی را متوقف و قطعنامه خاورمیانه مصوب کنفرانس بازنگری و تمدید NPT در سال 1995 را اجرا نمایند و از آن بخواهند تا در اسرع وقت به NPT بپیوندد و زرادخانه هسته ایش را نابود کند. آن گاه جامعه بین المللی می تواند در مورد حسن نیت، جدیت و عزم آمریکا نسبت به جهان عاری از سلاحهای هسته ای قضاوت نماید.
آقای رئیس،
در پایان، موارد ذکر شده در زمینه عدم پایبندی و نقض مفاد NPT به وضوح نشان می دهد عدم پایبندی برخی کشورهای هسته ای نسبت به تعهداتشان، به ویژه مواد 1، 4 و 6 NPT آینده آن را به مخاطره افکنده است. در حال حاضر، بررسی و تصویب گام های عملی به منظور جلوگیری از چنین نقض هایی با هدف حفظ و تقویت اعتبار و تمامیت NPT وظیفه اصلی این کمیته و کنفرانس بازنگری سال آینده می باشد.
آقای رئیس،
از آنجا که در جلسه امروز اشاراتی به فعالیتهای صلح آمیز هسته ای ایران به عمل آمد، در این زمینه برخی نظرات را ابراز می دارم. اینجانب از بیانیه های ناپخته بویژه بیانیه اتحادیه اروپا که بطور گزینشی به یک کشور عضوی اشاره دارند که برنامه های هسته ای آن تحت پادمان آژانس قرار داشته و منحصرا برای مقاصد صلح آمیز است، در حالی که بطور کامل نگرانی های امنیتی جدی تحمیلی از سوی طرفهای غیر عضو دارنده سلاح هسته ای را نادیده می گیرند، ابراز نگرانی می کنم. چنین رهیافت ها و رفتارهایی که اعضای متعاهد را به چالش می کشند، بدون تردید فضای همکاری را که بطور قطع برای موفقیت کمیته مقدماتی و کنفرانس بازنگری مورد نیاز است، به مخاطره می افکند. به همین ترتیب، اشاره به عمل آمده به یک کشور عضو و یک غیر عضو بطور همسطح توسط دبیر کل سازمان ملل دلسرد کننده است.
در پایان مایلم تکرار نمایم که ملت ایران به عنوان یک ملت صلح دوست و صلح طلب، از هیچ تلاشی برای رسیدن به صلح و ثبات جهانی و جهانی عاری از سلاح های هسته ای دریغ نخواهد کرد.
متشکرم آقای رئیس.
نظر شما