به گزارش خبرنگار مهر، مجمع تشخیص مصلحت نظام انتقال مرکز سیاسی کشور به مکان مناسب برای بهبود و اصلاح استقرار جمعیت تا پایان چشم‌انداز را در ادامه بررسی و تدوین سیاستهای کلی در بخش آمایش سرزمین تصویب کرد. مجمع همچنین بررسی مواردی چون رعایت ملاحظات امنیتی و دفاعی در استقرار جمعیت و فعالیت در سرزمین با تکیه بر انتخاب مکانهای مناسب و استقرار مراکز زیست و فعالیت برای اقدامات توسعه متوازن و همچنین مراکز حیاتی و حساس متناسب با ملاحظات اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، فرهنگی، امنیتی و پدافند غیرعامل را خواستار شد.
با توجه به شرایط جغرافیایی و زمین شناختی کشور و همچنین با در نظر گرفتن زلزله خیز بودن ایران اینکه آیا انتقال پایتخت تصمیم شایسته ای است یا خیر، موضوعی بود که خبرگزاری مهر از ماه گذشته گزارشهایی را در این زمینه تهیه کرده است و نظرات کارشناسان را در این زمینه جویا شد.
پیشنهاد ایجاد دو پایتخت سیاسی
دکتر مهدی زارع معاون پژوهشی پژوهشگاه زلزله در گفتگو با خبرنگار مهر با تاکید بر اینکه ایجاد دو پایتخت سیاسی و تجاری در ایران پروژه مهمی است که باید برای آن برنامه ریزی کرد و این امر نیز مستلزم کار علمی است گفت: در مطالعات پروژه های پژوهشی این پژوهشگاه اهمیت تعیین محل و ایجاد پایتخت جدید مشخص شده است و در این راستا پیشنهاد ایجاد دو پایتخت سیاسی و تجاری در کشور ارائه شد.
وی با تاکید بر اینکه دو پایتختی شدن کشور پروژه مهمی است که حتی در صورت به طول انجامیدن مستلزم کار علمی برای آن و جدی گرفتن این موضوع است، افزود: در حال حاضر نمونه هایی از جمله آمریکا و ترکیه وجود دارند که با توجه به لرزه خیز بودن، این کشورها دارای دو پایتخت سیاسی و تجاری هستند. به طور مثال آمریکا دو شهر مهم واشنگتن و نیویورک را دارد و از سوی دیگر ترکیه نیز پایتخت سیاسی خود را آنکارا و پایتخت تجاری خود را استانبول قرار داده است.
زارع، یادآور شد: برای این کار باید مکانی یافت که آن را به پایتخت سیاسی و علمی و اقتصادی بدل کنیم و این مکان باید از نظر لرزه خیزی نیز کمترین میزان احتمال در آن وجود داشته باشد.
معاون پزوهشی گژوهشگاه زلزله اضافه کرد: این کار نیازمند سرمایه گذاری درست در منطقه ای با لرزه خیزی پایین و توجه به فناوری روز در طراحی آن پایتخت است.
اشتباه تاریخی انتخاب تهران به عنوان پایتخت
در مقابل این نظر کارشناسان دیگر بر غیرعلمی بودن این نظر تاکید داشتند که از آن جمله می توان به گفته های دکتر بهرام عکاشه رئیس دانشکده علوم پایه دانشگاه آزاد اشاره کرد. وی در گفتگو با خبرنگار مهر، ایجاد اولین پایگاه لرزه نگاری در کشور را مربوط به سال 1960 دانست و گفت: اولین پایگاه در امیرآباد شمالی نصب و راه اندازی شد و با توجه به اینکه در آن موقع امیرآباد شمالی خارج شهر بود از این رو با افزایش بزرگ نمایی دستگاه امکان ثبت زلزله ها فراهم شد. این پایگاه در مطالعات مربوط به یافتن کانونهای زلزله در کشور بسیار موثر بود.
