بحران حاکمیت در عراق

خبرگزاری مهر - گروه سیاسی: این کتاب به بررسی بنیادی تحولات عراق بعد از سقوط رژیم صدام حسین می پردازد و در پنج فصل تدوین شده است که عناوین این فصول از این قرار است:کلیات و مباحث نظری،  ریشه سلطه و شیوه اشغال،زمینه های بحران در عراق، بازیگران بحران عراق، بحرانهای پیش روی حکومت عراق، نتیجه گیری، فهرست منابع.

نگارنده در فصل اول با عنوان کلیات و مباحث نظری به تحلیل شکل کلی "مدل بحران حاکمیت در عراق" پرداخته است و به اصطلاح طرح موضوع کرده است. در بخشی از این مطلب می خوانیم: کشور عراق در زمره سه کشور اول جهان از لحاظ دارا بودن ذخائر و منابع انرژی به شمار می رود.علاوه بر آن موقعیت ژئوپلیتک آن در خاورمیانه، اهمیت این کشور را مضاعف می کند. اقتدار کننرل ناپذیر صدام تهدیدی علیه اسرائیل و منافع خاورمیانه ای آمریکا تلقی می شود که پذیرش آن برای آمریکا ممکن نبود. بعد از جنگ مارس 2003 و سقوط صدام آمریکا سعی کرد تا حکومت مورد نظر خودش را در عراق ایجاد کند، حکومتی که بعثیها، معارضین و مردم عراق در آن نقشی نداشته باشند و فقط عناصر شیعه سکولار مانند چلبی و علاوی در راس حاکمیت جدید قرار بگیرند، اما با گذشت زمان نقش مخالفان آمریکا در حکومت تقویت شد و عملا حکومت عراق در تضاد با سیاست و منافع آمریکا شکل گرفت و پایه های خود را با قانون اساسی و انتخابات تثبیت کرد.

در فصل مربوط به "بازیگران بحران عراق" به فهرستی از عوامل خشونت و ترور در عراق اشاره شده است که بخشی از این فهرست قابل توجه از این قرار است:

1-افراط گرایان دینی که همان تکفیریها است، 2-بعثیها و بقایای نظام سابق عراق، 3-مزدوران و جیره خواران( این افراد در قبال دریافت پول حاضرند دست به عملیات تروریستی بزنند و بیشتر این افراد مجرمانی هستند که توسط صدام از زندانها آزاد شده اند.4-گروههای مسلح بومی، 5- فرقه گرایان، 6- عناصر فریب خورده و عوام، 7- سیاستمداران حرفه ای (خطرناکترین حامیان تروریسم در عراق و تاثیرگذارترین طرف بر آینده تروریسم هستند که نقشی متضاد و متناقض در قبال تروریسم در پیش گرفته اند).

در فصل چهارم این کتاب که به بازیگران بحران عراق پرداخته شده است در مطلب مستقلی به بررسی و تحلیل منافع هر یک از کشورهای همسایه عراق در عراق پرداخته شده است. از نظر نویسنده کتاب منافع عربستان سعودی در عراق چنین تعریف می شود:1 -حفظ روابط نزدیک با آمریکا، 2-حفظ موقعیت برتر در بازار نفت جهان، 3- حفظ موقعیت عربستان به عنوان رهبر جهان اسلام.

در فصل پایانی کتاب که به چشم انداز آتی عراق در دهه های آتی می پردازد، چند احتمال برای این کشور در نظر گرفته شده است: حکومت دموکراسی، حکومت فدرالیسم، تجزیه عراق، حکومت دیکتاتوری.

 اما شاه بیت نتیجه گیری مولف از شرایط فعلی عراق در صفحه 183 متجلی شده است که مولف می نویسد: باوجود تناقض و تعدد بازیگران مهم و موثر در صحنه رقابتی عراق، بهترین راه حل حفظ عراق یکپارچه با هویتی عراقی بر منبای حکومت فدرالی استانی با محوریت دولت مرکزی مقتدر و نظام پارلمانی-انتخاباتی است. در این مدل دیکتاتوری توسط هیچیک از مذاهب و فرقه های موجود عراق قابل تحقق نیست و بهترین روابط عراق با کشورهای همسایه هم شکل خواهد گرفت.

کتاب "بحران حاکمیت در عراق" می تواند منبعی مناسب برای دانشجویان علوم سیاسی، روزنامه نگاران علاقمند به حوزه مسائل خاورمیانه و عراق و علاقمندان روابط بین الملل باشد.