اقدام غیرکارشناسی میراث فرهنگی؛ عامل ریزش پل گرگر

به گزارش خبرنگار مهر در اهواز، روز 18 تیرماه سال جاری، پل باستانی گرگر در مجموعه باستانی سازه های آبی شوشتر فرو ریخت و پایگاه اطلاع رسانی سازمان میراث فرهنگی خوزستان در خبری که روز 23 همان ماه روی خروجی خود قرار داد علت این حادثه را "سست شدن توده خاک در اثر فرسایش رودخانه و نشت فاضلاب عنوان کرد".

محمدحسین ارسطوزاده، مدیر پایگاه میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شوشتر در این خبر گفته بود: "پل بند تاریخی گرگر که در ورودی مجموعه آبشارها واقع شده دارای جداره‌های خاکی، خاک طبیعی و دست ریزی است که به صورت دائم و مکرر در فصول سیلابی مورد فرسایش قرار می گیرد که البته همواره توجه به تثبیت جداره‌ها باعث حفاظت خود آثار می ‌شود".

وی در ادامه بیان داشت: "در روز پنجشنبه کارشناسان پایگاه که به‌ صورت دائم سازه‌های آبی شوشتر را مورد پایش قرار می‌ دهند، گزارشی مبنی بر اینکه در بخشی از خاکهای جبهه شمالی پل بند گرگر که از قبل، شکافهایی در آن ایجاد شده بود حرکتی مشاهده شده، ارائه دادند.

ارسطوزاده در این خبر با اشاره به برگزاری جلسه ‌ای اضطراری در فرمانداری شوشتر با حضور مدیران مربوطه اظهار داشت: "براساس تصمیم گیری‌های این جلسه قرار شد بار ترافیکی پل گرگر کاسته شود تا آسیب یا خسارتی جانی بر اثر حوادث احتمالی به ‌وجود نیاید".

وی ادامه داد: "بر این اساس در پایان روز پنجشنبه بخش یاد شده از خاک دستی پشت بند پل گرگر فرو ریخت اما آسیبی به سازه اصلی وارد نشد البته بدنه پل بند و دیواره شمالی آن کاملا‌ سالم بوده اما ضروری است برای حفاظت آن دیوار حائلی احداث و خاکهای موجود نیز تثبیت شود".

مدیر پایگاه میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شوشتر در حالی یکی از دلایل ریزش این پل را نشست فاضلاب عنوان کرد که مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب استان خوزستان با تکذیب نشت فاضلاب به پل گرگر گفت: احداث چاهکهای میراث فرهنگی عامل اصلی ریزش پل باستانی گرگر است.

محسن پویا افزود: حفر 13 چاهک توسط پیمانکار سازمان میراث فرهنگی، موجب تحریک لایه های زمین و در نهایت ریزش این پل باستانی شده است.

حفر چاهکها بدون اطلاع آبفا

وی با تاکید بر اینکه قبل از هرگونه حفاری در زیرزمین باید هماهنگی های لازم با دستگاه خدمات رسان از جمله آب و فاضلاب، گاز و مخابرات صورت گیرد، گفت: سازمان میراث فرهنگی بدون هیچگونه هماهنگی اقدام به کندن این چاهکها با عمق 13 متر کرده است.

پویا اضافه کرد: سازمان میراث فرهنگی بدون هیچگونه توجیه فنی و علمی کانالهایی را که با هدف دفع آبهای سطحی در زمان بارندگی و به صورت سنتی در زیرزمین در شهرستان شوشتر ایجاد شده اند را مجاری فاضلاب تلقی می کند در حالیکه این کانالها هیچگونه ارتباطی با شرکت آب و فاضلاب ندارد و این شرکت تنها مسئولیت شبکه های فاضلابی را بر عهده دارد که به صورت مدرن اجرا شده باشد.

اعلام نشدن موقعیت جغرافیایی سازه ها به آبفا

رئیس هیئت مدیره آبفای خوزستان خاطرنشان کرد: با وجود مکاتبات متعدد و پیگیری های شفاهی بسیار آبفا با میراث فرهنگی خوزستان در خصوص اعلام موقعیت جغرافیایی و شاخصهای دقیق سازه های آبی شوشتر، تاکنون هیچگونه پاسخی از سازمان میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری خوزستان در این زمینه داده نشده است.