وی به افزایش تعداد ایستگاههای لرزه نگاری در کشور اشاره کرد و افزود: در سالهای 1962 تا 64 به منظور شناخت کره زمین، برنامه جهانی اجرا شد که در این راستا در ایران سه پایگاه لرزه نگاری در شهرهای تبریز، شیراز، مشهد و در کل جهان 120 پایگاه مستقر شد که تاکنون نیز این پایگاهها فعال هستند. با ایجاد مثلث شیراز، مشهد و تبریز توانستیم زلزله های بزرگتر از چهار ریشتر را ثبت کنیم.
عکاشه، تاسیس اولین پایگاه لرزه نگاری بزرگ در منطقه جنوب غرب تهران را مربوط به سالهای 1973 و 74 دانست و اظهار داشت: موسسه ژئوفیزیک با استفاده از این تجهیزات توانست کوچکترین زلزله را ثبت کند و با تجزیه و تحلیل داده های به دست آمده متوجه شد که تهران فوق العاده زلزله خیز است.
رئیس دانشکده علوم پایه دانشگاه آزاد با تاکید بر اینکه تهران به اشتباه به عنوان پایتخت معرفی شده است، اضافه کرد: پیش از این شهر ری پایتخت کشور بود که بارها بر اثر زلزله تخریب شده بود و با مهاجرت مردم به تهران و انتقال پایتخت به آن، تهران آن قدر رشد کرد که پدیده حاشیه نشینی را ایجاد کرد. حاشیه نشینی یعنی ساختن خانه های غیر مقاوم و موقتی و جمعیت زیاد با فرهنگهای مختلف که اعتقادی به زلزله ندارند.
سری بزرگ بر روی تنی نحیف
دکتر عیسی ابراهیم زاده رئیس پژوهشکده علوم زمین و جغرافیای دانشگاه سیستان و بلوچستان نیز در گفتگو با مهر با اشاره به تجربه کشورهای دنیا در زمینه انتقال پایتخت گفت: انتقال پایتخت در دنیا سابقه طولانی دارد از آن جمله می توان به تجربه کشورهایی چون برزیل از ریودوژانیرو به "برزیلیا"، هند از دهلی به دهلی نو، پاکستان از راولپندی به اسلام آباد و عربستان از بندر جده به ریاض اشاره کرد.
وی به سابقه طرح انتقال تهران اشاره کرد و اظهار داشت: این طرح در 15 سال پیش به یک باره مطرح شد و در دستور کار قرار گرفت و حتی در آن زمان وزارت کشور و برخی از دانشگاهها طرحهای مطالعاتی وسیعی انجام دادند و مقالات زیادی نیز به چاپ رسید ولی این طرح از ادامه راه باز ماند.
ابراهیم زاده ادامه داد: در روزهای اخیر از سوی مجمع تشخیص مصلحت نظام مجددا طرح انتقال مرکز سیاسی کشور مطرح شد و در راستای بهبود و اصلاح استقرار جمعیت تا پایان چشم انداز به تصویب این نهاد نیز رسید. این طرح، هر چند که طرح بدی نیست ولی اجرایی کردن آن به مکانیزمهای خاصی نیاز دارد که تنها با مطالعه زیرساختها می توان آن را عملیاتی کرد.
وی با اشاره به تجمیع امکانات در تهران یادآور شد: در حال حاضر به جز چند شهر بزرگ مانند تهران، مشهد، اصفهان، شیراز و اراک سایر نقاط کشور به ویژه شهرهای مرزی و شهرهای جنوبی توسعه نیافتند. برای تعدیل این وضعیت قبل از انتقال پایتخت باید به فکر توسعه متوازن مناطق مختلف کشور بود.
رئیس پژوهشکده علوم زمین و جغرافیای دانشگاه سیستان و بلوچستان ادامه داد: طرح آمایش سرزمین در خلال سالهای 53، 63 و 88 مطرح شده است ولی هیچگاه به توسعه منطقه ای توجه نشده است و نتیجه این غفلت این شده است که تهران مانند سری بزرگ بر روی تن نحیف قرار گرفته است که نه می تواند مشکل خود را حل کند و نه می تواند مشکل سایر شهرها را رفع کند.
