مروی دبیرستانی که بود، هست و شاید دیگر نباشد!

به گزارش خبرنگار مهر، قدیمی ترهای تهران دبیرستان مروی را به شاگردان ماندگارش می شناسند. شاگردانی که هر کدام برای خودشان اسم و رسمی در عالم علم و فرهنگ و سیاست دست و پا کردند. شاید همین ماندگاری نام آنهاست که مدرسه مروی را به صفت ماندگار متوصف کرده است و همین ماندگاری است که تو را وقتی می شنوی که قرار است دبیرستان مروی را واگذار کنند به آنجا می کشاند.

وارد دبیرستان که می شوم همه تصوراتم از مدرسه مروی به هم می خورد، غبار خاک و اندوه این مدرسه را در برگرفته است. حیاط بزرگ تهی از درخت که داربستهای زمین والیبال در آن کج شده است، سالن عظیمی که صندلیهای کهنه و خاک خورده را در خود جای داده و شیشه های سیاهی که هر تکه آن شکسته و اعرابی از یک پنجره ناب و رو به آینده را ندارد.

این جا دبیرستان مروی است، جایی که در دل خود میلیونها خاطره از هزاران دانش آموز دارد. دانش آموزانی که قد کشیدند. رشد کردند و بالیدند و امروز هر کدام در گوشه ای از این کشور و یا دنیا مشغول به تحصیل و تدریس علم اند. 

اگر خوب گوش کنی صدای دانش آموزانی را از دل دیوار می شنوی که در این سالنهای بزرگ و کلاس های عریض گلستان سعدی را می خوانند و کلیله و دمنه را از بر می کنند و معلمانی که با قدم های محکم، روی سنگفرش کلاس ها راه می روند و با صدای بلند درس حسنک وزیر را می خوانند.

دبیرستان ماندگار مروی که در کوچه مروی در خیابان ناصرخسرو تهران واقع شده است، دومین مدرسه نوین ایرانی بعد از دارالفنون است که در حوالی سال 1314 هجری شمسی توسط رضاخان ساخته شد
 
صدای دبیر شیمی از آزمایشگاه می آید که محلولها را در هم می آمیزد تا شاید همچون ابوریحان  بیرونی برای دانش آموزان کیمیای زندگی بسازد و دبیر زیستی که بدن انسان را تشریح می کند و بدین طریق عظمت خدا را به دانش آموزان یادآوری می کند.

این جا دبیرستان ماندگار مروی است، جایی که به گفته مدیر و معلمان و حتی دولتمردان قرار است واگذار شود و عطای ماندگاری اش را به لقایش ببخشد.

دفتر معلمان مدرسه نیز بر اندوه این مدرسه افزوده، دبیرانی که بی حوصله پشت میز گرد اتاق نشسته اند و به سرانجام آن فکر می کنند. تشخیص اینکه در ذهن هرکدام چه چیزی می گذرد کار چندان سختی نیست چون نگاه هرکدام حکایتی است مفصل.

اگرچه حوصله چندانی ندارند، ولی به گرمی از ما استقبال می کنند و ما را دعوت به نشستن می کنند. تمام معلمان اینجا یک روز شاگرد همین مدرسه بودند و اکثر آنها بازنشسته شدند ولی همچنان به دلیل علاقه ای که به مدرسه و دانش آموزان دارند، به مدرسه می آیند حتی در این روزهای گرم تابستان که کمتر کسی جرات بیرون آمدن از خانه را می کند. با آنها پیرامون مسئله ای که در باب این مدرسه روی آمده پرداختم که نمی توان آنها را نادیده گرفت.

محمدی "دبیر فیزیک" که خود نیز از شاگردان همین مدرسه بوده است و در همین مدرسه نیز مشغول به تدریس می شود، می گوید که این مدرسه سالانه  500 دانش آموز دارد که همگی از نخبگان و برترین ها هستند و با آزمون ورودی وارد مدرسه شده اند. آنها اکثرا از قشر متوسط رو به پایین تهران هستند و وضعیت مالی خوبی ندارند.

