انتقادشما را می پذیرم/ خسارت متضررین دوره های غیرمجاز را جبران می‌کنیم

به گزارش خبرنگار مهر، موسسات آموزش عالی همیشه مورد سئوال داوطلبان و خانواده ها و حتی جامعه رسانه ای کشور از مسئولان وزارت علوم بوده اند. وزارت علوم هر از چند گاهی ضمن هشدار به خانواده ها با انتشار اسامی موسساتی آنها را غیرمجاز اعلام می کند در صورتی که بسیاری به این هشدارها بی توجه هستند. خبرنگار گروه حوزه و دانشگاهی خبرگزاری مهر در گفتگویی مشروح با مدیر کل دفتر آموزشهای آزاد و غیرانتفاعی وزارت علوم سئوالاتی در این زمینه مطرح کرده تا ابهامات موجود رفع شود. 

*خبرگزاری مهر - گروه حوزه و دانشگاه: دوره های آموزش عالی آزاد چه دوره هایی هستند؟

- غلامعلی نادری: آموزشهای عالی آزاد به رده ای از آموزشهای غیر رسمی اطلاق می شود که در سطح آموزش عالی باشد و به منظور افزایش مهارت شغلی و یا ارتقاء دانش تخصصی در دوره ای کمتر از یکسال طراحی شود.

صدور مجوز فعالیتهای آموزش عالی در قالب دوره های آموزش عالی آزاد و تخصصی و کاربردی کوتاه مدت، بالاتر از سطح دوره متوسطه و همچنین برگزاری کلاسهای کنکور برای دوره های کارشناسی ناپیوسته و کارشناسی ارشد و دکتری موسسه آموزش عالی گفته می شود و نظارت آن ها بر عهده وزارت علوم و وزارت بهداشت است.

*برخی عنوان می کنند این دوره ها به معنای دانشگاههای خصوصی خواهند بود، درست است؟

- خیر. محتوای دوره های ارائه شده در آموزشهای عالی آزاد نباید به طور کامل منطبق با سرفصلهای روشهای رسمی آموزش عالی در مقطع کاردانی، کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری باشد. یعنی این دوره ها نباید معادل دانشگاهها باشد بلکه باید دوره های مکمل باشد.

دوره های آموزش عالی آزاد به هیچ نوع مدرک رسمی دانشگاهی، معادل یا همتراز یا مشابه منجر نمی شود. حتی در آیین نامه این موسسات تاکید شده از کاربرد واژگان نظام آموزشی مانند دانشجو، نیمسال یا واحد اجتناب کنند و از واژه های دانشپذیر، دوره یا ساعت استفاده شود

*پس با این حساب مدرکی هم به داوطلبان این دوره ها ارائه نخواهد شد؟

- دوره های آموزش عالی آزاد به هیچ نوع مدرک رسمی دانشگاهی، معادل یا همتراز یا مشابه منجر نمی شود. حتی در آیین نامه این موسسات تاکید شده با توجه به بروز مشکلات ثانویه از کاربرد و استفاده واژگان نظام آموزشی مانند دانشجو، نیمسال یا واحد اجتناب کنند و از واژه هایی مانند دانشپذیر، دوره یا ساعت استفاده شود.

*برخی از افراد به امید معافیتهای تحصیلی در این دوره ها ثبت نام می کنند. آیا امکان معافیت تحصیلی از خدمت نظام وظیفه دراین دوره ها وجود دارد؟

- طبق اساسنامه این آموزشگاهها که توسط شورای عالی انقلاب فرهنگی تدوین شده، حضور در این دوره ها ملزم به معافیت از نظام وظیفه نیست و گواهی اشتغال به تحصیل در این نظام معنایی ندارد. داوطلبان حتما باید در دانشگاههای رسمی کشور قبول شوند تا بتوانند از معافیتهای تحصیلی استفاده کنند.

*شرایط راه اندازی موسسات آموزش عالی آزاد چیست؟

- برای راه اندازی یک موسسه آموزش عالی آزاد باید هیئت موسس تشکیل شود و بین سه تا پنج نفر اعضای آن معرفی شوند. حداقل 500 متر نیز فضای آموزشی برای تشکیل اولیه یک موسسه آموزش عالی آزاد نیاز است.

