ماموریت آپولو به انسان چه آموخت

به گزارش خبرگزاری مهر،  زمانی که جهان شگفت زده نظاره گر راه رفتن دو فضانورد آمریکایی نیل آرمسترانگ و باز آلدرین بر روی کره ماه بودند دانشمندان سیاره ای از دیدگاه دیگری این ماموریت را تحت نظر داشتند. برای آنها ارزش این ماموریت در محموله ای بود که فضاپیما با خود به زمین بازگرداند. در آن زمان آرمسترانگ و آلدرین در حدود 22 کیلوگرم از سنگهای کره ماه را به همراه خود به زمین آوردند.

پنج ماموریت بعدی آپولو روی هم رفته در حدود 382 کیلوگرم از مواد را که در حدود دو هزار و 200 نمونه قابل مطالعه برای دانشمندان فراهم آورد، جمع آوری کرد. این در حالی است که سه کاوشگر بدون سرنشین روسی تنها 300 گرم از نمونه های قابل مطالعه را به زمین بازگرداند.

نمونه های جمع آوری شده به عنوان گنجینه علمی لیست برداری شده و به ثبت رسید. به گفته پاول اسپودیس زمین شناس موسسه سیاره ای هیوستون پس از ماموریتهای آپولو، ایده های انسان درباره شکل گیری سیاره ها و تکامل آنها باید از اصل بازنویسی می شد.

نمونه های به دست آمده از ماموریتهای آپولو افسانه های زیادی درباره ماه را در خود پنهان داشت. هارولد یوری یکی از بزرگترین مدافعان ماموریتهای اکتشافی ماه و برنده جایزه نوبل پیش بینی کرده بود که ماه از مواد کیهانی اولیه ساخته شده است، ایده ای که با مطالعه نمونه ها خط ابطال بر روی آن کشیده شد زیرا برخی از نمونه ها شباهت زیادی به صخره های زمینی از جمله بازالتهای تیره داشتند. بقیه نمونه ها کاملا متفاوت به نظر می رسیدند. برای مثال می توان به سنگ ترکیبی به نام برسیکاس اشاره کرد که میلیونها سال پیش در اثر برخوردهای شهابسنگها متلاشی شده و اجزای آن دوباره به یکدیگر متصل شده اند.

نشانه های فراوانی که درون سنگهای ماه وجود دارد طی سالها و دهه ها کشف شده اند اما برخی از آنها همچنان به شکل اسرار آمیزی پنهان باقی مانده اند. یکی از شگفت انگیزترین یافته های به دست آمده از این سنگها، کشف این حقیقت بوده است که ماه در سالهای ابتدایی شکل گیری توسط اقیانوسی از صخره های مذاب پوشیده شده بوده است.

به گزارش مهر، مناطق کوهستانی ماه توسط گونه ای از سنگهای کمیاب در زمین به نام آنورثوسیت شکل گرفته اند. این سنگها در زمین زمانی شکل می گیرند که مواد معدنی آلومینیوم دار سبک بر سطح حوضچه های مواد مذاب شناور می شوند. در صورتیکه این سنگ در تمامی نقاط ماه یافته شود به این معنی است که سطح آن در گذشته از اقیانوسی از ماگماها پوشیده بوده است. در این صورت علامت سئوال بزرگی به وجود خواهد آمد مبنی بر اینکه انرژی تولید چنین حجم بزرگی از مواد مذاب از کجا تامین شده است؟

توجیهات جدیدی طی سالهای اخیر برای این پدیده ارائه شده اند. بر اساس یکی از این توجیهات شکل گیری این اقیانوس مذاب در نتیجه تحولات عظیمی بوده است که در حدود 50 میلیون سال پس از آغاز به شکل گیری منظومه خورشیدی و در هنگامی که زمین دوران نوزادی خود را سپری می کرده است به وجود آمده اند. طبق این فرضیه زمین در این دوره با سیاره ای در ابعاد مریخ برخورد کرده و ذرات به وجود آمده ناشی از این برخورد وارد مدار زمین شده اند. این ذرات سپس با یکدیگر ترکیب شده و ماه را به وجود آورده اند.