وقتی از او می خواهیم که درباره تخلیه و واگذاری این مدرسه سخن بگوید، چهره اش در هم می رود و می گوید: از سالهای اول انقلاب همواره بر روی مدیران مدرسه این فشار بود که آن را تخلیه کنند ولی هربار با مخالفت جدی که از جانب ما صورت می گرفت، منصرف می شوند.

این معلم دبیرستان مروی می گوید: حالا هم مدتی است که با جدیت دنبال تخلیه مدرسه هستند و عنوان می کنند که چون فضای حوزه علمیه کم است، به فضای این مدرسه احتیاج دارند. اما واقعیت چیزی دیگری است.

دبیرستان ماندگار مروی که در کوچ مروی در خیابان ناصرخسرو تهران واقع شده است، دومین مدرسه نوین ایرانی بعد از دارالفنون است که در حوالی سال 1314 هجری شمسی توسط رضاخان ساخته شد.

یک محقق و تهران شناس درباره تاریخچه ساخت این مدرسه می گوید: محمد حسین خان مروی از نوادگان عضد الدین لو و ایل قاجار در اوایل سلطنت فتحعلی شاه، خان مرو بوده که پس از حمله ازبک ها به کابل، سیستان و سپس تهران می آید که مورد توجه زیاد فتحعلی شاه قرار می گیرد.

داریوش شهبازی می افزاید: این خان بزرگ، برخلاف پیشنهاد صدارت از سوی فتحعلی شاه آن را قبول نمی کند و زندگی عادی خود را ادامه می دهد و در طول مدت زندگی خود ثروت فراوانی را کسب می کند که از طریق آن زمینی را در کوچه منشعب به بازار " شتر گلو" یا "کنار خندق" می خرد که به همین دلیل امروز به کوچه مروی معروف شده است.

اما محمدی می گوید: از سالها قبل یک برج ساز به دنبال خرید این مدرسه و تبدیل آن به پاساژ بوده و از آنجا که این کوچه در مجاورت بازار بزرگ تهران است و می تواند منبع در آمد خوبی برای حوزه علمیه مروی باشد، ما پیش بینی می کنیم که بخواهند آن را به پاساژ تبدیل کنند.

محمد غیاثی از مسن ترین معلمانی است که در دبیرستان مروی حضور دارد، او 45 سال در این دبیرستان ریاضیات تدریس کرده است و حالا به رغم اینکه بازنشسته شده به دلیل عشق و علاقه ای که به مدرسه و کلاس درس دارد، هر روز به مدرسه می آید و حتی برای دانش آموزان کلاس تقویتی برگزار می کند.

او نیز درباره تخریب مدرسه مروی می گوید: افرادی که قصد واگذاری دبیرستان مروی را دارند، آیا سرسوزن به این فکر نمی کنند که این مدرسه چه قدمتی دارد و چه مشاهیر و بزرگانی را به جامعه بشریت تحویل داده اند.

این دبیر ریاضی که نزدیک به نیم قرن از زندگی خود را به تدریس در این دبیرستان صرف کرده است، ادامه می دهد: وقتی که از دبیرستان مروی صحبت می کنیم گویا از قسمتی از هویت فرهنگی کشور سخن می گوییم، دبیرستان مروی در منطقه ای واقع شده است که اکثر دانش آموزان آن از بضاعت مالی خوبی برخوردار نیستند ولی در عوض دارای هوش سرشاری هستند که باید آن را پرورش داد.     

به گفته شهبازی دو قطعه زمین در این کوچه وجود داشته است که خان مروی در یک قطعه از آن باغی می سازد و دیگری را که در ضلع شمالی کوچه واقعه شده بوده در سال 1231 هجری قمری به مسجد و مدرسه علوم دینی تبدیل می کند.

خان مروی 3 سال بعد از ساخت این مدرسه یعنی در سال 1234 هجری قمری فوت می کند ولی قبل از آن باغ مروی، چندین پارچه آبادی و خانه، مغازه و قهوه خانه را وقف مسجد و حوزه علمیه می کند.

شهبازی در ادامه می افزاید: در زمان ناصرالدین شاه این کوچه از لحاظ اینکه شمس العماره روبروی آن ساخته می شود و همچنین بازارچه نیز در جوارش بوده و باغ سرسبز و زیبایی نیز در آن وجود داشته، به عنوان یکی از محله های زیبا و پرتردد شناخته می شود.