وی تاکید کرد: شرکت آب و فاضلاب استان تا به حال برای حفظ و ثبت سازه های آبی در نقاط مختلف این اثر تاریخی ملی، اجرای شبکه های فاضلاب را با جدیت پیگیری کرده و از هیچ کوششی دریغ نکرده است.

مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب خوزستان در پایان با تاکید مجدد بر ارتباط چاهکهای احداث شده توسط میراث فرهنگی در ریزش پل گرگر در مجموعه سازه های آبی شوشتر افزود: لازم است میراث فرهنگی استان این موضوع را به صورت تخصصی بررسی و علت موضوع را اعلام کند.

حفر 15 گمانه غیرکارشناسی باعث فرو ریختن پل گرگر است

سخنگوی انجمن دوستداران میراث فرهنگی تاریانا خوزستان نیز در این خصوص گفت: حفر 15 گمانه غیرکارشناسی که از سوی پایگاه سازه‌های آبی شوشتر بر روی پل گرگر انجام شده باعث فرو ریختن پل گرگر است.

مجتبی گهستونی با اشاره به اینکه اقدام غیرکارشناسی سازمان میراث فرهنگی خوزستان عامل این حادثه است، گفت: پایگاه سازه‌های آبی شوشتر به‌ منظور بررسی استحکام پل گرگر و شناسایی لایه‌های تاریخی کنار این پل، اقدام به حفر 15 گمانه‌ به عمق بیش از 10 متر کرده است که این اقدام باعث کاهش استحکام خاکهای کنار پل و فرو ریختن بخشهایی از دیواره شمالی آن شده است.

استفاده از گچ نشکفته

گهستونی افزود: کارگرانی که قرار بوده این حفره ها را پر کنند از ترکیب گچ نشکفته استفاده کرده اند که در نهایت طی یک دوره کوتاه این گچ آب خورده و تولید گاز کرده و باعث ایجاد ریزش و ترک در بدنه پل شده است.
 
وی خاطرنشان کرد: انجام چنین اقداماتی از سوی پایگاه سازه‌های آبی شوشتر با داشتن سطح کارشناسی مناسب نسبت به آثار تاریخی، بسیار بعید و دور از انتظار است.
 
وی بیان کرد: وجود تاسیسات فرسوده زیرزمینی فاضلاب در شوشتر در سالهای گذشته مشکلات متعددی به وجود آورده است که از جمله این صدمات می توان به تخریب تونل بلیتی اشاره کرد.
 

ایجد لجنزاری بزرگ در کنار سازه ها

دبیر انجمن دوستداران میراث فرهنگی خوزستان اظهار داشت: در کنار این اثر باستانی، تداوم تخلیه فاضلابهای شهری باعث ایجاد لجنزاری بزرگ شده است که باید در اسرع وقت در رفع این مشکل اقدامی شایسته انجام شود.

گهستونی درباره حفاظت از این بنا بیان داشت: سازه‌های آبی شوشتر به دلیل قدمت، مشکلات زیادی پیدا کرده‌اند که باید با حفاظت از این بنا به ‌صورت کارشناسانه از ایجاد تخریبهای بیشتر جلوگیری کرد.

وی افزود: کارشناسان یونسکو در برخورد با فاضلابهایی که هم‌اکنون در مجاور سازه‌های آبی شوشتر تخلیه می‌شوند، بسیار کوتاهی کردند این در حالیست که باید ثبت جهانی سازه‌ها را منوط به حذف فاضلابها می‌کردند.

سازه های آبی شوشتر در سی و سومین اجلاس کمیته میراث جهانی در اسپانیا بدون هیچ مخالفتی از سوی اعضا به عنوان دهمین اثر جهانی ایران در اجلاس میراث جهانی به ثبت رسید.

مجموعه آسیابهای شوشتر در استان خوزستان شامل ده ها آسیاب است که بزرگترین مجموعه صنعتی تا پیش از انقلاب صنعتی به شمار می رود.

استفاده از آب در ساخت محیطی برای زندگی بر اساس شرایط اقلیمی، با ایجاد شبکه های زیرزمینی در زیر شهر کهن شوشتر موجب ایجاد یکی از هوشمندانه ترین اشکال معماری شهری آبی شده است.