ابراهیم زاده با تاکید بر اینکه در حال حاضر برنامه پنجم توسعه در حال تدوین است و به زودی به مجلس ارائه می شود، یادآور شد: توسعه پایدار منطقه ای باید در این برنامه مورد توجه قرار گیرد. این توجه باعث می شود که ولو اینکه انتقال پایتخت به صورت فیزیکی صورت گیرد به گونه ای برنامه ریزی شود که در پایتخت جدید مشکلاتی که در تهران با آن مواجه هستیم پیش نیاید.
رئیس پژوهشکده علوم زمین، مکان یابی برای پایتخت جدید را در گروه مطالعات گسترده منابع طبیعی و انسانی چون ژئومورفولوژی منطقه، زلزله خیزی، شیب و جنس زمین، چگونگی منابع آب و راههای دسترسی دریایی، هوایی و زمینی دانست و تاکید کرد: اگر در اجرا کردن این پروژه درست برنامه ریزی و مطالعه شود علاوه بر دستابی به اهداف سند چشم انداز، توسعه سایر مناطق نیز فراهم می شود.
حل معضلات پایتخت را در ICT جستجو کنید
دکتر شهیندخت خوارزمی نائب رئیس و عضو هیئت مدیره انجمن ایرانی مطالعات جامعه اطلاعاتی با بیان اینکه تایید و رد چنین پروژه هایی نیاز به بررسی اهداف کلی آنها دارد، افزود: اگر طرح انتقال پایتخت در جهت کاهش آلودگیهای زیست محیطی و بهبود زندگی مردم باشد اقدام شایسته ای است با این حال اجرایی کردن این طرح نیاز به اشراف دقیق بر مسئله دارد.
وی با تاکید بر اینکه انتقال پایتخت پروژه عظیمی است، اظهارداشت: اجرایی کردن این طرح هزینه های زیادی را بر کشور تحمیل می کند ضمن آنکه مشکلات دیگری را برای ساکنان پایتخت ایجاد خواهد کرد.
خوارمی، تراکم جمعیت، ترافیک، آلودگی هوا و محیط زیست و ناکارآمدی خدمات را از معضلات پایتخت نام برد و ادامه داد: حل این معضلات در گرو توسعه ICT در کشور است ولی از آنجا که جامعه اطلاعاتی در کشور ما توسعه نیافته حل این مشکل در انتفال پایتخت دیده شده است.
وی خاطرنشان کرد: اگر در کشور از ICT درست استفاده شود و زیرساختهای دولت الکترونیک، تجارت الکترونیک، آموزش الکترونیک و خدمات الکترونیک فراهم شود بسیاری از مشکلات و معضلات خود به خود حل خواهد شد.
نائب رئیس انجمن‌ایرانی مطالعات جامعه اطلاعاتی با طرح این سئوال که چرا مجمع تشخیص مصلحت نظام در این برهه از زمان طرح انتقال پایتخت را به تصویب رسانده است، اضافه کرد: با توجه به شرایط بحرانی کشور و وجود مسائل اولویت دار دیگری که در کشور وجود دارد بهتر بود که این نهاد بر توسعه ICT در کشور تاکید و زمینه های ورود کشور به این عرصه را فراهم می کرد.
خوارزمی با ابراز امیدواری نسبت به اینکه در آینده نزدیک ICT در کشور همه گیر می شود، گفت: توسعه و همگانی شدن فناوری اطلاعات دست حکومتها و دولتها نیست بلکه جبر تکنولوژیکی ما را وادار می کند که به این سمت حرکت کنیم.
وی تاکید کرد: در زمینه توسعه فناوریهای ICT و کاربردی کردن این تکنولوژیها ما بسیار ضعیف عمل کرده ایم به طوری که امروز برای حل معضلات پایتخت به جای اینکه به توسعه ICT در کشور توجه کنیم راه چاره را در جای دیگر جستجو می کنیم. انتخاب راه حل "انتقال" برای زمان ما قبل جامعه اطلاعاتی است.