* فضای آموزشی برای برگزاری کلاسها باید ویژگی خاصی داشته باشد؟

- بله. در ابتدا مجوز اولیه برای برگزاری کلاسها به هیئت موسس داده می شود اما آنها اجازه فعالیت با این مجوز را ندارند. پس از معرفی محل آموزشگاه کارشناسان وزارت علوم و سپس کارشناسان اداره اماکن و نیروی انتظامی باید این محل را تایید کنند.

آموزشگاه اگر دارای رشته های فنی باشد باید از نظر امکانات آزمایشگاهی در حد مطلوب و قابل قبولی باشد. تعداد کلاس ها، فضای باز مورد نیاز، بهداشت و نزدیک نبودن موسسه به موسسات آموزشی دیگر نیز از جمله ملاک های ارزیابی کارشناسان وزارت علوم است. از سوی دیگر سعی می کنیم افرادی که برای راه اندازی آموزشگاه تقاضا می دهند در رشته های تخصصیشان به آنها مجوزهای لازم راه اندازی دوره را ارائه کنیم. 

دو تا سه نفر هیئت علمی نیز برای راه اندازی دوره لازم است. در پایان تمامی این مراحل است که مجوز قطعی برای آغاز فعالیت به یک موسسه ارائه می شود اما برای رشته باید دوباره درخواست داده شود و ما دوباره آنها را برای ارائه رشته تایید کنیم.

*آیا اشخاص حقوقی هم می توانند برای راه اندازی یک موسسه آموزش عالی آزاد درخواست ارائه کنند؟

- کلیه اشخاص حقیقی و حقوقی، سازمانها، نهادها، وزارتخانه ها می توانند متقاضی راه اندازی موسسه آموزش عالی آزاد باشند اما موظف هستند مجوز رسمی فعالیت در هر رشته را از دستگاه ذیربط دریافت کنند در غیر این صورت فعالیت آنها غیر مجاز و نیروی انتظامی موظف است طبق قانون و در صورت لزوم فعالیت آنها را متوقف کند.

البته یک دسته از نهادهای علمی، فرهنگی و آموزشی هستند که درچارچوب شرح وظایف خود مجاز به فعالیت آموزشی هستند این نهادها نیاز به کسب مجوز ندارند اما باید این گونه فعالیت ها را به اطلاع دستگاه ذیربط برسانند.

* هر موسسه چقدر مجاز به راه اندازی دوره های مختلف است؟

- دفتر آموزشهای آزاد وزارت علوم در طول یکسال حداکثر تا سه بار می تواند به آموزشگاهها مجوز راه اندازی دوره بدهد. مجوز راه اندازی دوره در دو بخش تخصصی پایه و مقدماتی و تخصصی پیشرفته است.

برگزاری دوره های مجاز در گروه علوم انسانی در دوره پایه حداکثر 250 ساعت و در تخصصی 300 ساعت، در گروه فنی دوره پایه 300 ساعت و تخصصی حداکثر 350 ساعت، در گروه هنر و معماری نیز دوره پایه 350 ساعت و تخصصی  400 ساعت است.

* به نظر می رسد قوانین دشواری برای راه اندازی موسسات و دوره های مختلف وجود دارد اما شاهد آن هستیم که موسسات زیادی بدون مجوز در جامعه فعالیت می کنند. دلیل آن چیست؟

در حال حاضر 135 موسسه هستند که مجوزهای اولیه را برای دوره های فراگیر دریافت کرده اند اما اجازه برگزاری دوره را ندارند و تنها موسساتی اجازه برگزاری دوره های فراگیر را دارند که مجوز قطعی گرفته باشند

- هر موسسه آموزش عالی آزاد می تواند سالی یکبار مجوز برگزاری دوره های خود را تمدید کند اما متاسفانه مشکلی که در حال حاضر با آن روبرو هستیم این است که موسسات زمانی که برای مثال در سال 87 مجوز برگزاری دوره را دریافت می کنند دیگر برای تمدید آن در سال 88 مراجعه نمی کنند و داوطلبان نیز به هر دلیل مجوزهای لازم را از این موسسات طلب نمی کنند.

