بی توجهی به تدوین لایحه قانون جامع رسانه‌ها/ ضرورت توسعه سواد دیجیتالی

به گزارش خبرنگار مهر، دکتر محسن اسماعیلی عصر پنجشنبه در نشست ویژه ای در سومین جشنواره رسانه های دیجیتال، دنیای دیجیتال را یک واقعیت با قواعد خاص خود دانست و گفت: اگر تحولات دنیای دیجیتال را مدیریت نکنیم ناخواسته به ما تحمیل می شود و در نتیجه متحمل آسیبهای آن نیز خواهیم شد.

وی افزود: در سال 1998 به پیشنهاد وزارت دفاع آمریکا پروژه بزرگی در زمینه ارزیابی دنیای جدید و به ویژه ورود به قرن بیست و یکم و هزاره سوم به تصویب کنگره رسید. در این پروژه حدود 300 هزار نخبه دعوت شدند و پس از سه سال پژوهش و تحقیق نتایج آن در سال 2001 منتشر کردند.

مرگ فاصله ها در دنیای دیجیتال 

اسماعیلی ادامه داد: در بخش اول این تحقیقات که در زمینه آینده پژوهی است به این واقعیت اشاره دارد که در قرن بیست و یکم مرگ فاصله ها اتفاق خواهد افتاد و چون فاصله زمانی و مکانی از میان می رود در نتیجه تصادم و درگیری شهروندان به میزان زیادی افزایش می یابد.

وی اینترنت و دنیای مجازی را زیبا توصیف کرد و اظهار داشت: این دنیا به همان اندازه ای که زیبا است به همان اندازه مشکلاتی چون شکستن حرمت حریم دیگران، نفوذ و هک کردن در سایتهای مهم چون پنتاگون، ورود به سیستمهای بانکی و ایجاد اختلال در شبکه های ناوبری هواپیما و کشتی ها را ایجاد کرده است.

نمی توان به سمت نفی و منع دنیای دیجیتال رفت

اسماعیلی به برخوردهای متفاوت با دنیای جدید دیجیتال اشاره و خاطرنشان کرد: در برخورد با پدیده دنیای دیجیتال عده ای معتقدند باید به سمت نفی و منع دنیای دیجیتال و توانایی آن برویم که این نه منطقی است و نه شدنی. چرا که هر چه مانع در برابر توانایی اینترنتی گذاشته شود به سرعت شکسته می شود. برخی دیگر نیز بر ضابطه مند سازی این دنیا تاکید دارند. این افراد معتقدند باید به جای محدود کردن آن را قانونمند کرد.

عضو حقوقدان شورای نگهبان، برخورد نوع دوم را رویکرد کشورهای پیشرفته و دولتهای مدرن دانست و اضافه کرد: این کشورها در تلاش هستند تا با قانونمند کردن فضای دیجیتالی از تعرض به حقوق عمومی و خصوصی جلوگیری شود ولی این به معنای موفقیت کامل این کشورها در این زمینه نیست.

ایجاد نوعی "اینترنت گریزی" و "اینترنت هراسی" در میان مسئولان کشور

اسماعیلی به ورود اینترنت به کشور اشاره کرد و با بیان اینکه برخی افراد سنتی نسبت به آن مقاومتهایی صورت گرفته است، افزود: از زمان ورود اینترنت به کشور نوعی "اینترنت گریزی" و "اینترنت هراسی" در میان مسئولان کشور ایجاد شده است در حالی که نفوذ این صنعت در میان جوانان و تواناییهای دیجیتالی آنها دور از انتظار است.

وی ادامه داد: از این رو از 10 سال قبل قانونمند شدن رسانه های دیجیتال همچون رسانه های غیر دیجیتال در دستور کار قرار گرفت تا از مضرات آن دوری کنیم و از فواید آن بهره مند شویم. دراین راستا در قانون چهارم برنامه توسعه اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی که اجرای آن تا سال 88 ادامه داد به صورت رسمی به این موضوع تاکید شد.

اسماعیلی با تاکید بر اینکه طبق این برنامه دولت موظف شد در سال اول اجرای این برنامه نسبت به تدوین لایحه قانون جامع ارتباطات اقدام کند، گفت: متاسفانه تا امسال که سال آخر اجرای برنامه است این لایحه تدوین نشده است.

