به گزارش خبرنگار مهر در اصفهان، کاروانسرای ملک که در عصر صفویه احداث شده در آن روزگار و شاید تا چندین سال پیش مرکزی برای مسافران بین راهی بوده و اکنون این کاروانسرای قدیمی به محل فروش تفتهای (حجله های مورد استفاده در عزاداری) مجلس ترحیم، تعمیرگاه خودرو، انبار و سنگ تراشی سنگهای قبر تبدیل شده است.
این محل که از دیرباز و در عصر صفویه به منظور یک کاروانسرا احداث شده اکنون در دست عده ای قرار گرفته که آنان خود را مالک اول و آخر این بنا می دانند و ای کاش رسیدگی لازم در خصوص این بنا انجام می دادند.
در این خصوص نگهبان این بنای تاریخی به خبرنگار مهر گفت: ملکهای این بنا به صورت نسل اندر نسل به ارث رسیده و وارثان کنونی مبلغ مختصر و ناچیزی به عنوان اجاره پرداخت می کنند.
وی در پاسخ به سئوال دیگر خبرنگار مهر مبنی بر اینکه آیا سازمان خاصی نیز در این خصوص به این کاروانسرای تاریخی مراجعه می‌کند، گفت: این مکان مربوط به 400 تا 500 سال پیش است و دیگر کسی به این بنا اهمیت نمی‌دهد.
در همین زمینه یکی از کارشناسان آثار تاریخی اصفهان که پیش از این نیز به عنوان کارشناس ارشد آثار تاریخی در سازمان میراث فرهنگی اصفهان مشغول به فعالیت بوده است، اظهار داشت: کاروانسرای ملک متعلق به دوران صفویه است که البته در اواخر دوران قاجاریه دستور تخریب آن صادر شد اما به همت ملک التجار این کاروانسرا خریداری و از تخریب آن جلوگیری شد.
سید مرتضی فرشته‌نژاد ادامه داد: ملک التجار مجدد پس از خریداری این کاروانسرا آن را وقف می‌کند که پس از آن توسط موقوفه دار، ملک‌التجار این کاروانسرا به اجاره گذاشته و اکنون نیز چون مستاجران در این کاروانسرا سالها زندگی کرده اند برای خودشان حق و حقوق قائل هستند.
وی در ادامه با اشاره به اینکه در سال 1382 به دنبال تخلیه این بنا از طریق تخت فولاد اصفهان بودیم، بیان کرد: در آن دوره به احداث یک موزه در این بنای تاریخی فکر می کردیم اما آزاد سازی این بنا نیازمند اعتبار هنگفتی بود و از طرفی دیگر دستگاه های ذیربط چون اداره اوقاف نیز در این امر دخالت نمی‌کرد.
فرشته‌نژاد ادامه داد: با توجه به وضعیت کنونی این بنای تاریخی باید میراث فرهنگی در این خصوص ترتیب اثر داده و اقدامات لازم را به انجام رساند.
وی این بنای تاریخی را جزئی از تخت فولاد اصفهان دانست و گفت: جا دارد که سازمان میراث فرهنگی، اداره کل اوقاف و سازمانهای مربوطه هرچه سریعتر مرمت این بنای تاریخی را در دستور کاری خود قرار دهند چراکه در زمان قاجاریه جلوی تخریب این بنا گرفته شد.
فرشته نژاد خاطرنشان کرد: اکنون نیز شایسته نیست که این بنا از بین برود و باید با تاسی از آن اقدام ملک التجار، دولت نیز از تخریب این بنای تاریخی جلوگیری کند.
در همین خصوص یکی دیگر از کارشناسان آثار تاریخی اصفهان با اشاره به کاروانسرای ملک به خبرنگار مهر گفت: در جوار تخت فولاد که از قبرستانهای تاریخی اسلام و قبل از اسلام است بزرگراه و شاهر‌اهایی بوده که اتصالات مناطق جنوبی و مرکزی بوده جایگاه‌هایی برای اطراق طراحی شده بود.
محمد حسین ریاحی اظهار داشت: کاروانسرای ملک یکی از این کاروانسراهاست که بافت آن ریشه در معماری عهد صفوی دارد و در زمان خود کاروانسرای بزرگی بوده که البته با توجه به اینکه مردم اصفهان در برخی از ایام و زمانها در تخت فولاد بودند اینجا مورد استفاده مردم اصفهان نیز قرار می‌گرفت.
وی ادامه داد: این کاروانسرا دارای اتاقهای مختلفی چون حوائج‌خانه، حوض، چاه، استبل، جایگاه تخلیه کالا و برخی از دیگر امکانات بوده که آن حکایت از وجود کاروانسرای مهم و بزرگ در کنار این شهر را دارد.