90 درصد شهرهای کشور زلزله خیزند
دکتر منوچهر قریشی رئیس پژوهشگاه علوم زمین نیز در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به طرح انتقال پایتخت سیاسی کشور گفت: این طرح به منظور انتقال مرکز سیاسی کشور به مکانی مناسب با هدف بهبود و اصلاح استقرار جمعیت تا پایان چشم انداز بیست ساله تصویب شده است که این طرح در ادامه بررسی و تدوین سیاستهای کلی در بخش آمایش سرزمین است.
وی با تاکید بر اینکه اجرایی کردن این طرح در این مدت امکانپذیر نیست، اظهار داشت: با انتقال وزارتخانه‌ها به بیرون تهران مشکلات به قوت خود باقی می ماند چرا که تهران همچنان با معضل تراکم جمعیت و آلودگیهای زیست محیطی دست به گریبان خواهد بود.
قریشی به موضوع زمین شناختی ایران اشاره کرد و ادامه داد: از نظر زمین شناختی ایران جزء کشورهای جوان و دارای پوسته های جوان و فعالی است. از این رو شهرهای کشور مصون از خطر زلزله نیستند. به فرض اینکه از نظر لرزه خیزی مصون باشند، قابلیت و پتانسیلهای پایتخت شدن را ندارند؛ چراکه 90 درصد شهرهای کشور دارای پتانسیلهای لرزه خیزی هستند.
رئیس پژوهشگاه علوم زمین در زمینه مشکلات موجود در تهران به عنوان پایتخت فعلی کشور به وجود بافتهای فرسوده اشاره کرد و گفت: این معضل به همراه باریک بودن معابر باعث می شود که در زمان بروز حوادث طبیعی راههای دسترسی به این مناطق با مشکلاتی همراه باشد. این وضعیت محدود به تهران نیست بلکه در سراسر کشور این وضعیت حاکم است.
پایتخت را منتقل نکنید دولت الکترونیکی را راه اندازی کنید
دکتر علی اکبر جلالی طراح شهر الکترونیکی نیز در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به وضعیت کنونی کشور گفت: موقعیت شهر تهران به گونه ای است که مسائل گوناگونی چون ترافیک و انتقال پایتخت را مطرح کرده است که اگر بخواهیم در فضای جامعه اطلاعاتی کنونی مسئله را بررسی کنیم و بپذیریم که ایران عضو جامعه اطلاعاتی است که در آن دولت، شهرها، فروشگاهها و کلیه سازمانها از طریق فضای سایبر مدیریت می شوند به یک گونه می توان به انتقال پایتخت پاسخ داد و اگر بر ادامه مدیریت سنتی جامعه تاکید داشته باشیم به گونه ای دیگر.
وی با اشاره به وضعیت اول مبنی بر عضویت ایران در جامعه اطلاعاتی اظهار داشت: در این صورت دیگر نیازی به انتقال پایتخت از تهران به سایر نقاط نیست چرا که بسیاری از کارها به صورت مجازی و برخط انجام می شود و از طرف دیگر با استقرار هر وزارتخانه در یکی از استانها می توان مشکلات موجود در پایتخت را کاهش داد.
جلالی اضافه کرد: در صورتی که بخواهیم به صورت سنتی کشور را مدیریت کنیم، بحث انتقال پایتخت مطرح می شود که در این صورت هزینه های زیادی را برای کشور به همراه دارد.
رئیس پژوهشکده الکترونیک دانشگاه علوم و صنعت، انتقال پایتخت را تفکر خطرناکی توصیف کرد و یادآور شد: باید به جای فکر کردن به انتقال پایتخت به فکر استفاده از فناوری اطلاعات باشیم و این فناوری را محور توسعه کشور قرار دهیم.