دوره های آموزشی فراگیر پیام نور یکی از بالاترین آمار را در این بخش به خود اختصاص داده اند در حال حاضر 135 موسسه هستند که مجوزهای اولیه را برای دوره های فراگیر دریافت کرده اند اما اجازه برگزاری دوره را ندارند و تنها موسساتی اجازه برگزاری دوره های فراگیر را دارند که مجوز قطعی گرفته باشند.

*در حال حاضر چه تعداد موسسه داریم که مجوز برگزاری دوره های فراگیر پیام نور دارند؟

- تنها به 15 موسسه در سال های 85 و 86 که شرایط مناسب برگزاری دوره های فراگیر را داشتند اجازه برگزاری این دوره ارائه شد.

* اما به نظر می رسد تعداد موسساتی که امروز فعالیت می کنند بیش از این ارقام باشد؟

به تمامی موسسات ابلاغ شد که در سال 87 به هیچ موسسه ای مجوز برگزاری دوره های فراگیر داده نخواهد شد و موسساتی که امروز در این زمینه تبلیغ می کنند فعالیتشان غیرقانونی است

- در سال 87 بنا به درخواست تعدادی از موسسات مکاتباتی با مسئولان وزارت علوم برای ارائه مجوز انجام شد اما سیاست وزارت خانه در این سال به گونه ای بود که موسسات آموزش عالی آزاد باید زیر نظر دانشگاه علمی کاربردی فعالیت کنند. برگزاری دوره های فراگیر پیام نور به هیچ موسسه آموزش عالی آزادی واگذار نشود و خود دانشگاه پیام نور مجری این دوره ها است.

درهمین راستا به تمامی موسسات ابلاغ شد که در سال 87 به هیچ موسسه ای مجوز برگزاری دوره های فراگیر داده نخواهد شد و موسساتی که امروز در این زمینه تبلیغ می کنند فعالیتشان غیرقانونی است.

*هر روز شاهدیم که تعداد بیشتری از این موسسات غیرمجاز در جامعه فعالیت می کنند چرا برخورد مناسبی با این موسسات نمی شود؟

در 29 بهمن 87 وزیر علوم نامه ای به دفتر آموزشهای آزاد وزارت علوم نوشت که تعدادی از موسسات با تیترهای دروغ قصد فریب مردم را دارند به همین خاطر سریعا آنها را لغو مجوز کنید اما ما به دلایلی به آنها اخطاریه ای ارسال کردیم. با توجه به اخطار ما در تاریخ 4 اسفند ماه 87 تعداد 30 موسسه در نامه ای به وزیر علوم اعلام کردند که بدون مجوز وزارت علوم دوره ای برگزار نخواهند کرد

- در تاریخ 29 بهمن 87 وزیر علوم نامه ای به دفتر آموزشهای آزاد وزارت علوم نوشتند که تعدادی از موسسات با تیترهای دروغ قصد فریب مردم را دارند به همین خاطر سریعا آنها را لغو مجوز کنید اما ما به دلیل آنکه برخی از آنها سابقه خوبی داشتند و از موسسات معتبر کشور به شمار می آمدند به آنها اخطاریه ای ارسال کردیم که در آن عنوان شده بود در صورت تکرار مجوز فعالیت آنها لغو خواهد شد.

با توجه به اخطار ما در تاریخ 4 اسفند ماه 87 تعداد 30 موسسه در نامه ای به وزیر علوم اعلام کردند که در سال87 و 88 بدون مجوز وزارت علوم دوره ای برگزار نخواهند کرد. 

*شما فکر نمی کنید این اخطاریه ها، نامه نگاریها و مدت زمان طولانی سپری شدن این مراحل در نهایت داوطلبان و مردم را متضرر می کند؟

- بله ما این را قبول داریم اما باید در نظر بگیرید که عده ای نیز در این موسسات سرمایه گذاری کرده اند و اگر قرار باشد به یک باره ما آنها را لغو مجوز کنیم بدون شک متضرر خواهند شد بسیاری از آنها با تذکر اول از فعالیت غیرمجاز خود منصرف شدند اما تعدادی نیز برای جلوگیری از ضرر و زیان مردم لغو مجوز خواهند شد.