در این خصوص یک منبع آگاه نیز به مهر گفت: انتظار می رفت این اثر که این کاروانسرای قدیمی که در کنار یکی از مهمترین قبرستانهای جهان اسلام قرار گرفته توسط میراث فرهنگی بیش از پیش مورد توجه قرار گیرد اما متاسفانه اصل این بنا در حال فراموشی است.
این اصفهان شناس و کارشناس آثار تاریخی ادامه داد: کاروانسرای ملک باید همانند بسیاری دیگر از کاروانسراها چون کاروانسرای موجود در شهرستان کاشان مورد توجه قرار می‌گرفت اما با وجودی که این کاروانسرا در دل شهر اصفهان قرار گرفته و می‌تواند به یک اثر و جاذبه بزرگ تاریخی تبدیل شود هنوز نسبت به این موضوع کوتاهی شده است.
وی بیان کرد: البته هنوز در این خصوص فرصت وجود دارد چراکه کاروانسرای ملک دارای فرصت و موقعیت خوبی است.
این اصفهان شناس عنوان کرد: کاروانسرای ملک می‌تواند به یک موزه تاریخی تبدیل شود و یا تبدیل به یک کاروانسرای سمبلیک شود چرا که در محیطی آرامش بخش قرار گرفته و به سبب فضایی که در آن قرار دارد می‌تواند برای اصفهان مناسب باشد.
این اصفهان شناس خاطرنشان کرد: در گذشته ما تجربه مرمت و استفاده از کاروانسراهایی چون کاروانسرای عباسی و یا مدرشاه را داریم و کاروانسرای ملک نیز دارای همین ویژگی‌هاست که باید آن را نجات داد.
همچنین در این خصوص یک شهروند اصفهانی نیز به خبرنگار مهر گفت: کاروانسرای ملک در کنار مسجد رکن الملک قرار گرفته و این مجاورات نیز خود دارای ارزش تاریخی است و اکنون شاهد زوال و نابودی این بنای تاریخی هستیم که انتظار می‌رود هر چه سریعتر متولیان امر در این خصوص اقدام لازم را به انجام رسانند.
این شهروند اصفهانی ادامه داد: اکنون کاروانسرای ملک که در زمانی مامن مردم بوده به پارکینگ خودرو، انبار، محل کرایه تفتهای مجالس ترحیم تبدیل شده و حتی کار به همین‌جا نیز بسنده نشده چرا که بخشی از دیوارهای این بنای تاریخی را تخریب و مغازه هایی چون تودوزی اتومبیل، سنگ تراشی و ... را از حاشیه این کاروانسرا به خیابان انداخته‌اند.
کاروانسرای ملک در خیابان فیض اصفهان (یکی از اصلی ترین خیابان‌های شهر اصفهان) واقع شده که اکنون در معرض تخریب بسیار شدیدی قرار گرفته و شاید در اثر عدم رسیدگی متولیان امر سال آینده دیگر شاهد وجود چنین بنای زیبا و تاریخی نباشیم.
سقفهای این بنای تاریخی اکنون در اثر بی‌توجهی فرو ریخته چنانچه حرکت بر پشت بام این اثر تاریخی بسیار ترسناک از این جهت است که مبادا سقف این اثر تاریخی در اثر حرکت فرو ریزد و اکنون نیز چندین حفره دو در دو و شاید بیشتر در سقف این بنا ایجاد شده است.
همچنین فرو ریخین سقف این بنا در اثر بی‌توجهی و بارش باران در نهایت سبب صدمه زدن به دیگر نقاط این بنا نیز شده چنانچه دیوارهای این کاروانسرای تاریخی نیز دارای یک افت شده و اکنون در برخی دیوارهای این کاروانسرای شکافهایی سه تا پنج سانتیمتری میان دیوار و سقف به چشم می‌خورد.
یکی دیگر از نکات قابل توجه در محوطه این کاروانسرای تاریخی که در وسط میدان یک چاه آب قدیمی قرار گرفته این است که این محل اکنون به آشیانه‌ای برای کبوترها، پارکینگی برای خودروهای فرسوده، انباری برای تفتها و محلی برای سنگ قبرهای تراشیده شده است و در هر صورت انتظار می‌رود تا در سریعترین زمان ممکن متولیان امر نسبت به مرمت این بنای تاریخی اقدام کنند.
این اثر تاریخی با شماره 5884 در سال 1381 به ثبت آثار ملی رسیده است.
...................................................
گزارش: محمد قاسمی
عکس: خسرو خالقی
نظر شما