جلالی به رشد و توسعه شبکه های اجتماعی در دنیا اشاره کرد و اظهار داشت: فرد با استفاده از این شبکه ها که بر روی اینترنت قرار دارد می تواند بدون حضور فیزیکی و یا مستقر شدن در محل خاصی، فارغ از محدویتهای زمانی کارهای خود را انجام دهد به این ترتیب رویکردهای سنتی چون هشت ساعت کار، مراجعه به اداره و تشکیل جلسات فیزیکی از بین می رود.
وی اضافه کرد: استفاده از فناوریهای جدید مانند "وب1"، "وب 2"، "وب 3" و "وب 4" می تواند ابزاری برای دولت باشد تا به راحتی خدمات الکترونیکی خود را ارائه دهد.
طراح شهر الکترونیک، به تغییرات شدید دنیا اشاره کرد و یادآور شد: اگر رویکرد دولت الکترونیکی و خدمات الکترونیکی در کشور تقویت شود، دولت در برابر بلایای طبیعی مصون می شود.
ایجاد پایتخت سیاسی نیاز به مطالعه زمین شناختی دارد
مهندس نیما امینیان رئس کمیته آموزش انجمن بتن نیز در گفتگو با خبرنگار مهر با تاکید بر اینکه برای انتقال پایتخت نمی توان تنها یک آیتم "زلزله" را در نظر گرفت، گفت: به دلیل اینکه حیات و زندگی اکثر مردمان یک جامعه در پایتخت صورت می گیرد، باید علاوه بر در نظر گرفتن خطرات احتمالی زلزله باید به عوامل دیگری چون پویایی شهر و ترافیک پذیری آن نیز توجه شود.
وی به خطرات احتمالی زلزله در تهران اشاره کرد و افزود: یکی از مشکلات تهران در زمان وقوع زلزله نحوه دسترسی به مناطق آسیب دیده است. به عنوان مثال خیابان فرشته به عنوان گرانترین منطقه در تهران شناخته می شود ولی در این منطقه علاوه بر اینکه ساختمانهای ایمن در برابر زلزله وجود ندارد، به دلیل باریک بودن معابر در زمان وقوع حادثه ای امداد رسانی به این منطقه بسیار مشکل است.
امینیان با بیان اینکه این وضعیت در اکثر مناطق حاکم است، اظهار داشت: علاوه بر این بر اساس آیین نامه، باید میان ساختمانها "درز انقطاع" وجود داشته باشد. به این معنا که به اندازه یک صدم ارتفاع ساختمان، میان ساختمانها فاصله ایجاد شود تا در زمان وقوع زلزله هر ساختمانی واکنش مستقلی از خود نشان دهد. این درحالی است که در کشور ما این فاصله در میان ساختمانها وجود ندارد و در صورت تخریب ساختمانی، بنای مجاور خود را تخریب می کند.
وی به استاندارد ملی 2800 اشاره کرد و افزود: طبق جدول خطر پذیری زلزله تهران در رتبه اول قرار دارد و پس از آن شهرهای مشهد، اصفهان و شیراز قرار دارد از این رو برای انتقال پایتخت به شهرهای بزرگتر باید مطالعات دقیق و همه جانبه ای صورت گیرد.
رئس کمیته آموزش انجمن بتن با فرض اینکه شهر جدیدی برای پایتخت ساخته شود، خاطرنشان کرد: اگر بخواهیم شهر جدیدی برای پایتخت بنا کنیم علاوه بر مطالعات زمین شناختی باید ساختمانهای ایمن در برابر زلزله ساخته شوند.
وی همچنین بر ایجاد تونل مشترک در این شهر تاکید کرد و ادامه داد: برای تاسیسات شهری چون آب، برق، گاز، فیبر نوری و فاضلاب باید تونل مشترکی را ایجاد کرد. این امر باعث می شود که علاوه بر مدیریت و ساماندهی یکپارچه ارگانهای ذیربط از خطرات احتمالی در زمان وقوع زلزله جلوگیری شود.
نظر شما