9 موسسه به اخطاریه های پیاپی ما توجهی نکردند و ما با ارسال پرونده آنها به دفتر حقوقی وزارت علوم به دنبال لغو مجوز و پلمپ آن ها هستیم

*آیا موسسه ای هم داشته اید که لغو مجوز یا بسته شود؟ 

- بله. 9 موسسه به اخطاریه های پیاپی ما توجهی نکردند و ما با ارسال پرونده آنها به دفتر حقوقی وزارت علوم به دنبال لغو مجوز و پلمپ آن ها هستیم.

* اما به نظر می رسد تعداد موسساتی که در خصوص دوره های فراگیر دانشگاه پیام نور به صورت قانونی فعالیت می کند بیش از این رقم باشد. کافی است شما سری به میادین بزرگ شهر بزنید تا تبلیغات گسترده آنها را ببینید.

- متاسفانه تعداد موسساتی که در این زمینه فعالیت می کنند در طول سالهای گذشته رشد زیادی داشته و مانند مور و ملخ زیاد شده اند اما ما باید سرعت فعالیت خود را برای مقابله با این موسسات سریعتر کنیم. از سوی دیگر دانشگاه پیام نور نیز باید برنامه ریزی دقیقتری برای برخورد با این موسسات انجام دهد.

طبق مقررات شورای عالی انقلاب فرهنگی ما به هر موسسه سه بار اخطار می دهیم اگر قبول یا توجه نکردند آنها را به دفتر حقوقی وزارت علوم معرفی می کنیم تا همانطور که مجوزشان را در دفتر گسترش تائید شد، مجوز آنها توسط این دفتر لغو شود. 

*من هنوز هم متقاعد نشده ام. چون نوع تبلیغات این موسسات به گونه ای است که ظاهری بسیار موجه دارند و حتی به نظر می رسد که ترسی هم از مراجع قانونی ندارند؟

سرعت رشد موسسات غیرمجاز فراگیر زیاد است و ما باید سرعت حرکت آنها در طول این سالها را طی چند ماه جبران کنیم و این کار راحتی نیست

- ما باید سرعت حرکت آنها در طول این سالها را طی چند ماه جبران کنیم و این کار راحتی نیست. در حال حاضر کارشناسانی را به صورت ناشناس به موسسات مختلف اعزام می کنیم تا ببینیم این دوره ها در موسسات برگزار می شود یا نه اما امیدواریم که با جلسه ای که میان دفتر آموزشهای آزاد، معاونت آموزشی و رئیس دانشگاه پیام نور برگزار خواهد شد بتوانیم در سال 88 به تعدادی از موسسات مجوز برگزاری دوره ارائه کنیم زیرا اعتقاد داریم اگر به تعدادی از موسسات مجوز بدهیم خود این موسسات این آمادگی را دارند تا با ما همکاری کرده و موسسات غیرمجاز را به ما معرفی کنند.

*اما به خوبی مشخص است موسسات ترسی از اخطاریه های وزارت علوم ندارند. آیا جرایم و تخلفات ویژه ای هم برای موسسات غیرمجاز در نظر گرفته اید؟

طرحی ارائه شده است که در صورت تصویب می تواند راه حل مناسبی برای برخورد با موسسات غیرمجاز باشد. در این طرح تخلفاتی همچون عدم برگزاری دوره های مصوب بر اساس ساعت موظف، اخذ مبالغ بیش از شهریه، عدم رعایت محتوای دروس مصوب، اجرای دوره های غیر مصوب، اجرای دوره های مغایر با زمینه های مختلف و...پیش بینی شده است

- طرحی به شورای گسترش وزارت علوم ارائه شده است که در صورت تصویب می تواند راه حل مناسبی در اختیار دفتر آموزشهای آزاد وزارت علوم برای برخورد با موسسات غیرمجاز قرار دهد.

در این طرح تخلفاتی همچون عدم برگزاری دوره های مصوب بر اساس ساعت موظف، اخذ مبالغ بیش از شهریه، عدم رعایت محتوای دروس مصوب، اجرای دوره های غیر مصوب، اجرای دوره های مغایر با زمینه های مختلف و...پیش بینی شده است.