در سال 1314 هجری شمسی رضا خان دستور می دهد که قسمتی از این باغ تخریب شود و در این محله که در جنوب تهران واقع شده،  مدرسه ای به سبک نوین ساخته  شود که این امر صورت می گیرد و معماران آلمانی دبستان و دبیرستان مروی را به عنوان یک مدرسه نوین به سبک اروپایی می سازند.

شاگردان این مدرسه برخلاف مدرسه البرز که اکثرا از میان شاهزادگان و درباریان بوده اند، از محله های فقیر نشین و متوسط جنوب تهران بوده که هم اکنون بسیاری از آنها در سطح کشور و دنیا دارای کرسی های معتبر در دانشگاهها هستند و یا در مشاغل حساسی همچون پزشکی به جامعه بشری خدمت می کنند.

غیاثی که با غرور خاصی از شاگردانش یاد می کند، می افزاید: مدرسه البرز آن زمان مخصوص دانش آموزان مرفه بود که می خواستند در خارج از کشور ادامه تحصیل کنند، اما دانش آموزان مدرسه ما از مناطق محروم می آمدند، به طور مثال "محمد علی نجفی" وزیر اسبق آموزش و پرورش یا پرفسور مهدی ماحوزی و بسیاری از شاگردان این مدرسه، که امروز از جایگاه علمی و سیاسی بالایی برخوردار هستند.این افتخار نیست که ما دانش آموزان مرفه را تربیت کنیم، به هرحال آنها از امکانات برای ادامه تحصیل برخوردار اند. این افتخار است که از میان دانش آموزان فقیر افرادی را تربیت کنیم و آن را به جامعه تحویل دهیم.

غیاثی می گوید: هنوز هم مدرسه به همان روش دانش آموز انتخاب می کند و تغییری در نگاه به گزینش دانش آموزان نشده است. حتی به ما امسال اجازه دادند که 300 هزار تومان شهریه از دانش آموزان بگیریم که ما این کار را نکردیم چرا که نمی خواهیم به والدین دانش آموزان فشار بیاید.

این دبیر ریاضی با صراحت می گوید: باید مسئولان آموزش و پرورش بیایند و به سخنان ما گوش دهند و ببینند که ما چرا اصرار می کنیم مدرسه واگذار نشود.

اما محمد نوعی که از شاگردان، دبیران و مدتی مدیر این مدرسه بوده و هم اکنون نیز مشاور مدرسه است، می گوید: همه جای دنیا مدارس اولیه را موزه می کنند و از آن نگهداری می کنند، آن موقع عده ای سالها است درصدد هستند این مدرسه را به پاساژ تبدیل کنند.

وی از بی توجهی روسای آموزش و پرورش به این مدرسه نیز گلایه می کند و می گوید: حتی سرانه ای که به این مدرسه داده می شود، کفاف یک ماه از هزینه های آن را نمی دهد و ما نمی توانیم مدرسه را بازسازی کنیم.

به گفته نوعی این مدرسه سالها است که بازسازی نشده و مورد به مهری مسئولان آموزش و پرورش قرار گرفته است.

وی با بیان اینکه همواره مدرسه مروی با فراز و نشیبهای زیادی در دولتهای مختلف بعد از انقلاب روبرو بوده است، می گوید: بعضی از دولتهای از دبیرستان مروی دفاع می کردند و مانع واگذاری آن می شدند اما دولت کنونی حمایتی از این دبیرستان ماندگار نکرد.

هم اکنون وزارت آموزش و پرورش و سازمان میراث فرهنگی با بی توجه به این بقای تاریخی و فرهنگی، درصدد تحویل آن به موقوفه مروی هستند. سئوال بزرگی که در ذهن همه دوستداران فرهنگ و تاریخ حک بسته این است که آیا این مدرسه اصلاً جای دفاع نداشت که بدون توجه به سخنان مسئولان آن و بدون مشورت با آنان، هیئت دولت واگذاری آن را تصویب کرد؟