عضو حقوقدان شورای نگهبان با اشاره به اقدامات وزارت ارشاد در این زمینه اضافه کرد: تاکنون گزارشی از این نهاد ارائه نشده است.

لزوم تدوین قانون جدید برای رسانه های دیجیتال

اسماعیلی به لزوه تدوین قانون جدید برای رسانه های دیجیتال اشاره کرد و یادآور شد: برخی معتقندند نیازی به تدوین قانون جدید برای رسانه های دیجیتال نداریم و تنها کافی است در قانون مطبوعات تبصره جدیدی مبنی بر اینکه "رسانه های دیجیتال مشمول قانون مطبوعات می شود" الحاق شود. اجرای این امر کار آسانی است ولی مشکلی را حل نخواهد کرد چون ماهیت رسانه های دیجیتال با رسانه های چاپی و کاغذی متفاوت است.

وی با بیان اینکه سال قبل این تبصره از سوی مجلس به شورای نگهبان ارسال شد، خاطرنشان کرد: شورای نگهبان به دلیل  ابهامی که در آن بود آن را به مجلس برگشت داد و تاکنون مجلس نسبت به رفع ابهام این تبصره اقدامی نکرده است.

عضو حقوقدان شورای نگهبان با تاکید بر اینکه در حال حاضر قوانین موجود برای رسانه های غیر دیجیتال معلوم نیست که کاربرد داشته باشد یا خیر تاکید کرد: در حال حاضر حتی برای حقوقدانها و وکلا مشخص نیست که در حوزه رسانه های دیجیتال چه قانونی حاکم است.

گسترش اینترنت و  لزوم تدوین قوانین فراملی

اسماعیلی با اشاره به اینکه با گسترش فضای دیجیتال مرزهای حاکمیتی ملی برداشته شده است، گفت: تا پیش از ظهور ماهواره و اینترنت قوانین ملی کافی بود ولی با پیدایش این پدیده ها، رسانه ها به قوانین بین المللی نزدیک می شوند.

وی دلیل این امر را کاسته شدن قدرت ملی دولتها ذکر کرد و ادامه داد: تدوین قانون رسانه ها یک ضرورت است و باید بر اساس اقتضائات رسانه ها و قانون اساسی کشور قانونی تدوین شود.

عضو حقوقدان شورای نگهبان به اشاره به جزئیات قانون جدید مطبوعات با تاکید بر اینکه در قانون جدید فقط بحث از جرائم رایانه ای مطرح نخواهد بود، اظهار داشت: در این قانون بر نحوه اداره رسانه های دیجیتال تاکید شده است.

اسماعیلی با مهم خواندن قوانین رسانه های دیجتال گفت: مهمتر از قوانین، قوانین مربوط به کپی رایت است که در حال حاضر به یک معضل تبدیل شده است به طوری که به راحتی می توان نوشته های یک محقق را سرقت علمی کرد.

وی همچنین با تاکید بر رعایت حقوق مخاطب افزود: رسانه های دیجیتال قابل انکار نیستند و مناسب است که در برابر آن مقابله نکنیم بلکه به عنوان رقبای رسانه های سنتی آن را بپذیریم.

اسماعیلی با اشاره به نقش رسانه های دیجیتال در جریان رخدادهای کشور گفت: قانونمند کردن رفتار رسانه های دیجیتال تنها در عرصه اطلاع رسانی نیست بلکه شامل مواردی چون بازیهای دیجیتال و توزیع، فروش و تولید آن نیز می شود.

در کنار توسعه رسانه های دیجیتال نیاز به توسعه سواد، وجدان و اخلاق دیجیتالی داریم

این حقوقدان توجه به وجدان دیجیتالی، اخلاق دیجیتالی و خانوده در قانون جامع رسانه ها را ضروری دانست و افزود: همانطور که در کنار گسترش مطبوعات نیاز به سواد مطبوعات داشتیم در کنار گسترش رسانه های دیجیتالی نیز نیاز به توسعه سواد دیجیتالی داریم. این امر می تواند کاربران را از عوارض آن آگاه کند.

اسماعیلی خاطرنشان کرد: ایجاد سواد دیجیتالی تکلیفی است که بر عهده وزارت آموزش و پرورش و وزارت علوم است تا در جهت گسترش سواد دیجیتالی در محیطهای آموزشی اقدام شود.