*جرایمی هم برای این تخلفات در نظر گرفته اید؟

- بله. اخطار به موسسه، لغو دوره، عدم صدور مجوز دوره به مدت 6 ماه، حذف یک زمینه از فعالیت، توبیخ رئیس موسسه، کاهش سطح حمایت و تسهیلات، جبران خسارت زیان دیدگان و استرداد مبالغ، سلب صلاحیت و عزل رئیس موسسه، سلب صلاحیت هیئت موسس و انحلال موسسه مراحل مختلفی است که در این طرح برای جرایم موسسات پیش بینی شده است.

*برای جلوگیری از تبلیغات گسترده موسسات غیرمجاز نیز برنامه ریزی کرده اید؟  

صدا و سیما، جراید کثیرالنتشار تنها در صورت تایید رسمی و معرفی هر یک از وزارتخانه های علوم و یا بهداشت آن هم برابر فرمهای ویژه، مجاز به تبلیغ و آگهی هستند که در غیر این صورت تخلف کرده و مورد پیگرد قانونی قرار می گیرند

- بر اساس مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی صدا و سیما، جراید کثیرالنتشار تنها در صورت تایید رسمی و معرفی هر یک از وزارتخانه های علوم و یا بهداشت آن هم برابر فرمهای ویژه، مجاز به تبلیغ و آگهی هستند که در غیر این صورت تخلف کرده و مورد پیگرد قانونی قرار می گیرند. حتی اداره ثبت شرکتها نیز موظف است مراکز متقاضی آموزشگاه آزاد را با ارائه مجوز از وزارتخانه های مربوطه ثبت کند.

*برخی از موسسات نیز هزینه های بالایی از داوطلبان دریافت می کنند که موجب نارضایتی آنها شده است هزینه های دریافتی از دانشجویان چگونه تعیین می شود؟

- هزینه های دریافتی از داوطلبان بر اساس جدولی که از سوی وزارت علوم برای موسسات ارسال می شود تعیین خواهد شد. مثلا در رشته های علوم انسانی بر اساس هر ساعت تدریس باید هزار و 500 تومان از داوطلبان اخذ شود. این رقم در رشته های علوم پایه دو هزار تومان است.

*اما برخی از موسسات عنوان می کنند که اساتید خاص برای آنها تدریس می کنند یا سطح آموزش آنها بالاتر است و هزینه های بیشتری از داوطلبان دریافت می کنند؟

- موسسات در کل موظف هستند که سطح خاصی از آموزش را رعایت کنند و اساتید آنها دارای شرایط خاص برای تدریس باشند به همین خاطر نمی توانند شهریه بیشتری از داوطلبان دریافت کنند مگر اینکه امکانات بیشتری در اختیار داوطلبان قرار دهند در غیر این صورت داوطلبان می توانند تخلفات را به دفتر آموزشهای آزاد وزارت علوم گزارش کرده تا ما با آن موسسه برخورد کنیم. 

*در حال حاضر داوطلبان چطور باید متوجه شوند که موسسه ای مجاز به برگزاری دوره ای هست یا نه و میزان شهریه آن موسسه چقدر است؟

- بر اساس برنامه ریزی های انجام شده سعی خواهیم کرد تا چندی دیگر نام تمام موسسات، دوره های آنها و حتی رشته ها را در سایتی مخصوص این امر وارد کنیم تا داوطلبان بتوانند به راحتی موسسات مجاز را از غیر مجازها شناسایی کنند اما تا آن زمان داوطلبان باید فرم های مخصوص دوره های آموزشی را از موسسات بخواهند و یا با شماره های 2233881 و 2233870 دفتر آموزش های آزاد وزارت علوم تماس گرفته و از کارشناسان این دفتر در خصوص موسسات و دوره های آن ها کسب اطلاع کنند.

* در برخی موارد من همچنان قانع نشده ام. هنوز برای من قابل توجیه نیست که چرا با موسسات غیرمجاز برخورد نمی شود و چگونه این موسسات به راحتی تبلیغ و فعالیت می کنند. اما به هر حال متشکر از وقتی که در اختیار ما گذاشتید.

- من هم سپاسگزارم.

.................................................
 گفتگو : مسعود فاضلی