سناریوی برخورد بزرگ باعث تکامل مجدد و قوی تاریخچه منظومه خورشیدی اولیه شده است. قبل از ماموریت آپولو، دانشمندان سیاره ای مجموعه اجرامی را که در مدار خورشید در حرکت بودند را مکانیزمی منظم می دانستند که احتمال برخورد در آن بسیار نادر بود. اکنون این محیط از منظومه خورشیدی محیطی بسیار فعال شناسایی می شود که سیاره ها در آن می توانند حرکت کرده با یکدیگر برخورد کرده و یا حتی یکدیگر را به بیرون برانند. بر اساس این نظریه تاریخچه تمامی سیاره ها متناسب با این برخورد شکل گرفته و ماه یکی مشخص ترین اجزای این تاریخچه ها به شمار می رود.

شگفتی دیگری که از نمونه های ماه کشف شده بر این اساس است که صخره هایی که از بزرگترین حفره انفجاری ماه به دست آمده اند از سن یکسان تمامی حفره های ماه در حدود 3.8 تا 4 بیلیون سال خبر می دهند. پدیده ای که اتفاقی و تصادفی به نظر نمی آید. ماه و پس از آن زمین باید در حدود نیم بیلیون سال پس از شکل گیری منظومه خورشیدی، تحت تاثیر رگبارهای مخربی قرار گرفته باشند که برای شکل گیری چنین پدیده ای، واقعه ای بسیار بزرگتر باید در پس این واقعه و فرای منظومه خورشیدی رخ داده باشد.

این اپیزود از تاریخ منظومه خورشیدی که بمباران بزرگ دیرینه شهرت دارد باید در زمانی پایان گرفته باشد که اولین نشانه های حیات در زمین آشکار شده باشند. احتمال اینکه این بمبارانها شرایط کافی برای شکل گیری حیات در زمین را به وجود آورده باشند سئوالی است که تا کنون بی پاسخ باقی مانده است.

بدون حضور نمونه هایی که به منظور بررسی و آنالیزهای شیمیایی و تاریخ گذاری از ماه به زمین آورده شد هرگز این اکتشافات کلیدی از تاریخ ماه در اختیار بشر قرار نمی گرفت. تمامی دو هزار و 200 نمونه مطالعاتی ماه مورد بررسی قرار گرفته اند و این به آن معنی است که وجود نکته ای تکان دهنده و متحول کننده در میان این نمونه ها بعید به نظر می رسد. با این حال شاید این سنگها همچنان نکته های ریزی را در خود پنهان داشته باشند که با ارتقا دادن ابزار مطالعات می توان به تدریج این نکته ها را نیز رمزگشایی کرد.

برای مثال ابزاری که برای تاریخ گذاری نمونه های معدنی مورد استفاده قرار می گرفتند بسیار پیچیده بوده قدرت تعیین تاریخ دقیق ذرات معدنی را از دانشمندان سلب می کردند. طی دو سال گذشته این شیوه ارتقا پیدا کرده و نکات کلیدی از تاریخ ماه را کشف کرده است. به طوریکه بر اساس این یافته ها گروهی از دانشمندان موسسه فدرال سوئیس، تاریخ شکل گیری اقیانوس ماگمایی و کره ماه را 20 تا 30 میلیون سال پیش از آنچه دانشمندان باور داشتند، یعنی در حدود 4.5 بیلیون سال پیش  تعیین کرده اند.

تنها مواردی که نمونه های ماه توانایی تکمیل آنها را نخواهند داشت سئوالات بزرگی مانند "چه چیز در نیمه پنهان ماه قرار گرفته است؟" و یا "آیا امکان یافتن نمونه ای از اعماق کره ماه وجود دارد؟" هستند که یافتن پاسخ برای آنها ملزم به بازگشت مجدد به ماه خواهد بود.

بر اساس گزارش نیوساینتیست، برخلاف نظر بسیاری از محققان که بازگشت به ماه را پروژه ای فرسایشی، پر هزینه و بی هدف می خوانند گری لافگرن متصدی مجموعه نمونه های ماه در پایگاه فضایی جوهانسون و بسیاری از دانشمندان دیگر معتقدند که بازگشت به ماه از نظر هدف و سئوالات علمی هیچ کمبودی ندارد زیرا سئوالات موجود تنها به ماه ارتباط ندارد، بلکه شامل تاریخچه منظومه خورشیدی است، این حقیقتی است که آپولو به بشر آموخته است.